تالاب انزلی طعمه جلبک آزولا / پروژه ای که دردسر ساز شده است

به گزارش خبرنگار مهر، رشد بی رویه جلبک آزولا مانع رسیدن نور و اکسیژن به آب شده، محیط را برای آبزیان مختلف بسیار نامناسب ساخته و بدین ترتیب خسارت های اقتصادی فراوان به بار آورده است.

این گیاه، سطح تبادلات گازی با خارج از تالاب را بر هم می زند و به دلیل اینکه  روی سطح آب رشد می کند تاریکی به وجود می آورد و این نبود نور باعث می شود که گیاهان غوطه ور در تالاب به جای انجام عمل فتوسنتز، اکسیژن را تبدیل به دی اکسید کربن کنند و باعث از بین رفتن ماهیان، پلانگتون ها و کف زیان این تالاب شوند.

آزولا سطح تبادلات گازی با خارج از تالاب را بر هم می زند

 مشکلات دیگر رشد انبوه گیاهان آبزی جلوگیری از مهاجرت ماهیان به تالاب برای تخم ریزی یا برگشت بچه ماهیان از تالاب به دریاست و این امر تأثیر بسیار نامطلوبی بر زادآوری آنها در تالاب می گذارد.

در این ارتباط معاون محیط طبیعی محیط زیست گیلان گفت: آزولا این مهمان ناخوانده سال 1363 از فیلیپین وارد استان شده است.

حسین علی نژاد افزود: این گیاه مهاجم درقالب طرحی پژوهشی با عنوان " آزولا جانشین کودهای شیمیایی ازته برنج" به گیلان راه یافت و پس ازسه سال مطالعه مقدماتی برای کاربردی شدن پژوهش ها درایستگاه آزمایشی کشت برنج رشت به عنوان تثبیت کننده نیتروژن خاک در فرآیند کشت برنج استفاده شد اما به تدریج با راهیابی به منابع آبی از تالاب انزلی سردرآورد.

وی با بیان اینکه آزولا به دلیل نداشتن رقیب طبیعی و مهیا بودن شرایط محیطی به صورت بی رویه و کنترل نشده رشد یافته است، اظهارداشت: این گیاه کوچک ازنظر فیزیولوژیکی درسطح آب زندگی می کند و قرار گرفتن هزاران قطعه از این گیاه در کنار هم باعث جلوگیری از رسیدن اکسیژن و نور به آب و در نتیجه مرگ آبزیان تالاب می شود.

رشد لجام گسیخته آزولا در تالاب بین المللی انزلی

معاون محیط زیست گیلان گفت: آلودگی تالاب انزلی به انواع کودهای شیمیایی به جا مانده از پساب های کشاورزی، محیط مناسبی را برای رشد لجام گسیخته آزولا فراهم کرده است.

وی ادامه داد: درحال حاضر آزولا اگرچه پراکنده اما بخش اعظمی از تالاب 19 هزارهکتاری انزلی را پوشانده است، این در حالیست که درمواقع خشکسالی این مقداربه مراتب افزایش می یابد.

ریشه واژه آزولا کلمه ای یونانی به معنی " در خشکی مردن "، موطن اصلی این سرخس آبزی را آمریکای شمالی می دانند، این سرخس برای نخستین بار در سال ۱۷۸۳ میلادی توسط لامارک شناسایی شد.

آزولا به طریق جنسی و رویشی تکثیر و در رودخانه های کم شیب، دریاچه ها، باتلاق ها، نهرها، آبگیرها و شالیزارها رشد می کند و در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان غذای دام و طیور مصرف می شود، این جلبک در شرایط اقلیمی گیلان بویژه در رشت، به خوبی رشد می کند.

تالاب بین المللی انزلی مهمترین پشتوانه در تکثیر و زادآوری ماهیان تجاری دریای خزر

تالاب بین المللی انزلی در جنوب دریای خزر و در شمال شهر رشت واقع شده است؛ جدا از اهمیت بین المللی، ارزش های اکولوژیک و زیست محیطی نقش خاصی در جغرافیا و اقتصاد دارد و مهمترین پشتوانه در تکثیر و زادآوری ماهیان تجاری دریای خزر است.

گسترش تدریجی سرخس آزولا به صورت یک آفت، این تالاب را با خطر مرگ ( زیستی بیولوژیکی ) روبه رو کرده است، رشد بی رویه آزولا در بخش های از تالاب انزلی می تواند آسیب جدی به این تالاب وارد کند.

توده متراکم آزولا با کاستن نفوذ نور خورشید درآب، به شکل محسوسی درجه حرارت آب را کاهش می دهد، این کاهش در مورد اکسیژن محلول و مواد غذایی معلق در آب نیز مشاهده می شود.

همچنین پوشش یکپارچه آزولا با افزایش درجه سمیت و اسیدی کردن مناطق آبی موجبات مرگ ماهیان و ارگانیسم های دیگر این محدوده را باعث خواهد شد.

با این وجود جلبک آزولا به دلائل مختلف به ویژه پدیده غنی شدن تالاب انزلی بر اثر ورود فاضلاب ها حضور و گسترش خود را در تالاب انزلی تثبیت کرده است.

جمع آوری فیزیکی آزولا از سطح آب از برنامه های مهم طرح احیای تالاب انزلی است

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز درادامه با اشاره به لزوم جمع آوری آزولا ازسطح تالاب انزلی گفت: با توجه به مخاطرات زیست محیطی گیاه مهاجم آزولا، جمع آوری فیزیکی این گیاه ازسطح تالاب از برنامه های مهم طرح احیای تالاب انزلی است.

اردشیر روحی ماسوله افزود: آزولا به تدریج و با استفاده از سه دستگاه شناور مکنده از سطح تالاب انزلی جمع آوری خواهد شد.

وی ابراز امیدواری کرد: با اجرای طرح احیای تالاب بین المللی انزلی این تالاب به عنوان سرمایه ای طبیعی برای نسل های آینده حفظ شود.

با این حال خطر آلودگی و از بین رفتن تالاب انزلی با عوامل افزون بر آزولا همچنان ادامه دارد. انبوه آلاینده ها و پساب های شهری، کشاورزی، صنعتی، رسوبات و گل و لای به همراه فاضلاب ها و آلاینده های شهرستان های بندرانزلی، فومن، صومعه سرا، رشت، خمام، کوچصفهان و غیره مدتهاست که به این تالاب سرازیر می شود.

علاوه بر فاضلابهای شهری، سموم کشاورزی شالیزارهای روستای پیرامون تالاب انزلی نیز از طریق زهکش ها بطور مستقیم وارد این تالاب می شود.

عمده ترین آلودگی های تالاب انزلی از طریق رودخانه پیربازار است

همچنین عمده ترین آلودگی های تالاب انزلی از طریق رودخانه پیربازار به آن انتقال می یابد که این رودخانه نیز از دو رودخانه گوهر رود و زرجوب داخل شهر رشت، تشکیل شده است.

رسوبات و گل لایی که با جریان آب رودخانه ها به تالاب شسته می شوند خود حدیث دیگری است که داغ ننگ پاک تراشی جنگل ها را بر پیشانی دارد، منافع کوتاه مدت عده ای به نابودی جنگل ها و به تبع آن فرسایش شدید خاک می انجامد.

با توجه به این واقعیت، اکثر کارشناسان معتقدند: تالاب انزلی مدتهاست که به محلی برای دفع انواع فاضلاب ها و آلاینده ها تبدیل شده و کارکرد واقعی خود را از دست داده است.

به هر حال " آزولا  " یک گونه سرخس آبزی شناور است که سطوح وسیعی از اکوسیستم های آبی را اشغال می کند رشد بیش از حد این گیاه در دریاچه ها، برکه ها، تالاب ها و غیره موجب دخالت در استفاده از منابع آب توسط انسان، تاثیر نامطلوب بر کیفیت آب و ایجاد مشکلات اکولوژیکی بر سایر گونه های گیاهی و جانوری می شود.

حضور آزولا در اکوسیستم های آبی مناطقی از کشورهای مختلف دنیا مانند هند، چین، فلیپین و غیره مشخص شده است، با توجه به حضور این گیاه آبزی در آب های مناطقی از ایران جنبه های مختلف حضور، نگرانی های زیست محیطی و روش های کنترل آن مورد بررسی قرار گرفته است.

با توجه به پراکنش وسیع آزولا، رشد سریع و قابلیت تثبیت ازت، ضروری است تا با انجام اقدامات مدیریتی مناسب، رشد وتکثیر این گونه گیاهی را کنترل تا علاوه بر جلوگیری از برهم خوردن تعادل اکولوژیکی اکوسیستم های آبی از این گیاه برای مصارف مختلف استفاده بهینه کرد.