در بخش دوم گفتگو مهر با امید بنکدار و کیوان علیمحمدی کارگردانان، مرتضی پورصمدی مدیر تصویربردار و سیاوش پورخلیلی تدوینگر "حیرانی" در ارتباط با تدوین کار، انتخاب بازیگران و موسیقی صحبت کردیم.
خبرگزاری مهر- گروه فرهنگی و هنر: در صحنه‌ای از سریال ما بر روی صفحه، دو تصویر هم زمان می‌بینیم که شخصیت‌های داستان در حال صحبت کردن تلفنی با هم هستند. وقتی صحبت آنها تمام می‌شود یکی از شخصیت‌ها از کادر خارج می‌شود و می‌بینیم که دوربین در کادر بعدی روی حرکت دست و یا واکنش مخاطب بعد از این صحبت تلفنی شخصیت حرکت می‌کند. این یعنی در لحظه بودن و نمایش صحنه‌هایی که با جزئیات کامل است. این موضوع نشان می‌دهد کاملاً شما به عنوان کارگردان و پورصمدی به‌عنوان تصویربردار بر روی آن فکر کردید و حساب شده است.
- علیمحمدی: در قسمت‌های آینده سریال حیرانی شما تغییر لحن را می‌بینید. شما در 10 قسمت اولیه سریال دارید آن را در تن سیاه و سفید می‌بینید. رنگ دارد ولی لباس بازیگران بیشتر سیاه و سفید یا در تنالیته خاکستری است. گرافیک تصویر هم همین گونه است. تغییر لباس‌ها در این قسمت‌ها محدود است و متوجه می‌شوید در آینده که چگونه رنگ وارد قصه می‌شود. از جایی خواهید دید نوع قاب‌بندی‌ها تغییر می‌کند. اما در بخش ابتدایی کار چون شخصیتی وارد کشوری می‌شود که با اینکه وطنش است آنجا را نمی‌شناسد، زبان نمی‌داند. در یک گرداب افتاده است و حتی نمی‌داند چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است.
اما از یک جایی قصه تغییر لحن می‌دهد و یک بشاشیت وارد قصه می‌شود، شات‌ها فرق خواهد کرد. ما حدود 20 روز از کارمان گذشته بود که اینها در یک جلسه برای مدیر فیلم و سریال تلویزیون توضیح دادیم و ساختار بصری تا پایان را عنوان کردیم. درباره رنگ‌ها، نوع زاویه دوربین، میزانسن‌ها و... دلایل استفاده از آنها را توضیح دادیم.
من می‌دانم که تدوین کار در قسمت‌های آغازین ممکن است برخی از مخاطبان را عصبی کند چون باید این کار را بکند. چون به هر حال متوجه خواهد شد در 10 قمست جلوتر آرامش به چه معنی است و یک دفعه می‌تواند نفس بکشد. ما می‌دانیم مخاطب چه حالتی دارد و کجا ممکن است اذیت شود یا شاید در دلش می‌خواهد از دست این گروه که عصبانیش می‌کند فرار کند. اما آن لحظه‌ای که برایش لانگ شات خواهیم داشت، رنگ را خواهد دید و لحن عاشقانه را لمس خواهد کرد احساس متفاوتی پیدا می‌کند. مخاطب باید این لحظات کابوس گونه را در قسمت‌های ابتدایی دیده باشد تا از این لحظات عاشقانه لذت ببرد.
ما تلاش کردیم تصاویری که به مخاطب ارائه می‌کنیم تمیز و زیبا باشد. ما آرزو می‌کنیم تا آ‌دم‌ها از طریق چنین سریال‌هایی برای خود رویا بسازند و سقف این رویاها را بالا ببریم. آیا قرار است سقف آرزوهای ما مجموعه‌ای از سریال‌های سطحی با لوکیشن‌های کثیف و نامرتب و ساختارهای سهل و ممتنع باشد؟
* شما در ترکیب بازیگران از افرادی استفاده کردید که پیش از این هم با آنها تجربه همکاری مشترک داشتید و جواب داده است. اما در این سریال از همان ترکیب استفاده کردید ولی نوع بازی آنها نسبت به کارهای قبلی شما متفاوت است و یا از آنها در نقش‌ها کمتر دیده شده‌ای استفاده کردید. نمونه آن مهرداد صدیقیان است. او در نقشی بازی می‌کند که انگار از سن و سال او بیشتر است به نوعی استقلال و یا مدیریت دارد و این به خوبی درآمده است. یکی دیگر از بازی‌های متفاوت متعلق به حمیدرضا پگاه و بابک حمیدیان است.
- بنکدار: انتخاب بازیگر برای "حیرانی" کار راحتی نبود. این سریال بسیار پرشخصیت است و چون ما همیشه به شکل گروهی کار می‌کنیم بیشتر دوست داریم با افرادی همکاری کنیم که پیشتر با هم همکاری داشته‌ایم و با آنها زبان مشترک داریم و بخش دیگر هم این است که هر بازیگر در نقشی قرار بگیرد که برایش چالش داشته باشد و با انرژی و علاقه و پشتکار جلوی دوربین حاضر شود.
حمیدرضا پگاه شاید عجیب‌ترین انتخاب برای نقش پولاد بود چون این شخصیت بسیار شکننده، خام و نابلد است. ولی حمیدرضا پگاه ذاتا آدم پخته و آرامی است و بیان سلیسی دارد. در واقع حمیدرضا از نقش پولاد خیلی دور بود. ولی او خیلی تلاش کرد و به گونه‌ای با نقش مواجه شد که برای بسیاری از مخاطبان پذیرفتنی و دوست داشتنی است. ضمن اینکه ما تلاش کردیم تصویر همیشگی بازیگران را با نقش‌هایی که همیشه بازی کرده‌اند، بشکنیم. تصویر خانم بوبانی همیشه تصویر زنی سنتی و مادری زجر کشیده است. ولی در "حیرانی" او زن یک تیمسار است و قرار بود خیلی مقتدر و متفاوت باشد و به این ترتیب بخشی از توانایی‌های او که هرگز دیده نشده بود در حیرانی تصویر شد.
من خودم از دیدن بازی بابک حمیدیان لذت می‌برم. او خیلی از بازیگران مقابلش را سر صحنه با بازی خود غافلگیر کرد. اگر کیفیتی و یکدستی در کار بازیگران دیده می‌شود به خاطر زحمات خود بازیگران است. البته لباس، گریم و نور خوب و...هم به کمک آنها آمد و مجموعه‌ای این باعث شد بازی‌ها بهتر دیده شود.
در این کار تعدادی چهره‌های جدید هم حضور دارند که پیش از این شانس همکاری با این عزیزان را پیدا نکرده بودیم. برخی از این چهره‌ها در عرصه تئاتر شناخته شده هستند. بازیگرانی مثل الهام کردا، احمد ساعتچیان و رویا میرعلمی که اولین بار بود که افتخار همکاری با این دوستان را داشتیم.
و یک سری چهره‌های جدید مثل محمد مین‌باشی، ساناز اسدی، محمدعلی ملک‌شاهی، میلاد رحیمی که فکر می‌کنم با ترکیب جالبی از بازیگران و کیفیت بالایی از بازیگری در این کار روبرو باشیم.
-علیمحمدی: کمی سریال جلوتر برود می‌بینید که این دوستان که چهره‌های جدید هستند کم از بقیه ندارند و همه با هم جلو می‌روند.
بنکدار: خانم آتنه فقیه‌نصیری یک نقش را با فاصله سنی 30 سال و یک نقش دیگر را هم بازی می‌کند. در اصل وی سه حضور متفاوت در این سریال دارد.
علیمحمدی: یک تشکر هم باید از بازیگرانی بکنیم که واقعاً افتخاری جلوی دوربین ما قرار گرفتند و بدون چشمداشت مالی و فقط از روی دوستی و برای حمایت و مشارکت از یک کار متفاوت آمدند. عزیزانی مانند هومن سیدی، معصومه کریمی، شقایق فراهانی و پرویز پورحسینی.
* درباره شخصیت محمد (مهرداد صدیقیان) هم توضیح می‌دهید؟
- بنکدار: شخصیت محمد مسن‌تر ازخود مهرداد صدیقیان بود. وقتی با وی صحبت کردیم به نوعی برای ما و او یک ریسک بود. شمایل صدیقیان به واسطه فیلم‌های قبلی یک پسر نوجوان و معترض بود ولی با کمک سودابه خسروی طراح گریم و تلاش خود مهرداد که روی لحن و صدایش خیلی کار کرد. خیلی انرژی گذاشت شخصیت محمد ساخته شد و ما از نتیجه کار راضی هستیم.
* یکی دیگر از ویژگی‌های خوب "حیرانی" موسیقی است و به نظر می‌رسد انتخاب موسیقی بسیار هوشمندانه بوده است. در صورتی که بیشتر تیتراژهای سریال‌های تلویزیونی همراهی یک خواننده را دارد اما کارشما این گونه نیست ولی در عین سادگی انتخاب درستی بوده است.
- علیمحمدی: ما از ابتدا می‌دانستیم که به هیچ عنوان روی تیتراژ از موسیقی آوازی استفاده نمی‌کنیم. چون بقیه این کار را می‌کنند و از فرط تکرار تبدیل به کلیشه شده‌است. ما با کیوان جهانشاهی صداگذار و آهنگساز حیرانی سالها تجربه همکاری داریم. در این کار هم ایشان را برای صدا گذاری و موسیقی دعوت کردیم.
البته این حجم و این نوع موسیقی نیاز به بودجه هنگفتی داشت که بتوانیم از پس دستمزد نوازندگان و استودیو، اجرا و ساخت آن بربیاییم که در بضاعت پروژه ما که برآوردی معادل کارهای دیگر داشت نبود. تنها راه این بود که موسیقی حیرانی ترکیبی از موسیقی‌های اریجینال و ساخته شده و بخش دیگر موسیقی‌های انتخابی و کمتر شنیده شده باشد و باند موسیقی حیرانی به این ترتیب شکل گرفت. یکی ازواکنش‌های مثبتی که از سریال گرفتیم باند صوتی آن بوده‌است. در بازخوردها شنیده‌ایم که مخاطبان از موسیقی راضی هستند و آن را دوست دارند.
فکر می‌کنم اگر تا پایان سریال را دنبال کنید این باند متفاوت موسیقی برایتان جذاب باشد. با شخصیت‌هایی که اضافه می‌شوند موسیقی‌هایی با لحن‌های متفاوت به باند موسیقی کار اضافه خواهد شد.
* چطور تصمیم گرفتید برای این کار از شیوه تدوین موازی استفاده کنید. که شیوه جدید و یا کم تکرار شده در تلویزیون است.
- سیاوش پورخلیلی: تقریباً دو هفته از شروع کار تصویربرداری گذشته بود که برای تدوین سریال با من تماس گرفتند. ما در روز اول خیلی کم درباره تدوین صحبت کردیم. اما ساختار تدوین از ابتدا برای کارگردان‌ها مشخص بود. حالا که "حیرانی" از تلویزیون پخش می‌شود فکر می‌کنم دوستان ما از ابتدا درباره ساختار کلی تدوین و سکانس‌هایی که مربوط به صحبت‌های تلفنی بین شخصیت‌هاست یک ذهنیت کامل داشتند و از همان روز اول می‌دانستند چه می‌خواهند. یکی از ویژگی‌های خوب کارکردن با بنکدار و علیمحمدی این است که کاملاً در بحث تدوین می‌دانستند چه می‌خواهند و کاملاً فضا را مشخص کردند. بحث دیگر هم به خلاقیتی که می‌تواند در کار شکل بگیرد اعتقاد دارند و دست تدوینگر را نمی‌بندند و می‌گذارند تا دیگر عوامل هم نظر بدهند. این به من خیلی کمک می‌کند. و می‌توانم بگویم خودم به شخصه خیلی از این کار یاد گرفتم.
* به نظر می‌رسد که شما از قبل به شکل تدوین موازی فکرکردید. به همین دلیل باید متریال بیشتری در زمان تصویربرداری در اختیار می‌گرفتید تا به این شکل تدوین برسید.
- علیمحمدی: بحث این نوع تدوین در بخش‌هایی که گفتگوهایی تلفنی در میان شخصیت‌ها شکل می‌گیرد در فیلمنامه هم وجود داشت و نوشته شده بود.
در مرحله تدوین به ایده‌های بیشتری رسیدیم. مثلا پلان‌هایی است که از روی مونیتور تصویربرداری شده‌است. اینها را در تدوین به آن رسیدیم مثلا آن وجه تدوینی که قرار است مخاطب را عصبی بکند و ذهن آشفته شخصیت را نشان دهد. در پروسه یک کار سینمایی یا سریال نباید ذهن را محدود کنیم و آن را ببندیم بلکه برعکس باید خودمان را رها کنیم تا ایده‌های جدیدی بیاید.
سر تصویربرداری پورخلیلی همزمان کار تدوین را می‌کرد و ما کار را می‌دیدم و در این مرحله هم خودمان را در بخش‌هایی روتوش می‌کردیم. در مرحله تدوین به ایده‌هایی رسیدیم که این در تصویربرداری، دکوپاژ و حتی فیلمنامه نبود بلکه در پایان کار و در مرحله تدوین به آن رسیدیم. این خیلی مهم است که بگذاریم تا پایان کار این پروسه خلاقه پیش برود.
- پورخلیلی: تدوین کار حدود دو هفته بعد از شروع تصویربرداری شروع شد و سه هفته بعد از پایان تصویربرداری تدوین تمام شد. تدوین حیرانی به شدت پر تقطیع است. من خودم هم که از تلویزیون می‌بینم به نظرم تدوین خیلی از صحنه‌ها خیلی سخت به نظر می‌رسد ولی چون از پیش همه چیز آماده بود و گزارش منشی صحنه و برگه‌های دکوپاژ کارگردان منظم و دقیق و آماده بود کار تدوین بسیار ساده و روان جلو رفت. من تا پیش از حیرانی تجربه کار تدوین به این طولانی نداشتم. اما همه چیز در "حیرانی" حساب شده بود. به همین دلیل بخش تدوین برایم بسیار لذت بخش بود. تصاویر پورصمدی و نور بسیار عالی بود و تو به‌عنوان تدوینگر از دیدن نماها لذت می‌بردی. بحث خلاقه کار خیلی جذاب بود. فکر می‌کردم من هم توانستم به این پروسه خلاقه که عنوان می‌شود کمک کند.
* فکر نمی‌کنید زمان پخش سریال "حیرانی" بهتر بود هفتهای یکبار باشد؟
- علمیحمدی: این دست ما نیست. وقتی داشتیم سریال را می‌ساختیم اصلاً نمی‌دانستیم برای پخش آن چه برنامه‌ریزی می‌شود؟
- بنکدار:تصور این بود در ابتدا که قرار است هفتهای باشد.
* آیا راضی هستید از زمان پخش؟
- علیمحمدی: من واقعاً دوست دارم. چون هر شب در حال صحبت کردن با مخاطب هستیم. من نمی‌دانم اگر قرار بود هفتهای یک بار باشد چه اتفاقی می‌افتاد. یکی از نکات جالب این است که برخی می‌گویند چرا قسمت‌های حیرانی به لحاظ زمانی کوتاه است. در صورتی که مثل دیگر سریال‌ها است. اما فکر می‌کنیم مخاطب خسته نشده است که به نظرش زود تمام می‌شود.
-بنکدار: تنها اشکال هرشب پخش شدن کار این است که نتیجه ماه‌ها تلاش یک گروه با سرعت برق و باد در یک ماه پخش و تمام می‌شود.
* آیا تجربه سریال سازی در تلویزیون را باز هم تکرار می‌کنید.
- علیمحمدی: برای ما تجربه خیلی سختی بود. ولی شب اولی که کار روی آنتن رفت عمیقاً احساس کردیم که بعد از 27 ماه عرق ریختن و تلاش کردن چقدر جذاب است که دوستان تماس می‌گیرند و ما را در جریان واکنش‌های مثبت قرار می‌دهند. کار بعدی ما می‌تواند یک فیلم کوتاه، مستند، سینمایی و یا یک سریال دیگر باشد. اما تجربه "حیرانی" تجربه جالب و لذتبخشی بود.
- علیمحمدی: چون ما تجربه نداریم، نمی‌توانیم نوع پخش‌ها را با هم مقایسه کنیم.
- بنکدار: گویا مخاطبان سریال‌ها به هر شبی پخش شدن عادت کرده اند.
- علیمحمدی: برای شخص من یکی از نکات شیرین ساخت سریال این بود که خانواده خود من اولین بار است که کارمان را می‌بینند و به من زنگ می‌زنند و درباره قسمت‌های بعدی سوال می‌کنند.
* چطور عنوان "حیرانی" را برای کار انتخاب کردید؟
- بنکدار: عنوان اولیه کار که پیشنهاد دوستان نویسنده بود "یار در خانه" بود. که ما عنوان کردیم این اسم با فضای کار همخوانی چندانی ندارد.سه اسم دیگر پیشنهاد کردیم و جمیع آرا به‌عنوان "حیرانی" رای دادند. که ما خودمان هم دوستش داریم و فکر می‌کنیم به فضای کار نزدیک است.
ادامه دارد....
----------------------------------------
گفتگو از بیتا موسوی و پریسا ساسانی
نظر شما