مشاوره حلقه مفقوده آموزش/ طرح همیار مشاور تعلیق شد

به گزارش خبرنگار مهر، طرح همیار مشاور که تسهیل کننده روابط دانش آموزان و مشاور مدرسه است تلاش می کند که زمینه رشد؛ سازگاری و سهیم شدن دانش آموزان در تجارب یکدیگر برای ایجاد و استمرار نیرویی جهت مقابله با مشکلات فراروی نوجوانان و رفع موانع فراهم آید.

به عقیده کارشناسان تعلیم و تربیت، توانمندی دانش آموزان برای مشارکت در گسترش خدمات مشاوره، نوعی رشد به منظورارتقاء سلامت روان در مدرسه و جامعه است.

هم اکنون با توجه به اهداف جنگ نرم و برنامه ریزی وسیع رسانه های بیگانه برای نحوه پوشش، زندگی، دین و مذهب و حتی نوع سخن گفتن و رفتارهای شخصی و اجتماعی این نسل؛ بایستی توجه به خواسته های نوجوانان و جوانان و مسائل آنان در خانه و مدرسه از مهمترین اهداف نظام آموزشی و سایر دستگاههای فرهنگی کشور باشد.

این در حالی است که برنامه های مدون و علمی که هر سال می باید با قدرت بیشتری اجرا و دنبال شود، با عدم توجه و گاه اعمال سلیقه فردی به کورسویی از چراغی بی فروغ تبدیل شده و رو به خاموشی است.

یکی از این طرحها، که با قوت و قدرت آغاز و هم اکنون بدون حمایت مالی رو به فراموشی می رود؛ طرح "همیار یا همتا مشاور" در مدارس است.

سرگروه مشاوره ناحیه هفت آموزش و پرورش مشهد در خصوص شرح وظایف همیار مشاوران می گوید: همیاران بایستی با دانش آموزان ارتباط صمیمانه برقرار کرده، با مشاور، همکاری نزدیک و در گسترش فعالیت های راهنمایی و مشاوره بکوشند تا بتواند در زمینه های شناخت مشکلات دانش آموزان به مشاور؛ یاری رسانند.

اشرف سعادتی می افزاید: همیاران می توانند با ارائه پیشنهادهای عملی به مشاور، در زمینه های پیشگیری از بروز مشکلات دانش آموزان، سهم عمده ای داشته باشند.

وی همچنین به نقش کمک کننده همیاران در ارائه و کمک آموزشی در زمینه تحصیلی و شیوه مطالعه و اجرای راهبردی آن اشاره می کند و می افزاید: همکاری و هماهنگی با مسئولان آموزشگاه در جهت تسهیل ارائه خدمات مشاوره و شرکت در جلسات توجیهی، هماهنگی و آموزشی نیز از دیگر وظایف همیاران است.

این کارشناس ارشد علوم تربیتی با بیان اینکه مشاوران نمی توانند با تمام دانش آموزان در ارتباط باشند ولی همیاران لحظات بیشتری را با دوستان و همکلاسان خود سپری می کنند، می گوید: برخی دانش آموزان، با ظاهری آشفته، گرفته و غمگین، مدام احساس نا امیدی دارند، دوستان صمیمی ندارند، به لحاظ خانوادگی نابسامانند، در کلاس به درس توجه نمی کنند، احساس بی ارزشی دارند و حتی حقوق خود را نمی شناسند.

سعادتی تصریح می کند: همیاران با راز دار بودن، خویشتن پنداری، عزت نفس، داشتن احساس مثبت و اعتماد به نفس، ثبات عاطفی، احساس ایمنی، مسئولیت پذیری، جرات ورزی، توانایی اجتماعی، مهارتهای اجتماعی، انضباط و کنترل شخصی و داشتن ظاهری مرتب و آراسته می توانند در شناسایی و کمک به دانش آموزان مشکل دار مدرسه با هدایت مشاور اقدام کنند.

همیاران بدون حامی

مشاوران خراسان رضوی بر اهمیت اجرای همه جانبه، هدفمند و همزمان با بازگشایی مدارس تاکید دارند.

گزارشگر مهر در اردوی همیاران ناحیه 7 با پرسش از مشاورانی که این طرح را در سال جاری اجرا کرده بودند؛ به این نتایج دست یافت که اجرای طرح از نیمه سال و بدون حمایت مالی برای مدارس، کاری مضاعف و اجباری است.

مشاوران تاکید کردند؛ این طرح کمک کننده به تمام مدیران و مدارس است به شرط آن که برای مشاور و همیاران حق الزحمه ای جهت ایجاد انگیزه در نظر گرفته شود، در غیر این صورت مدارس از اجرای آن سرباز زده و این امر خدشه ای به مشاوره و هدایت دانش آموزان هدف وارد خواهد ساخت.

کارشناس مسئول مشاوره اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این رابطه می گوید: طرح همیار مشاور از سال تحصیلی 81-80 در برخی مدارس مشهد، آغاز شد.

هاشم شیدایی می افزاید: مهمترین اصل در این طرح،مشارکت دادن دانش آموزان در فعالیتهای مرتبط با بهداشت روان و امور پیشگیرانه در فضای آموزشی و ارتباط با همتایان، زیر نظر مشاور مدرسه و با رعایت حدود تعیین شده است.

وی تقویت مهارتهای بین فردی و اجتماعی را یادآور می شود و می گوید: تقویت عزت نفس و احساس خود ارزشمندی، تغییر مثبت در عملکرد تحصیلی، مقاوم سازی دانش آموزان در برابر آسیبهای اجتماعی پر خطر و رفتارهای نادرست اجتماعی از دیگر اصول راهبردی این طرح نیمه تمام است.

وی با اشاره به این که این برنامه در سال 1960 در برخی مدارس آمریکایی و اروپایی اجرا شد می گوید: آن جا نیز توسعه همیار مشاوره در دانشگاهها و دبیرستانها در مورد اثر بخشی و میزان موفقیت در دستیابی به اهداف اجرای این برنامه ها، اندک بود.

شیدایی اذعان می دارد: برخی متخصصان امور آموزشی معتقدند؛ این طرح منبعی رسمی، رشد دهنده و آشکار برای افزایش رشد شخصی نیست.

وی می گوید: دلایل دیگری از جمله، درگیر ساختن افراد غیر متخصص در فعالیتی حرفه ای، تفاوت در روشهای اجرایی و عدم رعایت اصول اخلاق حرفه ای مشاوره از دیگر محدودیت های این طرح بوده است.

وی بیان می کند: در سال جاری 12 هزارو 420 دانش آموز دختر و پسرخراسان رضوی، درگیر این طرح بودند و 138 مشاور در 1200 آموزشگاه به همیاران، اصول اولیه را آموزش دادند.

این کارشناس مسئول، همیار مشاور را در سالهای اخیر، نیمه فعال معرفی می کند و بیان می دارد: این طرح در حال تعلیق بود، متاسفانه بخشنامه می شود اما پشتیبانی و حمایت نداریم.

وی یادآور می شود: برای نخستین بار عزت الله  فولادی که دکترای مشاوره و استاد دانشگاه تهران است این طرح را در دفترمشاوره؛ کلیدزد شاید به این دلیل که همکار خودشان مسئله را عنوان کرده بود حمایتش نکردند.

این کارشناس از مشاوران و نمایندگان آنان می خواهد، با یک بررسی علمی؛ میزان اثر بخشی و موفقیت اجرای طرح را در تقویت مهارتهای بین فردی و اجتماعی بسنجند.

وی موانع و محدودیت های برنامه همیار مشاور را در درجه نخست، کمبود اعتبارات و حمایت های مالی برای کیفی سازی می داند و اظهار می دارد: کمبود منابع لازم در آموزشگاه ها و مناطق تحت پوشش از یک سو و عدم پذیرش مسئولیت همتایی از طرف برخی دانش آموزان توانمند و خوش نام از سوی دیگر، دست مشاوران را بسته است.

وی بیان کرد:عدم درخواست یاری و کمک از سوی عده ای از دانش آموزان به لحاظ مسائل اخلاقی یا کمرویی نیز از دیگر نقایص موجود است.

لزوم علمی همتا

روانشناسان تربیتی معتقدند: همیار مشاور می تواند با کمک به سازگاری و انطباق همکلاسی های خود با محیط مدرسه و دوستان، به آنان یاری رساند تا برای کسب مهارتهای تحصیلی، برنامه ریزی، ارائه و دریافت اطلاعات درسی، تلاش کنند.

زهرا بهفر کارشناس ارشد بالینی در همین رابطه می گوید: یاری رساندن به دانش آموزان تازه وارد برای انطباق با محیط جدید، همکاری با مشاور برای برگزاری جلسات، کمک به شناخت و ارجاع دانش آموزانی که نیاز به خدمات مشاوره دارند و سرانجام، خود الگوی رفتاری بودن همتایان، یکی از مهمترین اثرات رشد دهنده سلامت روان برای مدارس است.

سیده مریم حسینی از همیاران دبیرستان فرزانگان 2 مشهد نیز در خصوص چگونگی شناسایی دانش آموزان مشکل دار در مدارس به خبرنگار مهر می گوید: دانش آموزان آشفته ای که تکالیف خود را انجام نمی دهند، گرفته و گوشه نشینند یا با افراد شرور رفت و آمد دارند، بیماری مزمن داشته یا احساس بی ارزشی دارند، را شناسایی کرده و به او یاری می رسانیم.

وی می افزاید: در صورت موافقت مراجعان با مشاور نیز جلساتی ترتیب می دهیم، در غیر این صورت بدون معرفی دانش آموز مربوطه از مشاوران متخصص راهکار و راهنمایی می گیریم.

وی می افزاید: همیاران نباید رفتاری پرسشگرانه و بازجویانه داشته باشند، به ما آموخته اند که بدون رضایت مراجع مواردش را با کسی در میان نگذاریم، به او پند و اندرز نداده و قضاوت نکنیم.

حسینی بهترین کمک همیار به سایر محصلان مدرسه را، راهنمایی، تشویق و ترغیب آنان و ارجاع دانش آموزان نیازمند به خدمات مشاوره ای می داند.

وی بیان می کند: با اجبار و تهدید هم نبایستی همکلاسی هایمان را وادار به جریان مشاوره کرد، همیاران نباید به کسی در مدرسه برچسب بزنند؛ همچنین بایستی از نصیحت و اندرز نیز بدور بود.

به نظر می رسد، زمان آن رسیده تا میزان تاثیر همیاران را در تقویت عزت نفس و احساس خود ارزشمندی سایر دانش آموزان و خود ایشان پس از آموزش مهارتها دریافت و مدارس نیز بایستی دریابند آیا این طرح توانسته در ایجاد تغییرات مثبت عملکرد درسی دانش آموزان موثر باشد، همچنین توانسته است به مقاوم سازی دانش آموزان در معرض آسیبهای اجتماعی و رفتارهای پرخطر کمک کند.

..........................

گزارش: عزت خیابانی