بارشهای اخیر متولیان را از آلودگی هوا غافل نکند/ لزوم اتخاذ تدابیر جدی

به گزارش خبرنگار مهر، بعد از بارشهای خوب و سراسری که از مهرماه تا آبان ماه در نیمه شمالی کشور رخ داد و از آبان ماه تا هفته اول آذرماه در بیشتر مناطق کشور گسترش یافت و خبر چندانی از دود و غبار در سطح کشور نبود اما از اواسط آذر تا به امروز ورق برگشت و از بارشهای سراسری و چشمگیر خبری نیست. اینجا بود که بار دیگر نام آشنای "آلودگی" بر سر زبانها افتاد.

شاید همین موجب شد که خواب سنگین مسئولان سنگین تر شود و خودشان هم باور کنند که آلودگیها بی هیچ تلاشی تمام شده است اما از اواسط آذرماه تا به امروز ورق برگشت و از بارشهای سراسری و چشمگیر خبری نیست. اینجا بود که بار دیگر نام آشنای "آلودگی" بر سر زبانها افتاد و مهر تاییدی بر فراموش کار بودن ما ایرانیها زد!

از اواسط هفته گذشته مردم ساکن درشهرهای بزرگ و صنعتی شاهد افزوده شدن مه بودند که بخشی از آن مه و متاسفانه درصد زیادی از آن را ذرات ریز معلق تشکیل می داد.

آلودگی هوا در کلانشهرها بخصوص در کلانشهرهای پر جمعیتی مانند تهران، اصفهان، تبریز و اراک و مشهد سالانه سبب مرگ خاموش عده زیادی می شود، ذرات ریز معلق در آلودگی شهرها می تواند سبب انواع بیماریهای قلبی، ریوی، عصبی، عفونی و ... شود و حتی تحقیقات نشان داده عامل طیف وسیعی از سرطانها نیز است.

حتی برخی از محققان افزایش چشمگیر مبتلایان به ام اس در ایران را ناشی از آلودگی هوا می دانند، تحقیقات اثبات شده نشان می دهد آلودگی هوا سبب کند ذهنی، بخصوص در کودکان و خردسالان می شود همچنین این آلودگیها می تواند از طریق تاثیر بر دستگاه عصبی منشا بسیاری از انواع افسردگی باشد.

یکی دیگر از عوارض آلودگی هوا افزایش محسوس بیماری سینوزیت در شهرنشینان است، این روزها افراد زیادی را می بینیم که از سردردهای سینوزیتی شکایت دارند، در حالیکه خودشان نمی دانند عامل اصلی یا تشدید کننده بیماریشان همان مه دودی است که همچون هاله ای زندگی روزمره شان را در بر گرفته است.

وجود ذرات خطرناک ریز کوچکتر از 10 میکرون در هوای شهرهای بزرگ دنیا امری عادی به حساب نمی آید، حال آنکه فراوانی این ذرات در هوای شهرهای ما این روزها به امری پذیرفته شده تبدیل شده دردناکتر آنکه فراوانی ذرات بسیار ریز کوچکتر از 2.5 میکرون هم امروزه برایمان طبیعی شده است.

احسان مرادی پژوهشگر هواشناسی درباره علت آلودگی این روزها به مهر می گوید: متاسفانه از اواسط آذرماه به بعد توده هوای پرفشار بر مناطق وسیعی از فلات ایران سایه افکنده و باعث پایداری جو، ساکن شدن هوا و ایجاد شرایط اینورژن (وارونگی) دمایی شده است. پاییز سال گذشته و بخصوص آذرماه آن سال نیز به همین دلیل آلودگیها افزایش بی رویه داشت. البته از اوایل این هفته و با عبور موجی ناپایدار از نوار شمالی کشور، اندکی از شدت آلودگیها کاسته شد اما از دوشنبه شب بار دیگر توده هوای پرفشار رو به تقویت گذاشته که این روند ادامه دارد.

وی درباره اوج آلودگیها می افزاید: به نظر می رسد تا پایان هفته به دلیل ساکن بودن هوا و اینورژن دمایی هر روز بر میزان آلودگی هوای شهرهای بزرگ افزوده شود و بی شک هوای برخی از کلانشهرها بخصوص دو کلانشهر بسیار آلوده تهران و اصفهان در شرایط ناسالم و یا بسیار ناسالم قرار می گیرد.

مرادی با انتقاد از مسئولان در عمل نکردن به وظایف خود در کاهش آلودگی هوا می گوید: بسیار متاسفم که مسئولان اینطور آشکارا چشم بر حقیقت می بندند، مگر وجود آزبست و سیلیس در آلودگی شهرهای ما چیزیست که چشم بر آن ببندیم در حالیکه هیچ حد سالمی برای وجود آزبست در هوای شهرها وجود ندارد و استاندارد جهانی میزان آن را صفر اعلام کرده، به این معنا که به دلیل سرطانزا بودن هیچ میزانی از آزبست نباید در هوای شهرها وجود داشته باشد، این میزان در کلانشهری مانند تهران 100 برابر بالاتر از استاندارد است و این آمار متعلق به سالهای قبل است.

وی ادامه داد: با افزایش خودروها بی شک این میزان اکنون بالاتر هم رفته گاهی عوارض ناشی از آزبست بین 10 تا 40 سال بعد مشخص می شود، میزان سیلیس در آلودگی شهرهای ما نیز وحشتناک است، آزبست و سیلیس عامل اصلی سرطان ریه است. این ذرات به اضافه سایر ذرات معلق کمتر از 10 میکرون حتی اگر باعث سرطان هم در ما نشوند طیف وسیعی از بیماریها را درونمان بوجود خواهند آورد که انواع سکته های قلبی و بیماریهای عفونی یا عصبی شاهدی بر این حقیقت محض است.

مرادی یادآور شد: مشخص نیست آیا مسئولان می توانند درک کنند آلودگی همه را درگیر خواهد با یک حساب ساده  متوجه می شوند کاهش سریع آلودگیها بسیار کم هزینه تر از هزینه های گزاف درمانی و سایر هزینه های نجومی تحمیل شده از طرف آلودگی است و سوال من این است که چرا مسئولان وزارت بهداشت که وظیفه اصلی آنها پاسداری از سلامت و جان مردم است این قدر منفعل  عمل می کنند.

مرادی با انتقاد از عملکرد ستادهای بحران در کلانشهرها می افزاید: وضع شهرهای امروز ما مانند ظرف شیری است که روی اجاق گاز گذاشته اند. خوب به آن نگاه می کنند تا محتویات آن بالا بیاید و بالا بیاید و سر کند آنوقت زیر گاز را کامل خاموش می کنند و با خود می اندیشند آنچه از ظرف بیرون ریخته را چگونه جمع کنیم.

 وی اضافه کرد: این شرح حال امروز ماست. وقتی هواشناسی ابتدای هفته پیش بینی می کند از دوشنبه تا پایان هفته هوا ساکن می شود و آلودگیها اجازه خارج شدن از جو را ندارد، بدان معناست که هوای شهرها قرار است مانند ظرفی شود که اگر سریع زیر آن را کم نکنیم و محدودیتهای شدید ترافیکی اعمال نکنیم، هر روز محتویات این ظرف بیشتر و بیشتر می شود و در روزهای بحرانی پایان هفته محتویات ظرف سر ریز می شود و به بن بست می رسیم، آنوقت است که زیر ظرف را خاموش می کنیم، یعنی شهر را تعطیل می کنیم، اما آلودگیها آنقدر زیاد شده که حتی تعطیلی هم نمی تواند چاره ساز باشد. این یعنی همان سر رفتن محتویات ظرف و انگشت حیرت به دهان گرفتن که حالا چطور این وضع بحرانی را سامان دهیم، به راستی کدام کم هزینه تر است، محدودیتهای شدید ترافیکی و کاهش فعالیت صنایع آلوده کننده در روزهای پیش از بحران یا تعطیلی کامل چرخ صنعت و اقتصاد در روزهای بحرانی.

این پژوهشگر در پایان با اشاره به شرایط نامناسب جوی طی روزهای آینده می گوید: متاسفانه طی هفت، هشت روز آینده بعید است که از بارشهای سراسری خبری باشد یعنی تا پایان هفته هر روز بر غلظت آلاینده ها افزوده می شود. البته روز جمعه امواج ضعیف ناپایداری از کشور گذر می کند که سبب کاهش آلودگی در برخی مناطق خواهد شد اما تا پایان آذرماه کمابیش با معضل آلاینده های شهری دست به گریبان خواهیم بود.

به راستی شهرنشینان تا کی باید افزوده شدن بر تعداد خودروهای بی کیفیت، ترافیک سرسام آور شهری و منفعلانه عمل کردن مسئولان در کاهش آلودگی را نظاره گر باشند.

باید سئوال کرد که آیا وقتی در جلسات بحران آلودگی گفته می شود تشدید برخورد با خودروهای دودزا در دستور کار قرار گرفته این معنی متبادر نمی شود که برخورد با این خودروها فقط در مواقع بحرانی به یاد مسئولان می افتد و چقدر با مراکز معاینه فنی خودرو که استاندارد نیستند و یا حتی تلفنی گواهی صادر می کنند برخورد شده است.

موتورسیکلتها نیز در این رهگذر فراموش شده اند، موتورهایی تحقیقات نشان داده آزادانه به اندازه چند خودروی دود زا هوا را آلوده می کنند.