ابوالحسنی از بنیانگذاران مکتب تاریخ نگاری اصیل بعد از انقلاب است

دکتر موسی حقانی معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر درمورد همکاریهایش با مرحوم حجت الاسلام والمسلمین علی ابوالحسنی به خبرنگارمهر گفت: حدود 17 سال با مرحوم ابوالحسنی همکاری علمی داشتم. مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر حوزه فعالیتش مسائل سیاسی فرهنگی اجتماعی ایران در 200 سال اخیر است. ایشان هم در این زمینه به شکل گسترده مطالعه داشتند به همین جهت با ایشان ارتباط مستمری برقرار کرده بودیم.

وی افزود: این ارتباط تبدیل به یک همکاری عمیق 17 ساله شده بود که نتیجه آن انتشار حدود 10 جلد کتاب از آثار ایشان توسط مؤسسه ما بود. همچنین شاید بالغ بر 30مقاله در فصلنامه مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر از ایشان چاپ شد و ده‏ها اثر دیگر برای مؤسسه در نظر داشت که این ضایعه اسفبار رخ داد و کشور یکی از ظرفیتهای بزرگ حوزه تاریخ نگاری معاصر ایران را از دست داد.

معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر درمورد نقش مرحوم ابوالحسنی در کشف زوایای پنهان شیخ فضل الله نوری و روشنگری تاریخ مشروطه در ایران هم اظهار داشت: نقش ایشان را باید یک مقدار وسیعتر از نقش یک نویسنده ببینیم. ایشان در زمره بنیانگذاران مکتب تاریخ نگاری اصیل در بعد از انقلاب در ایران هستند. درحوزه تاریخ نگاری شاهد فعالیتهای مکاتب گوناگونی از جمله مارکسیستی و مکاتب دارای تفکر لیبرالی و نئو لیبرال هستیم که ضدیتی با پیشینه دینی و سنتی و فرهنگی ما دارند اینها در حوزه تاریخ نگاری فعال هستند و بسیاری از مسائل حوزه تاریخ نگاری که آمیخته با بستر فرهنگی سیاسی کشور ما است از سوی این مکاتب تحریف و یا نادیده گرفته شده‎اند.

حقانی یادآورشد: ابوالحسنی جزو کسانی است که ضرورت بازنگری و بازنگاری تاریخ معاصر ایران را عمیقا درک کرده بود و شرایط این بازنگری و بازنگاری را هم داشت. این در حد شعار نیست و کار سختی است یعنی شما به این نتیجه برسید که این کار باید صورت بگیرد و تازه به این نتیجه هم که رسیده باشید اینکه شرایط این بازنگری و بازنگاری را داشته باشید یعنی حدود 150 سال تاریخ نگاری موجود در کشور را به چالش بکشید و با مسائلی که در آن مطرح می‎شود منطقی برخورد کنید به نحوی که مخاطب شما هم با آنها آشنا بشود این کار سترگی است.

این محقق و پژوهشگر حوزه تاریخ ادامه داد: مرحوم ابوالحسنی در این عرصه جزو پیشگامان و پیشروان هستند و ورود ایشان در مسائل مشروطه بویژه با مسئله و نقش مرحوم شیخ فضل الله نوری آغاز می‏شود و برای این مبدأ و لزوم پی بردن و پیگیری بازنگری و بازنگاری تاریخ معاصر ایران در زندگی شخصی‏اشان به این نتیجه رسیدند که بعد از تورق زیاد و بررسی منابع موجود درباره موضع شیخ قضل الله و طیف وسیعی از علمای و جریانات دینی در مشروطه که دنبال استقلال و آزادی و توسعه و رفاه ایران بودند که دچار تیغ سانسور و بدنگری شده بودند ایشان در روشنگری ابعاد و زوایای پنهان این شخصیتها نقش بی بدیلی ایفا کردند..

حقانی از ویژگیهای بارز شخصیتی آن مرحوم را طرفیت نداشتن در بررسیهای تاریخی عنوان کرد و گفت: ایشان با این مسئله که تاریخ نگار باید بی‏طرف باشد مخالف بود اما درباره اینکه تاریخ نگار با طرفیت وارد مطالعه و تحقیق تاریخی بشود این را اشتباه می‎دانست زیرا در این صورت تاریخ نگار بسیاری از مسائل را یا نمی‏بیند یا از منظر همان تفکر خودش به مسائل نگاه می‎کند.

وی افزود: آن مرحوم بعد از 35 سال تلاش علمی یک وسعت نظری پیدا کرده بود که او را به مقامی در حوزه تاریخ رسانده بود که در ورود به مسائل تاریخی طرفیت نداشت در عین حال که  بی طرف هم نبود.

معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر درادامه اذعان داشت: انصاف علمی ایشان و بجا آوردن حق پیشکسوتان و پیشگامان و استادان از وسواسهای علمی و اخلاقی ایشان بود و معتقد بود که پژوهشگر باید انصاف علمی را رعایت کند. تتبع و مطالعه عمیق و گسترده ایشان از منابع ناشناخته و نادر که کمتر مورد استفاده پژوهشگران قرار می‎گیرد از ویژگیهای علمی ایشان بود. نادرترین منابع را شکار می‏کرد و در تحقیقات خود استفاده می‏کرد. ژرف اندیشی و ژرف نگری در رفتار وی کاملا به چشم می‏خورد.

حقانی تصریح کرد: حساسیت و تعصب نه به معنای حرکت بی منطق و کور بلکه نسبت به سنتهای ایرانی اسلامی داشت و به نقش تشیع در پایندگی ایران و اسلام را که در عنایت امام زمان(عج) می‎دانست عمیقا باورداشت. نقش شعائر و اقامه شعائر را در این پایداری و نگهدار باور داشت و نسبت به تشیع و صیانت از تشیع که راز پایندگی ایران است تآکید  و حساسیت ویژه‏ای داشت که از آثار ایشان این مسئله هویداست.

وی افزود: ایشان یک عرصه گسترده‏ایی را مورد مطالعه قرار داده بود چن استعمار ستیز بود معتقد بود ائتلاف صلیب صهیون یا صهیونیسم و آن تفکر صلیبی که برای شکستن جوامع اسلامی و مسلمین وارد کار شده؛ بسیار شخصیتهای استعمار ستیز را مورد تکریم قرار می‏داد. برای مثال کتابی درباره مهاتما گاندی دارد که او را به عنوان یک هندو نمی‏بیند بلکه او را کسی معرفی می‏کند که پیام اسلام را که همان آزادگی است درک کرده است. به هین جهت ایشان تتبع خاصی در نهضت گاندی وهندو وهند داشت که تحت عنوان کتاب مهاتما گاندی همدلی با اسلام همراهی با مسلمین نوشته بودند.

حقانی در مورد آثار دیگر مرحوم ابوالحسنی هم اظهارداشت: همه آثار ایشان اهمیت دارد و هر کدامشان از زاویه‏ای به بازنگری و بازنگاری تاریخ معاصر و مخصوصا تاریخ مشروطه اختصاص دارد. شاید مجموعه ده جلدی ایشان درمورد شیخ فضل الله نوری که کار سنگین و عمیقی در حوزه تاریخ نگاری بود مهمترین اثر ایشان باشد .

وی یادآورشد: کاری درباره فردوسی با عنوان بوسه برخاکپای حیدر انجام داد همان نگاهی که از صیانت از تشیع را گفتم در آن است و جوانان با خواندن این کتاب یک رویکرد دیگری به ادبیات حماسی دوران ایران اسلامی پیدا می‎کنند. مقالات خوبی در حوزه‏های مختلف سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر دارند کتابی به نام سیاه پوشی در سوگ ائمه نور که در اقامه شعائری که گفتم که همان راز پایندگی ایران اسلامی است بطور عمیق و مبسوط بحث کردند از کتابهای شاخص ایشان است.

معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر تأکید کرد: اگر کسی بخواهد در حوزه تاریخ معاصر و شناخت جامعه ایران و تاریخ معاصر ایران مطالعه کند ناگزیر است به آثار مرحوم ابوالحسنی مراجعه کند و درس فراوانی از لابلای سطور آثار ایشان می‏توان گرفت بویژه کسانی که می‎خواهند وارد حوزه تاریخ نگاری بشوند ودر این حوزه حرفه‏ای کار کنند می‏توانند ایشان را الگو قرار دهند.