تبیین ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(س)/ تبلور "با ولایت تا شهادت"

حجت الاسلام محمد تقی صرفی پور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه حضرت فاطمه زهرا(س) برترین زنان دنیاست، به تشریح ابعاد شخصیتی این بانوی فرزانه پرداخت و گفت: معمولا افرادی را به عنوان نمونه انتخاب می کنند که در آن شغل یا خصوصیت خوب خود از دیگران برتر باشند. مثلا کارگر نمونه، معلم نمونه، محقق نمونه و یا زن نمونه.

اما سراغ نداریم که فردی در تمام سالها نمونه شده باشد. معمولا افراد نمونه برای یکسال یا دو سال یا کمی بیشتر انتخاب می شوند.

اما بانویی را سراغ داریم که در مدت عمر دنیا هر سال نمونه بوده است. یعنی اگر عمر دنیا یک میلیارد سال باشد از زمان اولین انسانها، این خانم نمونه بوده تا روز قیامت؛ و آن حضرت فاطمه زهرا(س) است.

اما چه خصلتهایی در حضرت بوده که به این مقام بی نظیر رسیده است در این جا به چند ویژگی حضرت اشاره می کنم.

صبر عظیم حضرت زهرا(س)

یکی از ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(س) بعد صبر عظیم آن حضرت است. آنقدر این مسئله مهم بوده است که خداوند، حضرتش را قبل از خلقت جسمش مورد امتحان صبر قرار داد و حضرت در این آزمون موفق بودند.

در زیارتنامه آن حضرت ذکر شده است: یا مُمْتَحَنَة‌ُ امْتَحَنَک‌ِ اللهُ الَّذی‌ خَلَقَک‌ِ قَبْل‌َ اَن‌ْ یَخْلُقَک‌ِ، فَوَجَدَک‌ِ لِمَا امْتَحَنَک‌ِ صابره؛ ای‌ آزموده‌! آزمود تو را خدائی‌ که‌ تو را آفرید پیش‌ از آنکه‌ تو را بیافریند پس‌ دریافت‌ تو را در برابر آزمایشش‌ صبور.

هنگامى که رسول خدا(ص) حوادث تـلخ آینده را بـراى دخت دلبـندش بیان مى کرد، وقتی سخن به شهادت پاره تن فاطمه(س) حضرت سیدالشهدا(ع) رسید؛ زهراى عزیز از پدر پرسید: "یا ابـتـاه! من یقـتـل ولـدى و قـره عـینى و ثـمره فـوادى؟ پـدرجـان! چـه کسـى فرزندم و نور چـشـمم و میوه دلم حـسـین ـ علیه السلام ـ را شهید مى کند؟

پیامبر خدا (ص) فرمود: بدترین فرد این امت. آنگاه فاطمه(س) از محل شهادت فرزندش سوال کرد و پیامبر خدا فرمود: کربلا.

در این موقع حضرت فاطمه آن شخصیت صبور فرمود: یا ابه! سلمت و رضیت و توکلت على الله؛ اى پـدر، در بـرابـر خواسته هاى خدا تسلیم و راضى ام و بـه خدا توکل کرده ام.(ـبحـارالانوار, ج44, ص;264)

صبر بر از دست دادن مادر در 5 سالگی، صبر بر شکنجه هایی که مشرکین به رسول خدا وارد می کردند، و از همه عظیم تر صبر بعد از رحلت رسول الله، صبر بر غصب ولایت، صبر بر غصب فدک، بر شهادت محسن(ع). و حضرتش از این آزمونهای عظیم، با موفقیت و پیروزی بیرون آمدند.

سادگی و بی رغبتی حضرت زهرا(س) به دنیا

بُعد دیگر شخصیت آن حضرت، سادگی و بی رغبتی ایشان به دنیا در همه مراحل زندگی است.

در ازدواج حضرت می بینیم که ساده ترین مراسم برگزار می شود. مهریه از کمترین مهریه ها بوده است. این وضع ازدواج دختر بهترین انسان و رهبر جهان اسلام است. در حالیکه معمولا حکام و رهبران هر جامعه از نظر مادی بالاتر از مردم عمل می کنند.

در زندگی 9 ساله این بانوی فرزانه با همسرش علی مرتضی(ع ) نیز قناعت و سادگی در همه مسائل زندگی زناشویی به چشم می خورد.

حضرت على(ع) فرمود: او با اینکه محبوبترین افراد نزد پیغمبر بود، امّا آنقدر با مشک آب کشید که اثر مشک در بدنش پیدا شد و آنقدر خانه را جاروب کرد که لباسهایش غبار آلود بود و آنقدر زیر دیگ آتش افروخت که لباسهایش عوض شد(کهنه شد).( بحار43)

روزى پیغمبر(ص) پیش فاطمه(س) رفت و دید که بچه را شیر مى دهد و با دستش آسیاب را مى چرخاند و لباس تن او از جل شتر است. پیغمبر فرمود: اى دختر گرامى! امروز تلخیهاى دنیا را براى شیرینیهاى آخرت بچش! فاطمة فرمود: من خدا را به خاطر نعمتهایش حمد مى کنم و برکرامتهایش شکر مى گذارم. دراین موقع آیه "ولسوف یعطیک ربّک فترضى؛ به زودى خدا آنقدر به تو بدهد تا راضى شوى." نازل شد.(مناقب ابن شهر آشوب ج3ص342)

این ساده زیستی زهرای مرضیه و علی(ع ) نشان می دهد که رهبران اسلام زندگی خود را مطابق پایین ترین افراد جامعه از نظر مادی قرار می دهند. امام(ره) نیز این چنین بودند و مقام معظم رهبری نیز این چنین هستند.

زهرا(س) عابدترین امت

بعد دیگر شخصیت آن حضرت، بعدعبادی ایشان است. امام حسن(ع) می گوید که دیدم شب جمعه مادرم در نماز بود تا صبح شد و همچنین حسن بصرى مى گوید: در میان این امّت عابدتر از فاطمه نیست! او آنقدر در نماز ایستاد تا پاهایش ورمکرد.

روزى رسـول خـدا رو به زهرا(س) کرده فـرمـود: دختـرم! اکنـون جبـرئیل نزد مـن است و از سـوى پـروردگارم پیام آورده که هر چه بخـواهـى تحقق مـى یابـد، چه مـى خـواهـى؟ فاطمه(ع) پـاسخ داد: "شغلنـى عن مسإلته لذه خدمته, لا حاجه لى غیر النظر الـى وجهه الکـریـم"؛ لذتـى که از خـدمت حضـرت حق مـى بـرم مرا از هر خواهشى بازداشته است، حاجتى جز ایـن ندارم که پیوسته ناظر جمال زیبا و والاى خداوند باشـم.( تفسیـر مجمع البیـان, ج1, ص409)

این علاقه حضرت به عبادت بیانگر اهمیت عبادت در رشد شخصیتی انسان به خصوص زنان است. زنهایی که می خواهند به مقامات بالای معنوی و قرب الهی دست پیدا کنند باید اهل عبادت باشند.

اهمیت حجاب و عفاف از دیدگاه زهرای مرضیه(س)

بُعد دیگر شخصیت آن حضرت، اهمیت فوق العاده ای است که برای حجاب وعفاف قائل می شدند.

در روایت است که حضرت درباره غسل دادن بدن مطهرش بعد از شهادتش اینگونه فرمود: رو به اسماء ـ دوست باوفا و پرمعرفت خـود ـ کرد و فرمود: "یا اسمإ! اذا انا مت فاغسلینـى انت و على بـن ابـى طالب و لا تدخلی علیّ احدا"؛ یعنی وقتی از دنیا رفتم تو وعلی (ع) مرا غسل دهید و احدی دیگر را راه ندهید.( کشف الغمه, ج2, ص;61)

یا اینکه از فضه درباره اینکه مشخص شدن برجستگی بدنش بعد از مردن برای تشییع کنندگان می پرسد و نگران بعد از مرگش است، هنگامى که یکى از بانـوان چگـونگى پنهان سازى بدن را زیر پارچه اى که بر آن چنـد قطعه چـوب قـرار دارد به آن حضـرت نشان داد، پـس از آن لحظه آرامش خاصى به آن انسان صالح خدایى روى آورد.( بحارالانوار, ج43, ص20 تا 40)

این را مقایسه کنیم با بی اهمیتی بعضی از زنان و دختران شیعه به حجابشان چه در مقابل فامیل نامحرم مثلا برادر شوهر یا پسرعمو وغیره و چه در مقابل افراد غریبه مانند مغازه دار و راننده ها و دیگران.

اگر خانمی به حجابش اهمیت ندهد رشد نمی یابد و در درگاه الهی مقامی پیدا نمی کند، ملائکه به او کمک نمی کنند، نمی تواند مربی خوبی برای فرزندانش باشد و آرامش روانی ندارد.

ولایتمداری حضرت زهرا(س)

بعد دیگر شخصیت آن حضرت، ولایتمداری این بانوی بزرگواری است. ایشان یک تنه در مقابل منافقین می ایستد و در مسجد مدینه سخنرانی تاریخی ایراد و ماهیت دشمنان ولایت را افشا می کند.

حضرت زهرا(س) برای دفاع از ولایت و اتمام حجت با مسلمین، در خانه مهاجر و انصار می رود و مسئله غدیر خم و انتخاب علی را به عنوان جانشین پیامبر(ص) به آنها یادآوری می کند و از آنها برای دفاع از ولایت کمک می خواهد. با گریه شبانه روزی خود، مظلومیت اهل بیت را به جهانیان اعلام می کند.

در آن روز سیاه، روز شکستـن استخـوانهاى سینه و روز تـازیـانه بـر بازوان حضرت، چـون همسر خـود را با چنان وضع دلخراشى دید که به سوى مسجد مى برند، آنان را تهدید به نفریـن کرد و فرمود: "رها کنید پسرعمویـم را، قسـم به خدایى که محمد را به حق فرستاد اگر دست از وى برندارید، سر خـودرا برهنه کرده و پیراهـن رسـول خدا را برافکنده و در برابر خدا فریاد برخـواهـم آورد و همه شما را نفرین مى کنـم." و در حالى که دست حسـن(ع) و حسیـن(ع) را گرفت، به طـرف قبـر رسـول الله(ص) روانه شد.

در ایـن هنگام علـى(ع) که از ماجـراى پـس از نفـریـن همسـرش که نابودى تمامـى افـراد بـود، خبـر داشت سلمان را به سـوى فاطمه فـرستـاد تـا او را منصـرف سـازد و او پـس از شنیـدن پیـــــام امیرالمومنیـن(ع) تمامى امواج احساس خود را به اقیانوس بیکران عشق به ولایت روانه سـاخت و بـا لحنـى از سـر اطـاعت عرض کـرد: "علـى جان! جانـم فـدایت و سپر بلایت. اى اباالحسـن, همـواره با تـوام چه در خـوشیها و چه در سختیها ... به خانه باز مـى گـردم، مى روم و صبر مى کنـم، سخـن آن بزرگوار را مى پذیرم و ازاو اطاعت مى کنم.( تاریخ یعقـوبـى, ج2, ص;116)