بسیج خارجی‌ها برای تخلیه مخازن نفت ایران/ زنگ خطر مهاجرت نفت به عراق

اگرچه مطالعات نشان می‌دهد 71 درصد ذخایر نفتی عراق در جنوب و بخصوص در بصره، 20 درصد در شمال و 9 درصد نیز در مرکز این کشور قرار گرفته است ولی از طرفی کارشناسان معتقدند از آنجا که در مناطق غربی عراق هیچگونه عملیات اکتشافی صورت نگرفته، کشف ذخایر نفت در این منطقه محتمل است و حتی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن بوده که امکان افزایش ذخایر قابل برداشت این همسایه تا 200 میلیارد بشکه وجود دارد.

 

ایران در برنامه پنجم توسعه قصد دارد علاوه بر جبران کاهش سالانه 300 هزار بشکه ای تولید نفت حدود یک میلیون بشکه ظرفیت تولید روزانه نفت خود را افزایش دهد و این در حالی است که عراق با برگزاری 2 دور مناقصه و امضای حدود 40 قرارداد با شرکتهای خارجی برای تولید نزدیک به 8 تا 10 میلیون بشکه نفت در روز برنامه ریزی کرده است.

 

کارشناسان بین المللی هر چند از افزایش یک میلیون بشکه ای تولید نفت ایران تا سه سال آینده به دلیل اعمال تحریم‌های غیرقانونی برخی از کشورهای سلطه‌گر غربی با نگاهی تردید آمیز نگاه می کنند که عراق با صف سرمایه گذاران بین‌المللی برای مشارکت در طرح توسعه میادین نفت و گاز خود روبرو است.

 

همزمان با ورود رستم قاسمی به عنوان نهمین وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران به کابینه دولت دهم افزایش تولید نفت و گاز ایران با اولویت توسعه میادین مشترک و مرزی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت.

 

این عضو کابینه دولت دهم در نخستین اقدام با ناکافی دانستن سهم افزایش تولید نفت از میادین مشترک با عراق خواستار افزایش بودجه و منابع مالی به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت بیش از برنامه‌های مصوب برنامه پنجم توسعه شد.

 

در حال حاضر ایران و عراق در خط مرزی و مشترک خود دارای هشت میدان نفتی مشترک هستند که ذخایر قابل برداشت این میادین حدود 14 میلیارد بشکه برآورد می شود به طوری‌که 9 درصد از ذخایر نفت خام ایران در مخازن مشترک با عراق قرار گرفته است.

 

آمارهای غیر رسمی نشان می دهد که تاکنون شرکت ملی نفت ایران بیش از 200 میلیون بشکه نفت از میادین مشترک با عراق در یکصد سال گذشته برداشت کرده است و در حال حاضر هم به طور متوسط روزانه 115 هزار بشکه نفت از این میادین برداشت انجام می شود.

 

هم اکنون هشت میدان دهلران (ابوغریب شمالی)، نفت شهر (نفت خانه)، پایدارغرب (جبل فوقی)، آذر (بدری)، آزادگان (مجنون)، یادآوران (نهر عمر)، آبان یا دهلران (ابوغریب جنوبی) و اروند (طرف عراقی بی نام) بین ایران و عراق مشترک است.

 
وضعیت توسعه میادین کوچک مشترک نفتی ایران – عراق

 

اگر چه عراق و ایران هیچ‌کدام تمایل به اعلام آمار دقیقی از ذخایر و تولید خود از میدان‌های مشترک ندارند ولی بر اساس آمارهای سازمان‌های بی‌طرف بین‌المللی، ذخیره میدان نفت‌خانه 305 میلیون بشکه نفت است که برنامه تولید روزانه 10 هزار بشکه نفت از این میدان پیش‌بینی شده است.

 

ذخیره نفت‌خام درجای میدان فکه (جبل فوقی یا پایدار غرب) 7.65 میلیارد بشکه بوده که یک میلیارد بشکه آن قابل استحصال اعلام شده است؛ میدان ابوغریب 11.85 میلیارد بشکه نفت درجا دارد که توسعه آن به به کنسرسیومی از شرکت‌های سینوپک و سینوکوم چین واگذار شده و قرار است تا سال 2017 میلادی تولید این میدان به 450 هزر بشکه در روز برسد. 

 

ذخایر درجای میدان بدرا (آذر) 650 میلیون بشکه اعلام شده که 100 میلیون بشکه آن قابل برداشت شناسایی شده است. در این میدان هدف عراق تولید روزانه 30 هزار بشکه است که برای توسعه آن با شرکت‌های گازپروم روسیه، پتروناس مالزی و TPA ترکیه قرارداد امضا شده است.

 

البته ایران نیز مذاکرات توسعه میدان آذر، مشترک با بدرا را از مدت‌ها قبل آغاز کرده است که پس از تعلل شرکت‌های روسی در توسعه این، قرار شد سازندگان و پیمانکاران ایرانی با سرمایه گذاری 2 میلیارد دلاری این میدان مشترک را توسعه دهند.

 

رستم قاسمی وزیر نفت در آخرین اظهار نظر رسمی خود از تعیین تکلیف قراردادی و آغاز عملیات اجرایی طرح توسعه میادین مشترک نفتی با عراق حداکثر تا اواسط آذر ماه امسال خبر داده است.

 

در مجموع در شرایط فعلی عملیات اجرایی توسعه میادین کوچکی مشترک با عراق همچون آذر، دهلران، پایدار غرب و نفت شهر به کنسرسیومی متشکل از پیمانکاران داخلی امضا شده است.

 

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این میادین با وجود مشترک بودن اما از ذخایر قابل توجه و عظیم نفت خام برخوردار نیستند و حتی در صورت عقب ماندگی ایران در توسعه این میادین روزانه بین 30 تا 50 هزار بشکه عدم النفع برای اقتصاد ملی به همراه دارد.

 

 

نام میدان	نام میدان در طرف عراق	ذخایر قابل برداشت	برنامه تولید عراق/ روزانه	خارجیهای طرف قرارداد با عراق
دهلران	ابوغریب	11.8 میلیارد بشکه	450 هزار بشکه	سینوپک - سینوکم چین
نفت شهر	نفت خانه	305 میلیون بشکه	10 هزار بشکه	-
پایدارغرب	جبل فوقی یا فکه	7.6 میلیارد بشکه	-	-
آذر	بدری	650 میلیون بشکه	30 هزار بشکه	گازپروم روسیه- ترکیه- پتروناس
آزادگان جنوبی	مجنون	65 میلیارد بشکه	1.8 میلیون بشکه	شل - پتروناس مالزی
یادآوران	نهر عمر	29 میلیارد بشکه	450 هزار بشکه	توتال فرانسه در مرحله مذاکره

 

توسعه بزرگترین میادین مشترک نفتی ایران با مشارکت چین

 

به گزارش مهر، در برنامه چهارم توسعه قرارداد طرح توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی و یادآوران از سوی شرکت ملی نفت ایران به شرکتهای چینی واگذار شده است.

 

بر این اساس ایران قصد دارد با توسعه این سه میدان مرزی به ترتیب روزانه 600 هزار بشکه، 75هزار بشکه و 185هزار بشکه تا سال 1394 به ظرفیت تولید نفت خام خود اضافه کند.

 

برای توسعه میادین مشترک نفتی آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی و یادآوران به حدود میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز است که پیش بینی می شود تولید زودهنگام نفت از میدان نفتی یادآوران با ظرفیت تولید روزانه 20 هزار بشکه تا یک ماه آینده آغاز شود.

 

در میدان آزادگان شمالی و جنوبی هم 2 پیمانکار چینی عملیات اجرایی را آغاز کرده اند و در شرایط فعلی فقط 50 هزار بشکه نفت از نیمه جنوبی میدان نفتی آزادگان برداشت می شود.

 

عراق هم با مشارکت شرکتهای بین المللی برنامه گسترده ای برای توسعه سه میدان مشترک و عظیم نفتی خود با ایران تدوین کرده است به طوری که هم اکنون قرارداد طرح توسعه میدان مجنون (آزادگان جنوبی) به شرکتهای شل و پتروناس مالزی امضا شده است و برخی از شرکتهای اروپایی و آمریکایی همچون هالیبرتون به عنوان شرکتهای فرعی در این پروژه مشارکت دارند.

 

میدان مجنون با 65 میلیارد بشکه نفت درجا با میدان آزادگان ایران مشترک است؛ مطالعات حاکی از آنست که 12.6 میلیارد بشکه آن قابل برداشت است و هم‌اکنون عراق هم حدود 50 هزار بشکه نفت در روز از آن تولید دارند.

 

عراق برای توسعه نیمه میدان عظیم نفتی آزادگان سه فاز در نظر گرفته است که در فاز اول تولید 175 هزار بشکه در روز، فاز دوم 360 هزار بشکه در روز و فاز سوم افزایش آن به 1.8 میلیون بشکه در روز تا سال 2017 میلادی را هدف گذاری کرده این درحالیست که هدف  گذاری ایران برای تولید نهایی از این میدان 600 هزار بشکه در روز است.

 

میدان نهر عمر با 29 میلیارد بشکه نفت درجا، قابلیت برداشت 6 میلیارد بشکه نفت را دارد. به منظور توسعه این میدان عراق مذاکرات را با شرکت توتال فرانسه آغاز شده و هدف از تولید نهایی آن، برداشت 450 هزار بشکه نفت‌خام در روز است.

 

میدان مشترک نفتی ابوغریب (مشترک با دهلران) هم یکی از میادین مشترک نفتی عراق با ایران بوده که قرارداد این میدان به کنسرسیومی متشکل از شرکتهای ساینوپک و سینوکم چین واگذار شده است و عراق قصد تولید روزانه 400 تا 450 هزار بشکه نفت از این میدان مرزی را دارد.

 

توسعه میادین مستقل نفتی برای حفظ جایگاه در اوپک

 

گزارش موسسات بین المللی بی طرف نشان می دهد تا پایان سال گذشته میلادی ایران با توسعه 5 میدان به طور متوسط روزانه 115 هزار بشکه و عراق حدود 173 هزار بشکه نفت از میادین مشترک برداشت کرده اند.

 

با توسعه هشت میدان نفتی در طرف ایران پیش بینی می شود تا سال 1394 ظرفیت تولید از این میادین به 526 هزار بشکه در روز افزایش یابد.

 

از سوی عراق با مشارکت شرکتهای خارجی قصد تولید حدود 2.2 میلیون بشکه نفت خام از میادین مشترک با ایران را دارد که در صورت تحقق این هدف برداشت نفت عراق از میادین مشترک بیش از 4 برابر ایران خواهد بود.

 

در حال حاضر برای توسعه کامل 2 میدان مشترک آزادگان جنوبی و یادآوران در طرف ایران ظرفیت تولید روزانه کمتر از 900 هزار بشکه نفت تا 10 سال آینده تدوین شده است اما عراق از این دو میدان تا سال 2017 میلادی حدود حدود 2 میلیون بشکه در روز برداشت خواهد کرد.

 

کارشناسان اقتصادی معتقدند با توجه به توان محدود منابع مالی و پیمانکاری ایران به دلیل تحریمهای غیر قانونی برخی از کشورهای سلطه گر شرکت ملی نفت ایران باید تمام ظرفیت خود را برای توسعه میادین آزادگان جنوبی و یادآوران متمرکز کند.

 

بر خلاف اعتقاد کارشناسان در شرایط فعلی مجموعه شرکتهای تابع شرکت ملی نفت با استدلال حفظ جایگاه ایران در اوپک اقدام به برگزاری مناقصه و توسعه میادین مستقل نفتی کرده اند که حتی در صورت عدم توسعه این میادین تا قرن های آینده هم پتانسیل تولید نفت را دارند.

 

بر این اساس امسال فقط در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران تولید نفت از میادین مستقلی همچون خشت، سروستان سعادت آباد آغاز می شود ضمن آنکه برنامه ریزی برای برگزاری مناقصات توسعه میادین مستقل دیگری همچون سمند، سورو، طوس، کبیرکوه، کوه مند، البرز، شاخه، ویزنهار و عسلویه شرقی و تنگ بیجار در دستور کار قرار گرفته است.

 

با توجه به اینکه تفاوت میزان برداشت از میادین مشترک منجر به مهاجرت و عدم النفع های غیر قابل جبرانی خواهد شد جا دارد مسئولان شرکت ملی نفت ایران به جای توسعه میادین مستقل برنامه ریزی‌های گسترده ای برای توسعه میادین مشترک نفتی را اجرایی کنند.