تخریب به اسم بازسازی/ سردر تاریخی کارخانه کبریت زنجان تخریب شد

به گزارش خبرنگار مهر، کارخانه کبریت سازی که در تاریخ 1381.11.12 با شماره ثبت 7412 در فهرست آثاری ملی به ثبت رسیدده است بنای است مربوط به دوره پهلوی اول و دارای معماری ویژه مراکز صنعتی مربوط به آن مقطع از تاریخ  ایران بوده است.

افرادی که طی روزهای اخیر از جلو در تاریخی بنای کارخانه کبریت  واقع در خیابان کارگر(صفا)  عبور می کردند شاهد زدن تیشه های کارگران بر  در و دیوار بنای تاریخی بودند که اگر مدیریت مطلوبی داشت خود تنها در قالب یک میراث تاریخی می توانست مطرح باشد.

 

سال گذشته ابراهیم جمیلی رئیس وقت اتاق بازرگانی استان زنجان از فرهنگ دوستان زنجانی با رایزنی های که صورت داد بالاخره مسوولان میراث فرهنگی استان زنجان را متقاعد کرد که ساختمان مخروبه کارخانه کبریت زنجان به موزه صنعت استان زنجان تبدیل شود

. این امر با مساعدت مسولان میراث فرهنگی  شکل عملی به خود گرفت و بنای تاریخی کارخانه کبریت زنجان که بی توجهی به آن با وجود ثبت در لیست آثاری ملی باعث شده بود، آرام ارام به فراموشی سپرده شده و تخریب شود جان و هویتی دوباره گرفت.

 

ولی این روزها  کسانی که از خیابان صف تردد می کنند شاهد برخی صحنه ها در خصوص تخریب سر در این بنای تاریخی هستند که انتقال توجیه این تخریب است.

مدیرکل میراث فرهنگی زنجان در این زمینه گفت: تخریب سر‌در کارخانه‌ کبریت به‌دلیل عقب‌نشینی خیابان بود و فقط به چهار متر عقب‌تر انتقال می‌یابد.

یحیی نقی‌زاده محجوب افزود‌: با تمهیدات در نظر گرفته‌شده، در تلاش هستیم موزه‌ صنعت و معدن استان زنجان را در دهه فجر یا در دور چهارم سفرهای رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری برسانیم.

 

وی با بیان این‌که جابه‌جایی بنا یکی از اصول مرمت و بازسازی است، تصریح کرد: در بازسازی و احیای یک بنا باید به مسائل مهمی از جمله زیبایی و ضرورت‌های شهری توجه ویژه‌ای داشت. انتقال سردر کارخانه‌ کبریت نیز در همین راستا بوده است.

 

وی با اشاره به این‌که سردر موزه‌ صنعت و معدن با همان مصالح و نقشه ساخته خواهد شد، افزود: پس از گذشت چند ماه، سردر جدید این مجموعه به بخش جدا‌ناپذیر آن تبدیل می‌شود. همچنین در بزرگ آهنی این کارخانه در حال مرمت و بازسازی است و پس از ساخت سر‌در، روی آن نصب می‌شود.

 

نقی‌زاده با بیان این‌که خوشبختانه بخش خصوصی به مرمت بناهای تاریخی و باستانی رغبت نشان داده است، گفت: یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های این طرح میراث فرهنگی، ورود بخش خصوصی یعنی اتاق بازرگانی است و کل اعتبار مرمت این مجموعه، از محل اعتبارات این بخش تامین شده است.

این بنا در ضلع شمالی بافت قدیمی شهر زنجان واقع شده است .بنا در ضلع شرقی خیابان کارگر ( صفا ) نرسیده به بلوار چمران قرار دارد

 این بنا مربوط به کارخانه کبریت سازی  است که در دوران پهلوی در شهر زنجان بنا شد و تا سال 1357 قبل از انتقال به محل جدید کارخانه کبریت مورد بهره برداری بود . بانی این بنا شخصی بنام محمد علی شالچی می باشد .

این بنا شامل قسمتهای دروازه ورودی ، فضای کارخانه و حیاط بنا است.

 

دروازه ورودی کارخانه که رو به خیابان کارگر قرار گرفته است شبیه شیر خورشید بنا شده است و فضای کارخانه شامل قسمتهای مختلف مراحل تولید کبریت است.

 

 

این بنا بعلت کاربری صنعتی فاقد تزیینات بوده ولی لازم به ذکر است که نمای غربی آن پنجره های هلالی و سیمان کاری رنگین نمای زیبایی دارد

 
کارخانه کبریت سازی زنجان به علت  قرار گرفتن در بافت قدیمی زنجان ، منحصر بفردبوده و همچنین بعلت وجود دستگاههای قدیمی در آن محله می تواند بعنوان یک موزه صنعتی کاربرد داشته باشد .

تا سال گذشته هیچ گونه اقدام مرمتی در این بنا انجام نشده بود و دیوارهای محوطه این کارخانه طی سالیان گذشته توسط شهرداری تخریب و محوطه کارخانه را به پارک تبدیل کرده بودند.

به هر حال این تنها کارخانه کبریت زنجان نیست که دچار چنین مشکلاتی شده است و بسیاری از بناهای تاریخی زنجان امروز به بهانه های مختلف و حتی با ادعای بازسازی تخریب شده و چهره تاریخی آن زیر سوال رفته است.

بی شک اقدام اتاق بازرگانی استان زنجان در خصوص بازسازی و بهسازی این بنای تاریخی که روند ویرانی را طی می کرد قابل تقدیر است ولی حفظ چهره تاریخی یک بنا باید به عنوان یک اولویت اساسی و مهم مطرح باشد که این امر در خصوص کارخانه کبریت زنجان رعایت نشده است.

 

...................

گزارش: رحیم مقدمی

عکس: فاطمه هاشم نژاد