به گزارش خبرنگار علمي خبرگزاري مهر ، فناوري DNA ميكرواري ( Microarry ) يكي از جد يد ترين متد هايي است كه امروزه در برخي از كشور هاي اروپايي و آمريكا در زمينه چگونگي تشخيص صحيح طبقه بندي و دقيق بسياري از بيماري ها مطرح شده است . درارتباط با اين تكنولوژي جد يد گروه هاي زيادي از دانشمندان علوم مختلف به فعاليت هاي تحقيقاتي پرداخته اند . بطوري كه در سال گذ شته شماره مخصوصي از مجله ژنتيك " نيچر " و مجله" بيوتكنيك " به توضيح DNA ماكرواري اختصاص داده شده است. د ر رشته آمارحياتي نيز محققين صدها مقاله د ر باره اين موضوع ارائه داده كه نشان دهنده اهميت اين تكنيك از نظر تئوري و كاربردي است .
د كتر كرامت نوري استاد ياربخش اپيد ميولوژي و آمار زيستي دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران در اين باره معتقد است : عملكرد اصلي سلول در واقع توليد پروتئين است ، به عنوان يك اصل سلول ها در شرايط مختلف پروتئين هاي متفاوتي مي سازند .از طرفي توليد پروتئين رابطه مستقيمي با ميزان بيان ژنها دارد . يعني در حا لات متفاوت سلول ها مقدار معيني از mRNA را بيان مي كنند .
وي د رادامه اين گفتگو با خبرنگار ما گفت : در DNA ميكرواري بيان هزارن ژن به صورت همزمان اندازه گيري مي شود ، حال اهميت اين بيان چه مي تواند باشد ؟ جواب آن در تعاملات پيچيده ژنها روي يكد يگر نهفته است . يعني فعاليت ژنها كاملا با هم هماهنگ است كه باعث توليد پروتئين و در نتيجه عملكرد تك تك سلول هاي بدن مي شود . ما اميد وار هستيم با تحليل بيان هزاران ژن با هم قواعد كلي حاكم بر ژن ها را بد ست آوريم . اگرتوانستيم اين بيان راتحليل كنيم در واقع عملكرد آتي سلول هاي غير طبيعي را بدرستي شناختيم و براي درمان آن مي توانيم تصميمات بهتري اتخاذ كنيم، بطور مثال داروي بهتري براي مقابله با آن عملكرد بسازيم .
دكتر نوري افزود : اند يشه DNA ميكرواري از سال 1999 در دانشگاه استنفورد آمريكا به وجود آمد و تا كنون دو نوع سيستم براي جمع آوري اطلاعات لازم براي اين تكنيك شروع به كار كردند ولي فرم" اوليگونوكلئو تيد افي متريكس " كارايي خود را بهتر نشان داد كه اكنون د ر سطح د نيا از آن استفاده مي شود . اين د ستگاه ژن ها را روي خشاب هاي خود هيبريد مي كند وبا استفاده از فلئورسانس بيان ژن ها را اندازه گيري مي كند . بيان ژن ها توسط دستگاه به صورت نقاط رنگي بر روي صفحه نمايش ظاهر مي شود ، هركدام از ژن ها بيشتر بيان شده باشند در روي صفحه نمايش پر رنگتر خواهند بود . دانشمندان از روي اندازه گيري بيان ژنها با كمك تكنيك فوق ، داده هاي بسيار زيادي از سلول ها را بدست مي آورند ، سپس مرحله دوم كار شروع مي شود .
دكتر نوري گفت : مرحله دوم كار توسط متخصصين آمار زيستي انجام مي گيرد . متخصصين آماردر حالت عادي براي هر بيمار با چند مولفه بيشتر سرو كارندارند و براي تحليل اين داده ها از روش هاي مرسوم آماري مانند " تي تست " و غيره استفاده مي كنند ، اما در روش جد يد هر بيمار حدود ده هزار ژن دارد كه ما بايد بتوانيم بيان تك تك اينها را تحليل كنيم يعني بگوييم ژن يك چند بار بيان شده ، ژن دو چند بار و... و تفاوت بيان اين ژن ها در فرد بيمار با فرد سالم چگونه است؟ با اين توضيح روش هاي مرسوم آماري كاربردي نخواهند داشت .
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران افزود : هدف متخصصين آمار خلاصه كردن اين داده ها مي باشد ، يعني اين كه كدام ژن ارزش بيشتري براي بررسي دارد . با روش هاي خاص آماري ما مي توانيم بيماران را در گروه هاي مختلف طبقه بندي كنيم و زير رده هاي تشخيصي را در بيماري هاي مختلف نشان دهيم .
دكتر نوري در مورد جمع آوري اطلا عات و تحليل آن از نظر آماري گفت : بخش اصلي اين پروژه كار هاي آماري است ، به دليل اين كه ما مي توانيم ازداده هاي دانشگاه استفورد رايگان استفاده كنيم و من با كمك همكاران در گروه آمار با بدست آوردن اطلا عات لازم بيماران از دانشگاه استفورد از 10 ماه پيش شروع به تحليل داده كرده ايم و پيش بيني مي كنيم تا آخر سال 82 اين طرح به اتمام برسد . اين طرح براي اولين بار در آسيا در دانشكده ما انجام مي گيرد . اخيرا در كنفرانسي كه در اين ارتباط در شهر ميلان ايتاليا برگزار شده بود ، من تنها شركت كننده آسيايي بود م و پس ازبازديد بنده از لابراتوار هاي آنها به نظرم رسيد كه ما از جنبه هاي نظر ي از ديگر شركت كنندگان اروپايي حتي بهترهستيم .
وي در باره ورود اين تكنيك به كشورمان گفت : به نظرمن بايد مراكز دانشگاهي و تحقيقاتي ما به اين تكنولوژي مجهز شوند ، ما هم ابزارهاي تحليلي اين تكنيك را داريم. زيرا درآ ينده نزديك اين تكنيك در دنيا يك انقلاب عظيم علمي و عملي بوجود خواهد آورد .
وي در مورد نتيجه طرح براي كشور ما گفت : پس از اتمام طرح وتهيه نرم افزار هاي مورد نياز آماري ما براحتي براي تمامي كشورهايي كه اين نرم افزار ها وتحليل ها را در اختيار ندارند مي توانيم با آنها همكاري كنيم ، يعني آنها اطلاعات مورد نياز را ارسال كنند . ما اطلاعات آنهارا تحليل شده و به جواب رسيده در اختيار آنها قرار دهيم .
دكتر نوري در مورد چگونگي در يافت نمونه از بيماران گفت : اين تكنيك با استفاده از پين هاي خود نمونه هايي از بافت ها تهيه مي كند و پس ازهيبريد شدن ژن ها ، دنبال mRNA مي گرد د و آن را شناسايي مي كند ، چون از روي mRNA پروتئين سنتز مي شود ، دستگاه اطلاعات لازم را به دست مي آورد .
وي در مورد كاركردن متخصصين علوم مختلف با اين تكنولوژي گفت : مهمترين رشته هاي در گير اين تكنيك متخصصين بيوشيمي هستند كه تا مرحله تهيه اطلاعات كار مي كنند و سپس متخصصين آمار حياتي در مورد اين علم جد يد به ارائه خدمات خواهند پرداخت .
نظر شما