زیرمیزی رسانه‌ای؛ عملی غیرحرفه‌ای که حرفه‌ای‌ها را درگیر کرده‌است

خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و ادب: یکی از قدیمی‌ها می‌گفت: ‌آن روزها خبری از این هدایا نبود. اصلا اگر پیشنهاد هدیه هم می‌دادند عصبانی می‌شدیم . فقط بحث این نبود که در تحریریه روزنامه اجازه نداشتیم که از هیچ ارگانی و شخصی هدیه بگیریم، چیز دیگری هم بود؛ نمی‌خواستیم. آرمانهایمان این اجازه را نمی‌داد. اصلا روزنامه‌نگاری آن زمان‌ها برایمان مفهوم دیگری داشت.

دریافت هدیه از ارگان‌های دولتی و غیردولتی از سوی خبرنگاران چندین سال است که دیگر تبدیل به امری طبیعی شده است. دیگر هم برای خبرنگاران و هم مدیران آنها عادی شده که باید مراوداتی باشد بین رسانه و حوزه‌های خبری وجود داشته باشد. حال این مراودات مالی می‌تواند از سوی خبرنگار باشد و یا مسئولان رسانه،‌ گاهی اوقات نیز واسطه‌هایی هستند که تحت عناوین مختلف این وظیفه را به عهده می‌گیرند!

روزنامه‌ها به دست افراد سیاسی افتاده ‌است

اما نکته اصلی این است که هر گاه بحث هدیه و مراوات مالی در رسانه‌ها مطرح می‌شود، خبرنگاران به عنوان اولین گزینه مورد انتقاد قرار می‌گیرند. هر آنچه که تا کنون در این باره مطرح شده است مربوط به غیرحرفه‌ای بودن این کار و لطمه‌ای است که به خبرنگاران وارد می‌شود. در حقیقت کمتر پیش آمده که کسی سئوال کند که چرا دریافت هدیه و مبالغی پول به هر بهانه‌ای برای برخی خبرنگاران تا این اندازه حائز اهمیت شده‌ است. اصلا یک چنین روندی از کجا آغاز شد. چطور شد نسلی که تربیت یافتگانِ آنهایی هستند که به خاطر قلمشان اعتصاب کردند و 60 روز در خفا نشریه اعتصاب منتشر کردند،‌ امروز به کمترین قیمت قلمشان را به نفع دیگران بر کاغذ می‌گذارند.

محمد بلوری روزنامه‌نگار پیشکسوت سال‌های دهه 50 و 60 روزنامه کیهان است. او با اشاره به اینکه یکی از دلایل عمده این موضوع مشکلات مادی و دستمزد اندک روزنامه‌نگاران است، تصریح می‌کند: خبرنگاران در شرایط اقتصادی کنونی با حقوقی که دریافت می‌کنند، واقعا نمی‌توانند زندگی کنند و گاهی اوقات چاره‌ای جز دریافت این هدایا ندارند.

بلوری به مشکل دیگری که در حال حاضر در مطبوعات وجود دارد، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این روزها عرصه خبرنگاری باز شده است. در گذشته برای ورود به عرصه خبر باید دوره‌های ویِژه‌ای را می‌گذراندیم. من 6 ماه دستیار یک خبرنگار بودم تا بالاخره بعد از 6 ماه به عنوان یک خبرنگار درجه دو و سه پذیرفته شدم.

او ادامه می‌دهد: امروز درهای مطبوعات باز شده است و هر کسی می‌تواند به راحتی وارد روزنامه می‌شود و حتی از همان بدور ورود حکم دبیر سرویسی دریافت می‌کند. این روند شأن خبرنگار را پایین آورده است، وقتی مسئولی می‌بیند که خبرنگار به راحتی هدیه می‌پذیرد، ‌دیگر ارزشی برای کار او قائل نیست. مسئول خبرنگار را واسطه‌ای می‌بیند که با دریافت مبلغی می‌تواند آنچه مورد نظر او است، منتشر کند.
 
بلوری همچنین با اشاره به اینکه مدیران مسئول برای شخصیت روزنامه‌نگاران ارزشی قائل نیستند، تأکید می‌کند: مدیران روزنامه‌ها در حقیقت روزنامه‌نگار نیستند، سیاستمدارانی هستند که تنها برای موقعیت سیاسی خود تلاش می‌کنند. برای آنها اهمیتی ندارد که روزنامه کار کند. برایشان کافی است که خبرنگاران پای اینترنت و ماهواره بنشینند و همان حرف‌ها را در روزنامه تکرار کنند. روزنامه‌ها به دست افراد سیاسی افتاده و همین موضوع اصل رقابت در مطبوعات را از بین برده‌ است.
 
آدم‌های اشتباهی از رسانه‌ها بروند
 
این گفته که ورود افراد به عرصه رسانه آسان شده است،‌ به اعتقاد کارشناسان یک دلیل ویژه دارد. رسانه‌ها دیگر آن چند روزنامه قدیمی نیستند که آرمانشان کار حرفه‌ای با مفهوم اطلاع‌رسانی به عموم بود. اکنون اغلب رسانه‌ها جنبه سیاسی پیدا کرده‌اند.
 
علی میرفتاح معتقد است: آدم‌هایی که اکنون وارد کار روزنامه‌نگاری شده‌اند، اشتباهی به این شغل وارد شده‌اند و‌ بهتر است این افراد نیز کار را رها کنند  و اجازه بدهند که اهل فن وارد عرصه شوند.
 
او با اشاره به اینکه مسئولان از رسانه تنها به عنوان ابزار کار خود استفاده می‌کنند، تأکید می‌کند: بهتر است آنهایی که اشتباهی وارد رسانه‌ها شده‌اند، کار را رها کنند و اجازه بدهند که اهل فن امور را به دست گیرند.
 
این روزنامه‌نگار با اشاره به اینکه روزنامه‌ها جنبه سیاسی پیدا کرده‌اند،‌ تصریح می‌کند: خیلی از مدیران این نگرانی را دارند که روزنامه‌ها چیزی علیه آنها بنویسند و به همین دلیل نیز به دنبال ساز وکارهایی می‌گردند که از آنها حمایت کنند.از نیمه دوم دولت اصلاحات به دلیل تأکید بر این امر که مسئولان اقدامات خود را به مردم اطلاع‌رسانی کنند، مسابقه‌ای بین نهادهای حکومتی برای ابلاغ کارها به مردم به راه افتاد و در این مسابقه هرکس ارتباطات رسانه‌ای بیشتری داشت، می‌توانست بهتر عمل کند.
 
روزنامه‌نگار با اشاره به اینکه از سوی دیگر روزنامه‌ها درگیر معاش هستند، ادامه می‌دهد: در این شرایط اگر جایی پولی پیشنهاد کند، رد کردن آن دشواراست، اما این پول در حقیقت یکی از مشتقات رشوه به حساب می‌آید. در حقیقت ارگان مربوطه پولی را پرداخت می‌کند تا رسانه کاری را که او می‌خواهد انجام دهد و این کار غیرقانونی است، چون رسانه دیگر نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند.
 
میرفتاح تأکید می‌کند: روزنامه‌ها باید مشکلات مالی را حل کنند. اگر این مشکلات آنقدر زیاد است که نمی‌توان رفع کرد از این کار خارج شوند. به خبرنگارانشان وظیفه اصلی آنها را یادآوری کنند و اگر هم خبرنگاری چیزی دریافت کرد، این موضوع جلوی کار و هدف اصلی او را نگیرد.
 
نباید حداقل‌ها را از دست بدهیم