به گزارش خبرنگار مهر، سرزمین ایران در گذشته به واسطه وضعیت جغرافیایی خاص خود، راه رابطی برای دسترسی اقوام و طوایف مختلف برای دسترسی به غرب و شرق بود و همین امر سبب توجه کشورهای مختلف به شهرهای مختلف کشور و تهاجم های پی در پی آنها به شهرها بود.
ساکنان این کشور برای زندگی آسوده تر تمهیداتی اندیشیده بودند که یکی از مهمترین آنها ساخت ارگ، قلعه و برج و بارو بود.
شهرستان ابرکوه نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یادگارهای ارزشمندی از این قلعه ها داشته و دارد و تعداد آنها به گفته مسئولان به عدد 50 نیز می رسد به همین نیز شاید بتوان در کنار نامهایی که به این شهر کهن داده اند شهر قلعه ها را نیز به آن اضافه کرد.
در گوشه گوشه شهرستان ابرکوه حصارهای بلند از قلعه های تاریخی به چشم می خورد که حتی با وجودی که برخی از آنها به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیده اند، مورد بی محبتی قرار گرفته اند و روزهای پایانی حیات خود را شماره می کنند.
شاید یکی از علل بی توجهی ها کثرت آثار باستانی این شهرستان است به نحوی که در ابرکوه بیش از 350 اثر تاریخی وجود دارد و تعداد زیادی از این آثار را قلعه ها و برج ها تشکیل می دهند.
ناگفته نماند در تعداد معدودی از این آثار ترمیم هایی نیز صورت گرفته اما این ترمیم ها پاسخگوی میزان تخریبی که در طول سالیان گذشته رخ داده، نبوده است.
تخریب های بسیار به خصوص در روستاها توسط مردم که خرابه های این قلعه ها را مزاحم رشد و توسعه دیده اند و نرسیدن فریاد آنها به گوش مسئولانی که می توانسته اند با حل مشکلات مردم به ویژه تامین زمین مورد نیاز همچنین ترمیم این بناها مانع تخریب شوند از جمله علل نابودی بسیاری از این قلاع است.
بی توجهی به این بناها امروز به شهر ابرکوه و قلعه های مطرحی چون رباط که به گفته محققان در مسیر راه ابریشم قرار داشته نیز کشیده شده است.
هنوز چند قلعه ابرکوه مسکونی است و در گفتگو با اهالی روستاها در می یابیم که آنها نیز از این مشکلات که به واسطه تخریب این قلعه ها به وجود آمده، بی نصیب نمانده اند.
در این گزارش تعدادی از قلعه های معروف شهرستان ابرکوه معرفی می شود تا ضمن معرفی پیشینه تاریخی این شهر، توجه مسئولان نیز به سمت احیای این قلعه ها به عنوان آثار تاریخی کشور جلب شود.
قلعه روستای شهرسب (ارگ شهرسب)
قلعه روستای شهرسب قلعه ای است عظیم که سردری رفیع دارد و آثاری از مجتمع مسکونی اهالی درگذشته است.
هسته اولیه این مجتمع مسکونی عظیم را می توان به دوره صفویه نسبت داد. در سالیان گذشته، مرمت های مختصری در این بنا صورت گرفته است.
این قلعه در زمانی نه چندان دور مسکونی بوده است.
قلعه روستای تیزک شهرستان ابرکوه
قلعه روستای تیزک، قلعه مسکونی بزرگی است که دارای سردری رفیع، دو طبقه و دیوارهای چینه ای و خشتی است.
وسعت قلعه نسبتاً بزرگ، مستطیل شکل و دارای چهار برج است.
قدمت این بنا مربوط به دوره افشاریه و زندیه است و سالیان پیش مرمت هایی در این بنا صورت گرفته است.
قلعه فیروزآباد شهرستان ابرکوه
قلعه فیروزآباد نیز یک مجتمع مسکونی است که با پلانی مربع مستطیل شکل با دیوار چینه ای بلند با چهار برج در چهار گوشه آن از خشت خام و گل ساخته شده است.
قلعه رباط ابرکوه
قلعه رباط ابرکوه در حاشیه غربی شهرستان ابرکوه در کنار بلوار جمهوری اسلامی قرار دارد و نزدیکی میدان ولی عصر (ع) این شهر واقع شده و متعلق به دوره صفویه است. این قلعه دارای 9 برج مدور است که روی آنها تزئینات هندسی دیده می شود.
قلعه روستای بداف
قلعه روستای بداف از جمله بناهای تاریخی بخش بهمن شهرستان ابرکوه است و به نظر می رسد که دور آن برای امنیت بیشتر خندق هایی حفر شده است که این مسئله با توجه به قرار گرفتن آن در محلی با چند متر گودی قابل بررسی است.
سردر ورودی این بنا با تزئینات خشتی شکل داده شده و خانه های مسکونی داخل آن تقریباً سالم مانده است.
قلعه حسن خان مهرآباد
قلعه حسن خان مهرآباد، قلعه ای است با حصار چینه ای و چهار برج حفاظتی در چهار گوشه و در شهر مهردشت قرار گرفته است.
از ویژگیهای مهم این بنا برج حفاظتی استوانه ای شکل است که در وسط قلعه احداث شده و کاربرد دفاعی داشته است. خانه های مسکونی داخل این قلعه نیز تخریب شده است.
قلعه های تاریخی ابرکوه نیازمند نگاه ملی است
این قلعه ها که مربوط به دوره های مختلف ساسانی، زندیه، افشاریه و قاجاریه است امروز نیازمند نگاهی نو از سوی مسئولان و اختصاص اعتبارات مرمتی است.
کاربردی کردن بسیاری از این قلعه ها که برخی حتی در کنار جاده های پرتردد شهرستان ابرکوه قرار دارند علاوه بر اشتغال در بحث توریسم از تخریب این آثار ارزشمند نیز جلوگیری می کند.
به نظر می رسد با ترمیم این قلعه ها و واگذاری آنها به بخش خصوصی بتوان علاوه بر سرپا نگه داشتن بنا به عنوان یک پیشینه تاریخی، زیرساختهای گردشگری را نیز با استفاده از فضاهای آن توسعه داد و گامی ارزشمند در راستای توسعه صنعت توریسم برداشت.
.......................................
گزارش و عکس: رحیم میرعظیم
نظر شما