ساز "چگور" در جشنواره موسیقی فجر بررسی شد

به گزارش خبرنگار مهر، در نخستین نشست پژوهشی که با موضوع "دو فرض برای یافتن رد پایی از ساز فراموش شده چگور قشقایی" امروز در خانه هنرمندان برگزار شد، امیر سهرابی‌، پژوهشگر گفت : ساز "چگور" را می‌توان در اقوام قشقایی، ترکان همدان، خراسان شمالی و ارامنه اصفهان سراغ گرفت و  بر این اساس فرض اولم درباره ساز چگور نبود ذهنیتی دقیق از سوی اقوامی است که از واژه "چگور" استفاده می‌کردند.

وی با اشاره به کمانی بودن سازچگور گفت: ساز چگور دارای کاسه‌ای بزرگتر از سه‌تار است  و محققان قشقایی معتقدند که این ساز برای سال‌ها به صورت زخمه‌ای استفاده شده و بعدها جای خود را به سه تار و کمانچه داده است.

سهرابی خاطر نشان کرد: اگر قشقایی بودن زرگرها را بپذیریم، به این معنی است که آنها هنگام کوچ، ساز چگور را در میان اقوام خویش آورده‌اند.

او همچنین درباره ساز جرره گفت: ساز جرره که شباهات زیادی به ساز چگور دارد به معنای جوان و کوچک است که در معنای واقعی کاسه‌ای کوچک‌تر از چگور دارد.

این پژوهشگرافزود: آنچه توسط زرگرها با این ساز نواخته می‌شود، چیزی خارج از رپرتوار استان مرکزی نیست ،در حالیکه ملودی‌های قشقایی در میان زرگری‌ها رو به فراموشی رفته است.

بر اساس این گزارش، نصرت زرگر ،آخرین نوازنده تیره زرگرها نیز در بخش دیگری از این نشست تخصصی با ارائه توضیحاتی درباره ریشه‌های  موسیقی زرگری گفت:  زرگرها دارای زبان ویژه‌ای به نام زبان رومانی هستند که مردم به آن زبان زرگری می‌گویند.

به گفته او، این زبان دستور خاصی داشته به طوریکه دارای مذکر و مونث است و در شش زمان صرف می‌شود،اما بعضی از اساتید ادبیات به آن ایراد می‌گیرند و معتقدند که زبانی من درآوردی است.از سوی دیگر جوانان دیگر زبان زرگری را نمی‌دانند و از آنجا که هیچگاه مکتوب نشده از یاد جوانان و کودکان رفته است.

زرگر بیان کرد: حیات زرگرها در تداوم موسیقی است و از نظر ما خداوند موسیقی را برای زرگرها آفریده است و در میان اقوام ما همه موظف هستند موسیقی را بشناسند.

این پژوهشگر و نوازنده در ادامه سخنان خود به ساز اصلی زرگرها اشاره کرد و افزود:  زرگرها موسیقی خاص خود را داشتند و ساز اصلی آنها «جرره» نام دارد که چگوری کوچک با هفت سیم است و ترانه‌های ترکی و زرگری را با آن می‌نوازند. در حوزه  آواز زرگری نیز می‌توان به موسی خان اشاره کرد که یکی از خواننده‌های شناخته شده است و مضمون اشعار او بیشتر نصیحت پدر به فرزند است.

زرگر ادامه داد: خاندان ما این ساز را سینه به سینه و به صورت شفاهی آموخته‌اند و به همین دلیل در قید و بند خاصی برای نت‌ها نیستند اما کوک متداول ساز چگور، راست کوک است . 

وی درهمین باره افزود: موسیقی قشقایی غمگین است و  این ساز با 11 پرده به خوبی از پس آن بر می‌آید.موسیقی زرگری نوعی موسیقی مقامی است و زرگرها در نغمات خود از نغمه زرگری،‌شور و آواز دشتی استفاده می‌کنند.
 

دومین جلسه پژوهشی جشنواره با سخنرانی استاد مصطفی کمال پورتراب با موضوع "ابداع نحوه ترکیب تقسیمات نا مساوی ضربات در ریتم" فردا ساعت 10:30 در خانه هنرمندان برگزار می شود.