بهمن نامورمطلق درباره موضوع مورد بحث کتاب در دست نگارش خود به خبرنگار مهر با اشاره به بنای تئوریک این کتاب بر نظریه «ژرار ژنت» نظریهپرداز فرانسوی، گفت: منظور ژنت از «ترامتنیت» تمام روابطی است که یک متن با متون دیگر میتواند داشته باشد.
استادیار گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی سپس با اشاره به تقسیمبندی ژنت از مفهوم «ترامتنیت» شامل بینامتنیت، پیرامتنیت، فرامتنیت، سرمتنیت و بیشمتنیت - که هر کدام ارتباط گونهای خاص از ارتباط متون را با هم تعریف میکند - یک به یک درباره آنها و به شرح زیر توضیح داد:
1- منظور از «بینامتنیت» ارتباطی است که یک متن از نظر موضوعی با متن مشابه خود دارد. 2- مقصود از «پیرامتنیت» این است که هر متنی را یک سری از متون دیگر پوشش دادهاند و به همین خاطر متن مورد نظر هیچ گاه به طور عریان نمیتواند در اختیار مخاطب گذاشته شود؛ به عنوان مثال طرح روی جلد، عنوان اثر و نام مولف از جمله متونی هستند که متنی به نام کتاب را پوشش میدهند.
3- مقصود از «فرامتنیت» متنی است که در رابطه به متن دیگر توضیح میدهد؛ البته منظور از این توضیح، نقد یا تفسیر آن متن است. 4- منظور از «سرمتنیت» بررسی رابطه متن با گونه یا سبکی است که به آن تعلق دارد؛ مثلاً تعلق «بینوایان» ویکتور هوگو به رمانتیسم.
5- مقصود از رابطه «بیشمتنی» این است که متنی هنری یا ادبی بر اساس متنی پیشینی استوار شده باشد و این انسجام طوری باشد که بدون متن دومی، متن اولی هم کامل نباشد. در این صورت رابطه «بیشمتنی» برقرار است.
بهمن نامور مطلق در ادامه گفت: «ژرار ژنت» برای تبیین پیرامتنها، بیشمتنها و سرمتنها سه کتاب به ترتیب به نامهای «آستانها»، «الواح بازنوشتی» و «مقدمهای بر سرمتنیت» نوشت اما کتابی برای تبیین بینامتنیت و فرامتنیت اختصاص نداد. من در کتاب «ترامتنیت» این 5 مرحله را توضیح میدهم و ضمن آن از فرهنگ بومی و آثار فرهنگی، ادبی و هنری کشور خودمان هم مثالهایی برای توضیح و تبیین بیشتر موضوع خواهم آورد.
این پژوهشگر حوزه ادبیات تطبیقی با اشاره به دو نوع رویکرد به ساختارگرایی در جهان گفت: ترامتنیت هم مانند بینامتنیت به پارادایم ساختارگرایی باز تعلق دارد و در واقع مربوط به دوره دوم ساختارگرایی است که در سالهای اخیر هم بسیار مورد توجه بوده است.
به گفته نامور مطلق نگارش کتاب پژوهشی «ترامتنیت» به نیمه رسیده و به احتمال زیاد تا آخر سال جاری برای چاپ در اثری حدوداً 400 صفحهای تحویل انتشارات سخن خواهد شد تا در قالب مجموعه «نظریهها و نقدهای ادبی و هنری» این موسسه انتشاراتی به چاپ برسد.
«نقد تکوینی در هنر و ادبیات»، «آیینه آفتاب: حضور شخصیت و آثار مولانا در غرب»، «اسطوره متن هویت ساز: حضور شاهنامه در ادب و فرهنگ ایرانی»، «اسطوره متن بینانشانهای: حضور شاهنامه در فرهنگها و زبانهای جهان»، «دانشهای تطبیقی: مجموعه مقالات فلسفه، اسطوره شناسی، هنر و ادبیات» و «گفتگومندی در ادبیات و هنر» از جمله آثاری است که بهمن نامور مطلق به همراه دیگر پژوهشگران حوزههای مورد اشاره این کتابها، در نگارششان همکاری داشته است.
نظر شما