حجت الاسلام مرتضی وافی مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: اخیرا هیچ مقتلی در حوزه مقاتل تألیف، منتشر نشده است و هیچکس این ذوق و توانمندی را نیافته که با مطالعه منابع تاریخی مقتلی را براساس نیازهای روز و معیارهای مورد نیاز تألیف کند.
وی افزود: شمار کتابهای تألیفی در حوزه عاشورا و امام حسین(ع) نگران کننده است. معمولاً به جای مؤلفهای عاشورایی، مجموعه داران خوبی داریم ، افرادی که تعدادی کتاب را در دسترس دارند و در یک کتابخانه شخصی جمعی از مطالب را برای خلق فضای جدید در کنار یکدیگر می گذارند. این که زاویه جدیدی در این تألیفها دیده بشود، نگاه جدیدی را منتقل کند، نکات مبهم تحلیل بشود کمتر دیده می شود به طور طبیعی در حوزه مقاتل که بخشی از کتابهای حوزه عاشورا را تشکیل می دهد این مسئله بیشتر به چشم می‌اید، چرا که در جریان بازگویی و بازنویسی مقتل ویژگیهای دیگری غیر از ذوق و تحلیل تاریخی برای مؤلفان مورد نیاز است.
وافی گفت: اعتقاد دارم کسانی که سراغ مقاتل می روند، آنها بازنویسی کرده و یا مقاتل نوشته شده در گذشته را باز چاپ می کنند و متأسفانه در به روز کردن آنها ازچه نظر نوع صفحه بندی و ظاهری و چه از نظر محتوایی اتفاق خوبی درحال رخ دادن نیست.
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه یادآور شد: در رابطه با مقاتل تألیفی نیز به شدت دچار ضعف هستیم، چرا که مؤلفان این عرصه باید غیر از بحث مطالعات تاریخی با شعر و ادبیات عاشورایی آشنایی داشته باشند. چنین فردی باید با نوع نگرش عامه مردم که در مجالس و محافل مذهبی شکل می گیرد آشنا باشد، مقتل نویسی که خود مجالس و محافل مذهبی را ندیده است و در این مجالس شرکت نکرده موفق نخواهد بود چرا که نه ذائقه و نه رغبت مردم را می شناسد و دور از فضای عمومی در کتابخانه شخصی به نوشتن مقتل پرداخته است.
وی با اشاره به یکی از آفتهایی که در تألیف متقلهای امروز مشاهده می شود گفت: اظهار فضلهای بی مورد و اظهار فضلهای نا به جا درمیان آفتهای مقاتل امروزی است که نه تنها مشکلی از دایره مقتل حذف نمی کند بلکه مشکلی را نیز اضافه می کند. برای مثال این که کسی دراین رابطه تحقیق کند که عاشورا در چه ساعتی از روز و چه ماهی از سال شکل گرفته است همین امر است که موجب شده عده ای متأسفانه به برگزاری عاشورای شمسی روی آورند. این اظهار فضلها و این تحقیقات علمی نه چندان سودمند نیست بلکه ممکن است مورد بهره برداری منفی یک عده قرار بگیرد. از دیگر موارد در این رابطه می توان به سن حضرت رقیه و سن حضرت علی اکبر اشاره کرد. اینها از آن دسته تحقیقاتی است که بیش از منفعت ضرر می رسانند.
حجت الاسلام وافی با اشاره به اینکه برخی در رابطه با اجرای مقتل و مقتل خوانی میان زبان حال و صراحت مقتل تفاوتی قائل نمی شوند اظهار داشت: برخی جمله ای که به عنوان زبان حال بوده است را به عنوان مقتل نقل می کنند. برای مثال اصحاب سیدالشهدا 8800 نفر را به هلاکت رساندند، این آمار اگر هم دقیق نباشد قابل بررسی و عقلانی است.
مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه با اشاره به ویژگیهایی که یک مقتل را برای چاپ و نشر لازم دارد، گفت: برخی مقاتل بدون واسطه نوشته شده مثل مقتل ابی مخنف که جزء منابع اولیه مقتل محسوب می شود، اما اصل آن در دسترس نیست. اخیرا نقلهای صورت گرفته از این مقتل گردآوری و بخشی از این مقتل را بازسازی کرده اند.
وافی در ادامه به انواع دیگر مقاتل اشاره کرد و گفت: برخی مقاتل دسته اول نیست اما مثل شیخ مفید در ارشاد، سیدابن طاووس در لهوف با علم و تبحر خود عالمانه استناد کرده اند. دسته دیگر عالمان متأخری چون آیت الله عندلیب همدانی، شیخ علی سعادت پرور و شیخ جعفر شوشتری که هم ذوق مقتل نویسی داشته اند و عالم هم بوده اند توانسته اند از مقاتل معتبر گزینش کرده و یک مقتل ارائه کنند. این سه دسته در میان مقاتل روایی قابل استناد است.
نظر شما