فرید مرادی نویسنده، محقق و پژوهشگر تاریخ صنعت چاپ در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: این مجموعه وقایع و مستنداتی را از زمانی که اولین کتاب فارسی در دنیا چاپ شده تا انقلاب اسلامی ایران را در بر میگیرد. سالها قبلتر از این که ماشین چاپ به ایران بیاید، کتابهای فارسی در اروپا، ترکیه و هند چاپ میشدند تا زمانی که عباسمیرزا ماشین چاپ را به کشور وارد کرد.
وی افزود: بعد از ورود ماشین چاپ به کشور توسط عباسمیرزا، صنعت چاپ در کشور به راه افتاد ولی تا سال 1302 هجری این صنعت دارای بخش خصوصی نبود و پیش از آن اگر کسی میخواست کتابی چاپ کند، باید آن را با سرمایه شخصی خود یا یک فرد دیگر در چاپخانههای حکومتی منتشر میکرد و در پایان کتابها هم اشاره میکردند که این کتاب نفقه فلان شخص است. در مجموع در آن زمان اسم حقوقی و انتشارات رسمی وجود نداشت.
این محقق ادامه داد: اولین بار محمد رمضانی در دوران رضاخان کتابخانه شرق را بنیانگذاری کرد. در زمان رضاخان نهضتی به نام سرهنویسی به راه افتاد که سعی داشت زبان فارسی را از کلمات عربی خالی کند. رمضانی هم تحت تاثیر این نهضت نام خود را کلاله خاور گذاشت که به تبع آن نام کتابخانهاش هم به همین نام تغییر یافت. بیان این نکته هم ضروری است که اولین چاپخانههای کشور ما کتابخانه نام داشتند و آن روزها مفاهیمی مانند کتابفروشی وجود نداشت. امروز هم نمونههایی از گذشته ماندهاند. مثلا کتابفروشی «کتابخانه طهوری» در خیابان انقلاب فقط یک کتابفروشی نیست و در واقع یک ناشر و چاپخانه بوده است.
مرادی گفت: در کتابهای این مجموعه مسائلی مانند انواع چاپهای رایج در کشور و تاریخ حوادث شرح داده شده است. مثلا یکی از مسائل مهم این است که چاپ در کشور ما از ابتدا تا حد زیادی دولتی بوده است. در 100 سال نخست که همه امکانات چاپ در اختیار دولت و حکومت بود، در حال حاضر هم که در سده دوم هستیم، به عنوان مثال هنوز هم کتابهای درسی را ناشران دولتی چاپ میکنند در حالی که این کار باید به تشکلهای صنفی چاپ سپرده شود.
مترجم کتاب «تاریخ عالم آرای عباسی» در ادامه گفت: کار تحقیقات و نگارش این مجموعه یک سال پیش به پایان رسید و صفحهآرایی و حروفچینی هم شد. قرار بود این کتاب را اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به چاپ برساند و در همین زمینه هم قراردادی با من امضا شد. اما با وجود آماده بودن کتاب تا به حال به چاپ نرسیده است. هفته گذشته به من گفته شد که جلسهای درباره چاپ این کتاب برگزار خواهد شد. در نهایت امیدوارم گره چاپ این کتاب باز شود و به نمایشگاه کتاب تهران برسد.
مرادی ادامه داد: یکی از مشکلات تحقیق در این راه، این است که محقق باید به منابع میدانی و شفاهی متکی باشد چون منبع مستقل و موضوعی در این زمینه وجود ندارد. مثلا اگر بخواهید درباره گرآورسازی در ایران تحقیق کنید نمیدانید که کجا باید دنبال منابع آن بگردید. مضاف بر این که منبعی در این زمینه وجود ندارد یا مثلا منبعی درباره اصطلاحات اولیه چاپ وجود ندارد.
وی گفت: این مجموعه در 4 جلد و حجم 3 هزار و 484 صفحه تنظیم شده است و تمام مسائل نشر کتاب در ایران را از پیدایش آن تا زمان انقلاب اسلامی تشریح میکند. دلیل این که دوران بعد از انقلاب را در این مجموعه نیاوردم، به دلیل حجم زیاد کتابها تا همینجای کار شد. در حال حاضر مشغول تحقیق و پژوهش در دوران بعد از انقلاب هستم که حجمش بیشتر از مطالب این 4 فصل خواهد شد و احتمالا 5 یا 6 جلد خواهد شد.
نظر شما