حلوا ارده اردکان در انتظار ثبت در فهرست میراث معنوی

به گزارش خبرنگار مهر، ارده و حلوا ارده سازی از مشهورترین صنایع اردکان محسوب می شود و صنعتگران آن با سرپنجه هنرمندانه خود حلوا ارده ای می سازند که در نوع خود در دنیا بی نظیر است.

چگونگی دست یابی به فن تولید حلوا ارده را برخی از تاریخ شناسان به زمان شیخ بهایی نسبت می دهند همان موقع که شاه عباس به دنبال جیره غذایی مناسب برای سربازانش بود که مقوی و انرژی زا باشد و برای مصرف آن نیازی به گرم کردن نباشد به همین دلیل شیخ بهایی با همکاری شیرینی سازان آن زمان چیزی شبیه آنچه امروز به نام حلوا ارده معروف است را تهیه کرد.

حلوا ارده ارکان به دلیل قدمت تهیه آن و استفاده نکردن از مواد شیمیایی و افزودنی با حلو ارده هایی که در کشورهای دیگر مانند یونان ، ترکیه ، یوگسلاوی ، لبنان، عربستان و ... تولید می شود از نظر کیفیت و نحوه تولید و مواد تشکیل دهنده تفاوت دارد.
در دهها کارگاه تولید حلوا ارده در اردکان به یقین می توان گفت که مقداری بسیار زیادی از حجم حلوا ارده تولید به شهرهای دیگر و حتی خارج از کشور صادر می شود.

رحیم مجد آبادی، کارشناس میراث فرهنگی به خبرنگار مهر می گوید: طرز تهیه سنتی این ماده غذایی تنها مخصوص ایران است و باید با ثبت آن در فهرست میراث ملی از دستبرد کشورهای دیگر جلوگیری کرد.

وی گفت: تاریخ و قدمت تهیه آن، محفوظ ماندن سنت تهیه حلوا ارده و ثبت آن در میان عموم مردم به نام ایران و اردکان از جمله دلایلی است که می توان با اتکا بر آن، این شیرینی مخصوص را در فهرست میراث معنوی کشور ثبت کرد.

محمدرضا بهجتی، رئیس اداره بازرگانی اردکان با بیان اینکه روزانه 50 تن حلوا ارده و 30 تن ارده در این شهرستان تولید می شود می گوید: بیش از 90درصد از حلوا ارده تولیدی این شهرستان به خارج از استان صادر می شود و اگر چه صادرات آن به خارج از کشور به صورت رسمی در گمرک ثبت نشده ولی صادرات آن به صورت سوغات و غیرمستقیم به کشورهای آلمان وکشورهای حوزه خلیج فارس انجام می شود.

همچنین، پایدار، مدیر کارگاه حلوا ارده سنتی ارگ اردکان در کارگاه خود روزانه 750 تا یک تن حلوا ارده تولید و آنها را به صورت دستی بسته بندی می کند چون معتقد است که استفاده از دستگاه برای بسته بندی بر کیفیت حلوا اثر می گذارد.

پایدار همچنین از عدم تخصیص یارانه دولتی برای تامین هزینه های کارگاه اظهار ناخرسندی می کند و به خبرنگار مهر می گوید: حلواسازان به این نتیجه رسیده اند که قیمت را افزایش دهند چون هزینه کارگر و تامین هزینه سوخت و انرژی در کارگاهها کار آسانی نیست.

پایدار همچنین در میان کنجدهای افغانی، پاکستانی واسترآبادی، کیفیت کنجد استرآبادی را بهتر توصیف می کند و می گوید که بیشتر کارگاهها وقتی دو نوع کنجد را کنار هم می گذارند متوجه کیفیت آن می شوند.

او می گوید: در استان یزد به خصوص شهرستان اردکان هیچ کس حلوا ارده بسته بندی شده و کارخانه ای نمی خورد حتی مغازه داران هم از این نوع حلواارده ها نمی فروشند چون می دانند کسی نمی خرد اما در کشور برای حلوا ارده صنعتی که بیشتر با نام حلوا شکری معروف است بیشتر از سنتی تبلیغ می شود به همین دلیل است که فروش حلوا ارده صنعتی بیشتر از سنتی شده است.

او حلوا ارده های صنعتی را شبیه به چوب نئوپان می داند و می گوید: خشکی این حلوها به این دلیل است که روغن و عصاره کنجد را از ماده اولیه حلوا می گیرند و به اصطلاح آن را خشک می کنند درحالی که حلوا ارده اردکان نرم و روغنی است.

وی با بیان اینکه بیشترین مصرف کنندگان حلوا ارده تهرانیها و تبریزیها هستند می گوید: شیرینی در میان یزدی ها اهمیت زیادی دارد به همین دلیل است که بیشتر یزدی ها بیماری قند دارند.

حلوا ارده اردکان از روغن کنجد تولیدی در کارگاههای همین شهر تهیه می شود. کارگران شکر و آب را در یک دیگ جداگانه در دیگ فلزی به مدت یک ساعت حرارت می‌دهند تا با گلوکز مایع یکنواخت شود. سپس آن را به دستگاه پخت منتقل می‌کنند. درجه حرارت پخت 120 درجه سانتی‌گراد و زمان پخت یک ساعت و نیم است. بعد از گذشت نیم ساعت آب چوبک به بار شکر افزوده می‌شود. بار رسیده شکر بعد از افزودن آب چوبک( یک نوع گیاه) سفید رنگ می شود.

مخلوط کردن ارده و شکر در دیگ‌های بزرگ به وسیله کارگران انجام می‌شود اضافه کردن گلوکز مایع، کیفیت محصول را بالا می‌برد. بار شکر و گلوکز را با ارده مخلوط کرده و مالش می‌دهند. در برخی از شهرها حلوا ارده که  به صورت الیافی ارائه می شود اما در شهرستان اردکان آنقدر دستگاه آن را به هم می زند که کاملا نرم شود.