به گزارش خبرنگار مهر، در ایام محرم یکی از روشهای معمول در بین مردم کرمان برگزاری مجالس تعزیه در یادبود واقعه سال 61 هجری است؛ اگر چه از تاریخ دقیق تعزیه در کرمان و در مجموع در ایران کسی اطلاع دقیقی ندارد اما از سوی برخی عنوان می شود که خاستگاه این هنر آیینی ایران بوده، برای اثبات این مدعا هم به سوگواری های مربوط به مرگ "سیاوش" پهلوان داستان‌هاى ملى ایران اشاره می شود.
اما مهمتر از آنکه این هنر آیینی از کجا و توسط چه کسانی خلق شده باشد، جایگاهی است که تعزیه به عنوان یک آیین سوگواری در بین مرم ما دارد.
کرمانیها اما، به نظر می رسد در استقبال از مجالس تعزیه، گوی سبقت را از دیگران ربوده باشند؛ گفته می شود رتبه های اول و دوم کشور در این زمینه به کرمانیها اختصاص دارد این را هم وضعیت کیفی گروههای تعزیه کرمان اثبات می کند و هم بُعد کمی آن؛ همچنین در حال حاضر 18 سوگواره استانی تعزیه در کرمان برگزار شده که سال آینده نوزدهمین آن برگزار خواهد شد.
اولین فضای اختصاصی تعزیه خوانی در کرمان احداث شد
همچنین اولین فضای تخصصی تعزیه خوانی در کشور با مساحتی بالغ بر دو هزار مترمربع و گنجایشی بیش از هفت هزار نفر هم در شهر کرمان واقع شده که برنامه های تعزیه تاسوعا و عاشورای این محل مملو از تماشاگران است؛ چه کرمانی و چه غیر کرمانی.
نسخه های 200 ساله تعزیه در کرمان
اما پیشینه این هنر آیین در کرمان؛ عباس سالاری، رئیس حوزه هنری استان کرمان در این باره به خبرنگار مهر می گوید: سابقه تعزیه کرمان در مناطق مختلف این استان متفاوت است.
وی می گوید: در برخی مناطق، از جمله شهرستان رابر، این سابقه به دو قرن می رسد.
سالاری ادامه می دهد: در برخی دیگر از نقاط استان از جمله هوتک، چترود، زنگی آباد و جوپار نسخه های تعزیه ای وجود دارد که مربوط به 150 سال قبل است.
رئیس حوزه هنری می گوید: تا سالهای 70 اما این هنرآیینی در کرمان علیرغم سابقه و جایگاه خاصی که داشت، مقداری ضعیف شده بود و گروههای تعزیه کرمان قدرت اجرایی قبل را نداشتند.
سالاری می افزاید: اما از سالهای 72 به بعد تقریبا گروهها تعزیه کرمان به سمت فعالیت حرفه ای رفتند.
وی می گوید: در طول سال، برای تقویت این گروهها در کرمان، کارگاههای آموزشی در حصوص موسیقی تعزیه، کارگردانی تعزیه و موافق خوانی برگزار شد که با این اقدامات تا حدودی گروهها تقویت شدند.
وی می افزاید: در کنار این، سوگواره های ملی و استانی همچنین در هشت سال اخیر در همه شهرستانهای استان سوگواره تعزیه برگزار شد.
رئیس حوزه هنری استان کرمان اظهار می دارد: در حال حاضر هم در محدوده شهر کرمان11 گروه تعزیه فعالیت می کنند که شکل ناسبتی هم نداشته و در طول سال به اجرای مجالس تعزیه می پردازند.
سالاری تصریح می کند: همچنین سه گروه هم در کرمان داریم که به شکل مناسبتی و تنها در ایام محرم به اجرا می پردازند.
از نسخه های تعزیه کرمان استفاده نمی شود
وی در ادامه، به برخی از ویژگیهای تعزیه کرمان اشاره کرده و می گوید: کرمان خود دارای زمینه تعزیه بوده اما متاسفانه در حال حاضر از نسخه های تعزیه این منطقه در اجراها بهره گرفته نمی شود.
وی می افزاید: دلیل این بی توجهی هم آن است که نسخه های تعزیه کرمان هنوز مدون نشده و در جایی به چاپ نرسیده است.
رئیس حوزه هنری استان کرمان با بیان اینکه نسخه های تعزیه مناطق مختلف استان هم با هم تفاوت دارند، اظهار می دارد: به عنوان نمونه در شهرستان بم نسخه ای از تعزیه وجود دارد که با نسخه های شمال استان متفاوت بوده است.
سالاری به نکته جالب دیگری هم درخصوص تعزیه کرمان اشاره می کند.
وی می گوید: در همه نسخه های تعزیه ای که در کرمان و مناطق مختلف استان وجود دارد از گویش کرمانی استفاده می شده است اما چون چاپ و منتشر نشده اند، بعضی از مجالس تعزیه ویژه کرمان مفقود شده و برخی نسخه ها ناقص هستند.
وی تصریح می کند: علیرغم توصیه مکرر ما، گروههای تعزیه کرمان از نسخه های ویژه همین منطقه استفاده نمی کنند.
نحوه اجرای تعزیه کرمان متفاوت است
وی اظهار می دارد: علاوه بر اینکه نسخه های تعزیه درکرمان با گویش همین منطقه هستند در نحوه اجرا هم تعزیه کرمان با سایر مناطق تفاوت دارد.
رئیس حوزه هنری استان کرمان می گوید: به عنوان مثال، درگروهها تعزیه این منطقه خیلی از سکوهای گرد استفاده نمی شده بلکه محل اجرای نمایش، به صورت میدانی در زمینی مسطح بوده است.
وی اظهار می دارد: یکی دیگر از وجوه تمایز تعزیه کرمان با دیگر استانها این است که گروههای غیر استانی خیلی به دنبال اعضای ثابت نیستند اما در کرمان گروهها تاکید دارند که از اعضای ثابت خود ر اجراها بهره بگیرند.
معرفی گروههای حرفه ای تعزیه به کشور از کرمان
رئیس حوزه هنری استان کرمان تصریح می کند: با روند رو به رشدی که تعزیه کرمان دارد پیش بینی می شود طی چهار تا پنج سال آیندهکرمان بتواند حدود پنج گروه تعزیه خوان حرفه ای را به کشور معرفی کند.
سالاری با بیان اینکه جمع آوری و چاپ نسخه های تعزیه کرمان در دستور کار حوزه هنری قرار دارد اظهار می دارد: در حال حاضر تعزیه کرمان همان تعزیه ملی است و بیشتر گروههای کرمانی از همان نسخه های "میرعزا" که در استانهای مختلف اعم از مرکزی، قزوین، قم و تهران به کار می رود، استفاده می کنند.
وی به این نکته هم اشاره می کند که دقیقا مشخص نیست خاستگاه تعزیه ایران کدام استان است. سالاری بیان می دارد: یکی از شاخصه هایی که این مسئله را مشخص می کند، وجود موقوفاتی بوده که مربوط به تعزیه خوانی است.
سالاری می گوید: درچترود کرمان در حال حاضر موقوفه ای به این منظور وجود دارد اما اینکه مربوط به چه تاریخی باشد، مشخص نیست.
برنامه های تعزیه در دهه اول محرم در کرمان
رئیس حوزه هنری استان کرمان در ادامه گفتگوی خود با خبرنگار مهر برنامه های گروههای تعزیه در دهه اول محرم را در کرمان برشمرده و می گوید: از اول محرم با همکاری معاونت فرهنگی و هنری شهرداری کرمان 12 مجلس تعزیه تا دوازدهم ماه در محل پارک مطهری شهر برگزار می شود.
وی می افزاید:همچنین روزهای هشتم تا دهم محرم عصرها از ساعت 14 و 30 دقیقه در محل تعزیه خانه کرمان مجالس تعزیه شهادت حضرت علی اکبر(ع)، شهادت حضرت عباس (ع) و شهادت امام حسین(ع) اجرا می شود.
سالاری ادامه می دهد: این اجراها با نقالی همراه هستند.
رئیس حوزه نری استان کرمان اظهار می دارد: غروب روز عاشورا هم مراسم خیمه سوزان در محل تعزیه خانه کرمان برگزار می شود.
وی می گوید: علاوه بر این، اجرای سنتی صبح عاشورا و شب شام غریبان را هم در این محل خواهیم داشت.
سالاری از برگزاری مجالس تعزیه در شهرستان های جنوب استان کرمان نیز خبر داده و می گوید: با همکاری استانداری کرمان در روز 12 ماه محرم همزمان با سالروز شهادت امام سجاد(ع) مجلس "بازار شام" هم در ماهان اجرا می شود.
نظر شما