سیر نزولی مرکز علمی شمالغرب/ رتبه دهم دانشگاه تبریز خوشحالی دارد!

به گزارش خبرنگار مهر، کهن شهر تبریز همواره بعنوان دومین شهر بزرگ دانشگاهی کشور پس از تهران و بزرگترین قطب علمی شمالغرب کشور مطرح بوده که هم اکنون بیش از 11 هزار نفر دانشجو و حدود 500 نفر هیئت علمی در این محیط فعالیت می کنند ولی با وجود چنین موقعیت کم نظیری طی نزدیک به 70 سال که از تاسیس آن می گذرد نه تنها شاهد پیشرفت و ارتقای این پایگاه علمی نیستیم بلکه وضعیت به گونه ای است که مسئولان امر برای دهم شدن دانشگاه تبریز در کشور، ابراز رضایت و خوشحالی می کنند!

دانشگاه امروز در حد دانشگاه 700 سال قبل نیز نیست!

گرچه از زمان ساخت و گشایش دانشگاه تبریز تنها هفت دهه می گذرد، ولی سابقه دانش پروری و علم اندوزی در آذربایجان به صده هایی قبل تر بر می گردد.

حدود ۷۰۰ سال پیش که رشیدالدین فضل‌الله وزیر دانشمند ایلخانان دانشگاه ربع رشیدی را درحالی تاسیس کرد که در آن 10 هزار نفر دانشجو و استاد به هفت زبان زنده دنیا تحصیل و تحقیق می کردند و خود، به تنهایی به مرکزتولید علم جهان تبدیل شده بود.

از سوی دیگر، در روزگار مدرن نیز تبریز از قافله علم روز عقب نماند بطوریکه در وانفسای دوران آشفته مشروطه، میرزا حسن رشدیه نخستین مدرسه مدرن ایران را تاسیس کرد و در دوران آشفته دهه 20 هم دانشگاه تبریز به عنوان دومین دانشگاه ایران پس از تهران، راه اندازی شد.

حال اما دانشگاه تبریز و البته دیگر دانشگاه های موجود در استاننه تنها قابل قیاس با آن روزگار نیستند، بلکه رتبه بندیهای اعلام شده از سوی وزارت علوم، دانشگاه های آذربایجان شرقی در حد وضعیت موجود دانشگاه های ایران نیز حرفی برای گفتن ندارند.

جالب اینکه مسئولان امر، در اقدامی که بیشتر به نوعی عوامفریبی شبیه است به جای اعلام رتبه دهم برای دانشگاه تبریز، اینگونه ژست می گیرند که: "دانشگاه تبریز جزو 10 دانشگاه برتر کشور است"!

رتبه 12 دانشگاه های کشور برای دومین دانشگاه ایران!

در سال‌های اخیر رتبه بندی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشورها در راس برنامه‌های نظام رتبه بندی ملی و بین‌المللی قرار گرفته است که بر همین اساس رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان اسلام توسط وزارت علوم به پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) واگذار شده است.

درحالیکه در سال 87 رتبه دانشگاه تبریز دهم کشور عنوان شده بود، طبق آخرین رتبه بندی اعلام شده در سال 89، دانشگاه تبریز از بین 20 دانشگاه کشور با 20.86 امتیاز در جایگاه دوازدهم قرار گرفته است که در این بین دانشگاه تهران با کسب 100 امتیاز در جایگاه نخست این رده بندی ایستاده و نام دانشگاه هایی نظیر شیراز، اصفهان و مشهد در جایی بالاتر از دانشگاه تبریز به چشم می خورد.

مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس با اشاره به علت تاخیر و عقب ماندن دانشگاه تبریز از دیگر دانشگاه های کشور می گوید: متاسفانه ساختار داخلی دانشگاه تبریز مناسب نیست و همین چینش نامناسب روند نزولی موقعیت این دانشگاه را تسریع می بخشد.

وی عدم ثبات مدیریتی را اصلی ترین دلیل وضعیت کنونی این دانشگاه عنوان کرده و اضافه می کند: تغییر سیاست ها با ورود مدیران جدید و بی ثباتی رویه باعث ناهماهنگی در روند دانشگاه می شود و در کنار آن منابع اندک و عدم حمایت های دولتی باعث بروز روند فعلی دانشگاه تبریز شده است.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به عدم جایگزینی اساتید برجسته، به بازنشستگی یکباره حدود 50 تن از استادان این دانشگاه در سال 88 اشاره کرده و ادامه داد: این اتفاق برای جایگاه علمی دانشگاه مانند فاجعه است چرا که با وجود نداشتن جایگزین هایی مشابه و بار علمی بالا شاهد تنزل و افت سطح علمی دانشگاه و دانشجویان خواهیم بود.

در خصوص اینکه آیا این موضوع که بازنشستگی گروهی استادان برجسته و قدیمی دانشگاه تبریز و جایگزینی آنها با افرادی با توانایی پایین علمی، دلیل رکود علمی دانشگاه تبریز بوده یا نه به سراغ میکائیل جمالپور، مدیرکل دفتر آموزش و پژوهش استانداری آذربایجان شرقی و رئیس بسیج اساتید دانشگاه تبریز رفتیم اما وی در ارتباط با وضعیت فعلی دانشگاه تبریز حاضر به گفتگو نشد.

وضعیت کنونی کفایت می کند

این در حالی است که محمدحسین فرهنگی، دیگر نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس با دیدگاهی متفاوت یادآور می شود: صرفا بودن نام دانشگاه تبریز بین لیست دانشگاه های برتر کشور کفایت می کند و این بالا و پایین تر بودن آنچنان تفاوتی در اصل موضوع موجب نمی شود!

این عضو هیئت رئیسه مجلس معتقد است: تمامی دانشگاه ها در حال رقابت هستند و سعی دارند جایگاه و رتبه خود را ارتقا دهند و طبیعی است که دانشگاه تبریز نیز برای بالا بردن نام خود باید همپای دیگر دانشگاه ها تلاش کند که در غیر اینصورت پیشی گرفتن دیگر دانشگاه های کشور امری بدیهی است.

به گفته وی، این رتبه بندی های سالانه بنا بر شاخصه های وزارت علوم بوده است و مسئولان دانشگاه تبریز نیز باید این شاخصه ها را تهیه کرده و برای بالا بردن امتیاز خود از آنها استفاده کنند.

از سویی دانشگاه تبریز به عنوان قطبی فعال در عرصه های سیاسی با جنبش های دانشجویی فراوان در عرصه های مختلف تاریخ، از معدود دانشگاه هایی بوده که پس از دانشگاه تهران همواره در تحولات سیاسی نقشی فعال داشته و به اعتقاد برخی، شاید همین تنش های بوجود آمده است که عاملی دخیل در پیش آمدن شرایط فعلی به شمار می آید.

گذشته سیاسی دانشگاه تبریز حاکی از آن است که این مجموعه به عنوان سیاسی ترین دانشگاه ایران پس از تهران همواره شهره عام و خاص بوده و البته در دوران مختلف همچون انقلاب اسلامی، چهره های شاخصی تحویل داده است بطوریکه برخی از مسئولان پیشین و فعلی کشور به طیف دانشگاه تبریز معروف هستند.

بزرگانی چون شهید مهدی باکری و افرادی مانند سرلشکر صفوی و احمد خرم و پزشکیان و مهرعلیزاده و .... همگی از دانشگاه تبریز برخاسته اند. 

وضعیت دانشگاه های آذربایجان شرقی بازخوانی شود

ضیا اله اعزازی‌، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در یک کلام قاطعانه "ضعف مدیریتی" را اصلی ترین دلیل افول دانشگاه تبریز بیان کرده و افزود: دانشگاه تبریز باید برای یافتن جایگاه حقیقی خود، از مدیریتی توانا برخوردار گردد که با برنامه ریزی ای قوی و منسجم اوضاع را ساماندهی کند.

اعزازی در پاسخ به اینکه آیا با تغییر یک نفر می توان به بهبود وضعیت فعلی امیدوار بود، تصریح کرد: در واقع باید کل مجوعه از نو بازخوانی شود چرا که مدیریت تنها از یک شخص واحد تشکیل نشده است که با کنار گذاشتن وی مشکلات حل شود.

نماینده مردم بناب در مجلس در ارتباط با اقدامات انجام یافته در خصوص این موضوع، اضافه می کند: در مورد وضعیت افول دانشگاه تبریز دو مرتبه با وزیر علوم گفتگو کرده ایم که فعلا قول بررسی وضع موجود از سوی وی داده شده تا وزارت علوم بطور مستقیم تدابیری در این خصوص بیاندیشد چراکه وزیر علوم بعنوان شخصی پاسخگو باید به شرایط فوق توجه داشته باشد.

به گفته وی، رسیدن به چشم اندازهای آتی دانشگاه تبریز نیازمند برنامه ریزی قوی و منسجم در راستای چارچوبی از پیش تعیین شده است.

 انکار رتبه پایین دانشگاه تبریز! / وضعیت ما مطلوب است

در این بین محمدتقی علوی، رئیس دانشگاه تبریز به عنوان کلیدی ترین فرد برای پاسخگویی وضعیت کنونی، ضمن نادیده گرفتن رتبه بندی اعلام شده، با اصرار بر رضایتبخش بودن شرایط موجود می گوید: دانشگاه تبریز همیشه و در تمامی موقعیت ها جایگاه اولیه خود را به خوبی حفظ کرده و رتبه بندی پایین آن صحت ندارد.

وی با تاکید بر موضع خود ادامه می دهد: این دانشگاه به عنوان تنها دانشگاه دولتی از جمهوری اسلامی ایران عضویت در هیئت اجرایی اتحادیه دانشگاههای جهان (IAU) و شورای دانشگاه های بین المللی (IUC) را در کارنامه خود دارد که همین امر برای اثبات موقعیت برتر آن کفایت می کند.

علوی در حالی خواستار گفتگوی خبرنگار مهر با دکتر علی رستمی، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه تبریز برای اثبات گفته های خویش می شود که این مقام مسئول پس از اطلاع از موضوع مصاحبه، از هر گونه گفتگو و توضیحی در ارتباط با این موضوع امتناع کرد!

اگر با دیدی فراملی به موقعیت دانشگاه تبریز نگاه کنیم این سئوال نیز پیش می آید که تا چه اندازه در جذب دانشجویان خارجی موفق بوده ایم و آیا نباید در کنار عنوان های جهانی و بین المللی به داخل مرزها نیز توجه کرد؟

 موافق رتبه بندی اعلام شده نیستم

با وجود اینکه در رتبه بندیهای رسمی اعلام شده از سوی مراجع رسمی، سیر نزولی دانشگاه تبریز انکارناپذیر بوده و از رده 10 به 12 کشور رسیده است، پرویز آژیده، معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان شرقی در این خصوص اظهار داشت: بنده موافق ادعاهایی مبنی بر سیر نزولی دانشگاه تبریز نیستم و در ارتباط با چنین ادعایی تردید دارم.

وی ادامه می دهد: در تمامی دانشگاه ها با یک سری از پتانسیل های کم و زیاد روبرو هستیم که ممکن است در مقایسه های کشوری این توانمندی ها مد منظر نباشد.

آژیده با اشاره به ضرورت ارزیابی شاخصه های مختلف رتبه بندی دانشگاه ها تصریح کرد: در دانشگاه تبریز شاهد حضور نیروی انسانی قوی و توانمند هستیم و از لحاظ پتانسیل، نیروی انسانی و هیئت علمی هیچ کسری نداریم که تمامی اینها سبب و زمینه ساز پیشرفت های آتی خواهد بود.

***

به نظر می رسد نه تنها موضوع دانشگاه تبریز و در کل، سطح علمی دانشگاه های آذربایجان شرقی از سوی متولیان امر با حساسیت دنبال نمی شود بلکه از نظر آنها وضعیت فعلی طبیعی بوده و البته رتبه بندیهای اعلام شده نیز شاید کاغذ باطله ای بیش نیستند!

با توجه به آنچه گفته شد، پر واضح است که مسئولان امر نیز به تنزل و افول دانشگاه تبریز به خوبی واقف اند ولی اینکه تا چه میزان به ارتقای این سطح اهمیت خواهند داد سئوالی است که با رونمایی از رتبه بندی سالهای آینده به پاسخ آن خواهیم رسید.

------------------------

گزارش: سحر فکردار