باغ بی بهار فتح آباد چشم به راه آبادانی/ مرمت بنای تاریخی متوقف شد

به گزارش خبرنگار مهر، به گواه تاریخ، زمانی که آقا محمدخان قاجار بر کرمان حکومت می کرده، شخصی به نام "فضلعلی خان قراباغی" ملقب به "بیگلربیگی" در مجاورت روستایی به نام اختیارآباد عمارتی تاریخی را علم می کند که سالها بعد به عنوان الگویی برای ساخت باغ شاهزاده ماهان مورد استفاده معماران آن زمان قرار می گیرد.

برای رسیدن به این باغ، اصلا نیاز نیست کیلومترها مسیر را طی کنید؛ این باغ در 15 کیلومتری شمال غرب شهر کرمان قرار دارد، در شرق راه آهن کرمان، زرند، تهران.

روزگار آبادانی باغ فتح آباد

در ورودی این باغ که یادگار دوره ای از تاریخ معماری ایران است، چهارباغ (بولواری) به طول تقریبی 6 کیلومتر و عرض 50 متر قرار دارد؛ زمانی که این باغ، آباد بوده و رونق داشته، در وسط این چهار باغ گلها و در دو طرف آن دو ردیف از درختان چنار چشم نوازی می کرده است. آب قنات فتح آباد هم که از قناتهای مشهور کرمان بوده به صورت دو نهر باریک درختان دو طرف بولوار را سیراب می کرده و سپس وارد باغ می شده است؛ نمونه بارز یک باغ ایرانی. 

به محوطه اصلی مجموعه که وارد شوی، در جلوخانِ ساختمانِ سردر، حوض آب مستطیلی شکلی به طول 60 متر و عرض تقریبی 6 متر قرار دارد که زمان آبادانی باغ باعث انعکاس نمای ساختمان و زیبایی دو چندان آن می شده است، اما امروزه این حوض تنها آثار ویرانی را در گستره خویش به آغوش کشیده و از آوار انباشته شده است.

ساختمان اصلی مجموعه فتح آباد، در انتهای شمالی باغ و در دو طبقه احداث شده که در دو طرف آن، طاق نماها و در پشت این طاق نماها اتاقهای سه دری و پنج دری وجود دارد.

قوسها و نمای ساختمان سردر باغ هم گفته می شود تحت تاثیر الگوهای معماری فرنگی و مصالح بنا خشت خام و ملات گل بوده که روکار آن را با گچ تزیین کرده اند. در سمت جنوب بنا نیز حیاط مستطیلی شکلی وجود دارد که در طرفین آن اتاقهایی واقع شده که ورودی تعدادی از آنها از داخل و تعدادی از سمت خارج حیاط است.

تمامی نمای بنا و فضاهای درونی دارای تزیینات گچ بری زیبایی است که با مهارت هنرمندانه ای بر سطوح دیوارها، پیشانی ورودی ها، قوسها، سقفها و پیرامون بخاریها نقش بسته است.

بر بالای سردر ورودی، روزنه های مدوری وجود دارد که در گذشته دارای ذره بین های قوسی بوده و شبها نور چراغ بادی را به جلوخان بنا منعکس می کرده است. در 30 متری ضلع شرقی بنای اصلی باغ فتح آباد، عمارتی چهارفصل قرار دارد که یک طبقه و دارای گنبد مرکزی و ایوانهای ستون داری است، این عمارت آنچنان ماهرانه آجرکاری و با گچ کاری تزیین شده که باور کردنی نیست معماران 150 سال پیش چنین هنر و خلاقیتی  از خود نشان داده اند.

سر در عمارت اصلی باغ یک کتیبه گچی واقع شده که  با خط نستعلیق «بسم الله الرحمن الرحیم» و «نصرمن الله و فتح قریب 1310هجری قمری» بر روی آن نوشته شده؛ گویا در این تاریخ این بنا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

مرمت باغ فتح آباد نیمه کاره مانده است

اما از این همه زیبایی و این شاهکار معماری، امروز چیزی جز یک بنای نیمه مخروبه چیزی باقی نمانده است. اگرچه از سوی شورای شهر اختیارآباد، برای مرمت و جان بخشی به این مجموعه تاریخی تلاش های بسیاری صورت گرفته اما آبادکردن این باغ، برای میراث فرهنگی گویا هزینه بسیاری دارد و با وجود شرایط خاصی که این مجموعه تاریخی دارد و می تواند در جذب گردشگر موثر عمل کند، ترجیح داده شده نیمه کاره رها شود.

تلاش شورای اختیار آباد بی نتیجه ماند

مسئول شورای اسلامی شهر اختیارآباد درباره این گنجینه خاموش به خبرنگار مهر می گوید: تا قبل از تشکیل شورا این اثر به طور کامل ناشناخته بود. در سال 78 که شوراها تشکیل شد نامه ای به استاندار وقت، بخشدار، نماینده کرمان در مجلس و همه ارگانهایی که در این مسئله دخیل بودند، نوشتیم و ضمن معرفی این باغ و بیان این واقعیت که بی توجهی به این اثر آن را به محلی برای تجمع بزهکاران و معتادان تبدیل کرده خواهان رسیدگی به این مجموعه شدیم.

زهراحسینی می افزاید: در سفر مقام معظم رهبری به کرمان هم نامه ای به ایشان ارسال کردیم تا به این بنا رسیدگی شود و ایشان هم با ارجاع درخواست ما به سازمان میراث فرهنگی استان، برای مرمت و احیای آن تاکید کردند که بعد از آن این سازمان باغ فتح آباد را در لیست پروژه های ملی قرار داد.

وی می گوید: در اواخر سال 81 هم باغ فتح آباد در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و پس از آن تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی و مالکیت اداره اوقاف قرار گرفت.

رییس شورای اسلامی شهر اختیارآباد می گوید: اعتباری معادل یک میلیارد ریال توسط سازمان میراث فرهنگی برای احیای حوضها، کفسازی محوطه ها، مهارکشی طبقه اول، بازسازی بخشهای فروریخته طبقه اول، مرمت تزیینات گچی طبقه اول و همکف وکفسازی طبقه همکف در سال گذشته اختصاص یافت.

وی بیان می دارد: مرمت این باغ نیمه کاره رها شده اما شورای شهر اختیارآباد همچنان در حال پیگیری موضوع است.

وی می افزاید: در دو ماه گذشته هم درخواست ملاقات با مسئولین میراث فرهنگی کرمان را داده ایم اما هر بار به دلایل مختلف این اتفاق نیفتاده است.

حسینی بیان می دارد: البته از سوی میراث فرهنگی به ما اعلام شده که در حد حفظ و نگهداری که وظیفه این سازمان است اقدامات لازم را انجام داده ایم.

مسئولان مربوط می گویند بخش خصوصی باید مشکل فتح آباد را حل کند!

وی ادامه می دهد: مسئولین می گویند باید برای سر و سامان دادن به وضعیت باغ فتح آباد باید به سراغ بخش خصوصی برویم.

رییس شورای اسلامی شهر اختیارآباد با بیان اینکه برای جذب سرمایه گذار بخش خصوصی هم تاکنون بسیار تلاش کرده ایم، اظهار می دارد: اما چون این باغ روبراه و سرپا نیست، برق و آب و جاده دسترسی مناسب ندارد، بخش خصوصی تمایلی به سرمایه گذاری در آن ندارد.

حسینی اضافه می کند: از میراث فرهنگی کرمان تقاضا کرده ایم تا برای ادامه کار مرمت باغ فعالیتی انجام دهد اما گفته می شود این سازمان بودجه لازم را در اختیار ندارد.

وی در خصوص مشکل وقفی هم که این باغ دارد می گوید: مسئولین اوقاف اعلام آمادگی کرده اند تا هر نوع همکاری را با بخش خصوصی خواهند داشت.

اگر به این باغ بیش از گذشته توجه شود علاوه بر حفظ بخشی از هویت فرهنگی مان در زمینه اقتصادی، اشتغال و گردشگری هم منافع زیادی دربر خواهد داشت.

مرمت باغ فتح آباد به دلیل کمبود اعتبار متوقف شد

میراث فرهنگی به عنوان متولی حفظ و نگهداری این آثار با کمبود اعتبار روبروست و مسئولین این سازمان معتقدند که با اعتباری که به این منظور تخصیص می یابد به هیچ وجه نمی توان کار را به اتمام رساند که البته در سال 85قرار شد آبرسانی و برق رسانی به این مجموعه انجام شود اما باغ سند مالکیت ندارد در نتیجه این امر محقق نشد.

حسینی همچنین با اشاره به پیگیریهای مسئولین شهر اختیارآباد برای جذب سرمایه گذار در بخش خصوصی اظهار می دارد: متاسفانه تاکنون در این خصوص هم به نتیجه ای نرسیده ایم.

اما امروز این بنا، تنها نام باغ را یدک می کشد و سالهاست که نشانی از سرسبزی و آبادانی در آن به چشم نمی خورد.