مهمترین دستاورد مسکو شفاف شدن مواضع ایران و 5+1 بود

مذاکرات ایران و کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد بعلاوه آلمان، فراتر از مذاکره محض پیرامون فعالیتهای هسته ای ایران شده و در واقع محملی است که قدرتهای امروز جهان، سعی می کنند وزن حضور خود در عرصه قدرت جهانی را در آن افزایش داده و از رقبایشان پیشی بگیرند. لذا در هر مقطعی از شرایط جهان در یک دهه گذشته، مذاکرات هسته ای، رنگ و بوی تحولات آن مقطع و موقعیت طرفهای مذاکره کننده در آن شرایط را به خود گرفته است.
از این منظر، مرور کلی تحولات در مقاطع تعیین کننده، گزارش مفیدی ازاهداف و گرایشها، و نیز ضعفها و قوتهای طرفهای مذاکره کننده بدست می دهد که نمایی کلی از وضعیت قدرتهای تعیین کننده جهان در آن مقطع است.

با این نگاه، رخدادها و اظهار نظرهای افراد مرتبط با پرونده هسته ای ایران، در مقطع پس از مذکرات بغداد (5خرداد 1391) تا پس از مذاکرات اخیر در مسکو را بطور روزشمار در دومین بخش ارائه می دهیم تا در نگاهی کلی، روند تحولات را شفاف تر نماید:
 

 

پنجشنبه 18/03/91
یوری اوشاکوف (دستیار پوتین): روسیه به حق طبیعی ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای احترام می گذارد. باید تدابیر سیاسی و دیپلماتیک برای حل مسایل هسته ای ایران غیرقابل جایگزین شناخته شود.
"سعید جلیلی" و "نیکلای پاتروشف" (دبیران شورای عالی امنیت ملی ایران و روسیه) در حاشیه نشست سن پطرزبورگ با یکدیگر دیدار کردند.

 

جمعه /03/91
"علی اصغر سلطانیه" (سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی) و "هرمان ناکارتس" (معاون امور پادمان مدیرکل آژانس) به عنوان روسای دو طرف مذاکره کننده مذاکرات خود را برای تدوین یک چارچوب جامع همکاری ها در وین آغاز کردند.

 

شنبه 20/03/91
دیدیر بورکهالتر (وزیر امور خارجه سوئیس): به تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران نمی پیوندیم.

 

یکشنبه 21/03/91
علی باقری (معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی): باقری در پاسخ به نامه "هلگا اشمیت" (معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا)، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران پس از گفت‌وگوهای استانبول و در 2 دور گفت‌وگوهای معاونان قبل از بغداد، پیشنهادهای مشخصی را هم برای چارچوب گفت‌وگوها و هم برای موضوعاتی که می‌توان در این گفت‌وگوها مورد بحث و تبادل نظر قرار داد، ارائه کرده است. دور آتی گفت‌وگوها در مسکو در صورتی موفق خواهد بود که معاونان و کارشناسان بتوانند برای محورهای پیشنهادی ایران و نیز پیشنهاد 1+5 دستور کار مشخصی را آماده کنند.
علی اکبر صالحی (وزیر امور خارجه): پیشرفت در مذاکرات آتی ایران و گروه 1+5 در مسکو در گرو ایجاد فضای اعتماد متقابل و سیاست حکیمانه است. امیدواریم در راستای فضای اعتماد متقابل، حسن نیت، عقلانیت و سیاست حکیمانه، شاهد پیشرفت در روند مذاکرات ایران و گروه 1+5 در مسکو باشیم.
ویتالی چورکین (نماینده دائم روسیه در سازمان ملل): دور بعدی مذاکرات گروه 1+5 با ایران بسیار مهم و حساس است و امیدوارم با انعطاف پذیری بیشتر طرفین، گفت وگوهای مسکو منجر به نتیجه شود. 
کاترین اشتون (مسوول سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا): ما آماده ایم در مسکو درباره پیشنهادهای پنجگانه جمهوری اسلامی ایران در بغداد اعم از موضوعات هسته ای و غیر هسته ای گفتگو کنیم. امیدواریم که بتوان براساس پنج پیشنهاد ایران و پیشنهاد 1+5 به نقاط مشترک دست یافت.

سعید جلیلی: عدم آمادگی طرف مقابل در 20 روز گذشته برای گفت و گوهای کارشناسی و معاونین، موجب ایجاد وقفه در پیشرفت گفت و گوهای سازنده و رو به جلو شده است.
وزارت امور خارجه روسیه: مسکو امیدوار است هیات های شرکت کننده در نشست مسکو از جمله هیات ایرانی برای انجام گفت و گوهای سازنده که امکان کسب نتایج مثبت و پیشرفت در مسیر رفع اختلافات را فراهم می کند، مصمم باشند. البته این واقعیت را درک می کنیم که در نشست مسکو نمی توان در باره همه مسایل و اختلافات طرف های مساله هسته ای ایران به توافق رسید، اما بر این باوریم که روند مذاکرات حتما باید پس از این دور از نشست ادامه بیابد.
لیو وی مین (سخنگوی وزارت خارجه چین): پکن امیدوار است طرف های مساله، نرمش بیشتری از خود نشان داده و نگرانی های یکدیگر را مد نظر قرار دهند. از همه طرف هاخواسته ایم با روش گفت و گو راه حل مساله هسته ای را پیدا کنند. چین در مساله هسته ای ایران همواره در راستای تحقق صلح و گفت و گو تلاش می کند. 

 

سه شنبه 23/03/91
رامین مهمانپرست (سخنگوی وزارت امور خارجه ایران): محور اصلی مذاکرات ایران و آژانس درباره تدوین چارچوب همکاری ها بوده که در قالب آن، هم ما از حقوق خود بهره مند شویم و هم نگرانی های احتمالی آژانس از مسایل فنی درباره فعالیت های هسته ای کشورمان برطرف شود.
لوان جاگاریان (سفیر روسیه در تهران): موضوع هسته ای مساله ای پیچیده و دشوار است و نمی تواند طی یک دوره کوتاه حل شود اما روسیه تلاش بسیاری در زمینه حل آن دارد. ما طرفدار حل و فصل عادلانه مسایل هستیم. روسیه در تماس دایم با مقامات ایرانی قبل از مذاکرات مسکو است. 

 

چهارشنبه 24/03/91
سعید جلیلی (در صحن علی مجلس شورای اسلامی): در بغداد بر گام بلند جمهوری اسلامی با فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر حرمت سلاحهای کشتار جمعی تأکید کردیم و خواستیم آنها نیز صراحتاً حق غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح آمیز را بپذیرند و نهایتا مقرر شد مباحث در نشست مسکو دنبال شود. مقامات غربی بعضاً گفته اند زمان برای گفتگو و دیپلماسی رو به پایان است و بنده نیز گفتم و مجدداً تاکید می کنم زمان برای راهبرد فشار پایان یافته و آنها اگر می خواهند گفتگو کنند باید برای همکاری باشد. سه مولفه اقتدار، منطق و ابتکار عمل از سوی جمهوری اسلامی ایران حاکم بر گفت و گوهای نمایندگان ایران با گروه 1+5 است.
علی اکبر ولایتی (مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی در امور بین الملل): تهران از حق خود در به دست آوردن انرژی هسته ای مسالمت آمیز دفاع می کند؛ در عین حال ما نسبت به نتایج این گفت وگوها خوش بین هستیم. اگر کشورهای غربی بخواهند این گفت و گوها به نتایج مطلوبی برسد، باید به حق ایران در دستیابی به فناوری مسالمت آمیز هسته ای اعتراف کنند.
سرگئی لاوروف (وزیر امور خارجه روسیه): اعتقاد داریم که طرف ایرانی علاقمند به یافتن راه حل هایی است که منجر به پیشرفت در موضوع هسته ای اش شود.

علی اکبر صالحی: نسبت به نتیجه نهایی مذاکرات ایران و 1+5 خوشبین هستم. دو نشست برگزار شده درجهت صحیحی جلو رفته و امیدواریم نشست مسکو نیز در جهت سازنده ای پیش رود. باید با صبر، حوصله، تحمل و تامل نسبت با این موضوع برخورد کرد. 

 

پنجشنبه 25/03/91
گیدو وستروله (وزیر امور خارجه آلمان): شرایط موجود فرصت مناسبی برای حل و فصل موضوع هسته ای ایران است و امیدوارم که گفت و گوهای مسکو با موفقیت برگزار شود.
حیدر مصلحی(وزارت اطلاعات ایران): سربازان گمنام امام زمان (عج) موفق شده اند عوامل به شهادت رساندن دکتر مجید شهریاری، شهید مصطفی احمدی روشن و شهید قشقایی را شناسایی و دستگیر کنند.

 

جمعه 26/03/91
"سرگئی ریابکوف" (معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده این کشور در مذاکرات ایران با 1+5) و محمود رضا سجادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه درباره تدارکات برگزاری مذاکرات مسکو با یکدیگر دیدار کردند.

 

شنبه 27/03/91
"علی لاریجانی" (رئیس مجلس شورای اسلامی): 1+5 چارچوب توافقی با ایران را در نشست مسکو رعایت کند. آنچه برای ایران اهمیت دارد این است که اعضای 5+1 بر اساس همان چارچوب توافق شده در مذاکرات به تعهدات خود پایبند باشند. اگر دو طرف مذاکره کننده حاضر در نشست مسکو طبق توافقات قبلی عمل کنند، احتیاجی به سناریو سازی و فضاسازی بیرونی نیست.
44 سناتور آمریکایی از دو حزب جمهوری خواه و دموکرات (در نامه ای به باراک اوباما): اگر ایران شروط گروه 1+5  را در مذاکرات مسکو نپذیرفت، این مذاکرات متوقف شود. این شروط توقف کامل غنی سازی 20 درصدی، تعطیلی سایت غنی سازی فردو در قم، خروج تمامی اورانیوم غنی سازی شده بیش از 5 درصد از ایران و همکاری های گسترده تر ایران با آ‍ژانس بین المللی انرژی اتمی از جمله بازدید از سایت نظامی پارچین است.
"علی سعیدلو" (معاون امور بین الملل رییس جمهور ایران): نتایج مذاکرات در مسکو با حفظ خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران که همان غنی‌سازی ۲۰ درصد است، مثبت خواهد بود و به آن خوشبین هستم.

سیدصادق خرازی (عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران):ایران هر طرحی را که شامل توقف غنی سازی اورانیوم در ایران شود، رد خواهد کرد.

 

یکشنبه 28/03/91
محمود احمدی نژاد (رییس جمهور اسلامی ایران): بازدید از تاسیسات پارچین در قراردادهای ما با آژانس انرژی هسته ای مطرح نبوده است. نزد آژانس بین المللی انرژی هسته ای مقررات کاملا آشکاری وجود دارد که جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب این قوانین با آژانس همکاری می کند. همه اطلاعاتی که ما به آژانس دادیم بعدها در مطبوعات و سازمانهای امنیتی غربی مجددا دیده شد و این در حالی است که آژانس موظف به حفظ این اطلاعات محرمانه می باشد. من مطمئنم که آلمان هم به آژاانس بین المللی انرژی هسته ای اجازه نمی دهد که هر مکانی را که می خواهد در کشورش بازدید کند.
"سعید جلیلی" (مذاکره کننده اصلی ایران با گروه 1+5) در راس یک هیات بلندپایه وارد شهر مسکو پایتخت روسیه شد تا دور جدید مذاکرات را با کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آغاز کند.
"موشه یعلون" (وزیر امور استراتژیک رژِیم صهیونیستی ): در 3 ماه گذشته فعالیت هسته ای ایران تشدید شده است و ما به هیچ وجه اجازه نخواهیم داد تیغ هسته ای ایران بر گردن ما فرود آید. علی رغم تلاش های غرب ایران به برنامه های هسته ایش ادامه می دهد و ایرانی ها فکر می کنند آمریکا در سالی که انتخابات ریاست جمهوری در پیش دارد، اقدامی علیه ایران نخواهد کرد و مانع از حمله اسرائیل نیز خواهد شد.
میت رامنی (نامزد جمهوری خواهان برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا): تلاش باراک اوباما برای متوقف کردن رژیم صهیونیستی از حمله یکجانبه به ایران را اشتباه است. در حالی که غرب امکانات حمله به ایران برای متوقف کردن برنامه هسته ایش را ندارد، اوباما نباید مانع حمله اسرائیل شود.

 

دوشنبه 29/03/91
گیدو وستروله: امیدواریم در مذاکرات امروز مسکو نیز شاهد پیشرفت روند اعتماد سازی باشیم و گام های اثبات شده و جدی در این راه برداشته شود.
"لی یوچنگ" (نماینده چین در مذاکرات ایران و گروه 1+5) در دیدار با "علی باقری" (معاون سیاست خارجی و امنیت بین الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران) درخواست داشت که پیش از مذاکرات مسکو، زمان و مکان دور بعدی مذاکرات دو طرف مشخص شود که این درخواست با پاسخ منفی ایران روبه رو شد.
سرگئی ریابکوف (معاون وزیر امور خارجه روسیه و مذاکره کننده ارشد هسته ای این کشور): مسکو با تحریم جمهوری اسلامی ایران مخالف است.
سعید جلیلی: این مذاکرات آزمونی بزرگ برای غرب است تا ببینیم پیشرفت ایران را تحمل می کند یا خیر.
یک دیپلمات نزدیک به گروه مذاکره کننده ایرانی: تیم مذاکره کننده ایران در دور اول مذاکرات با گروه 1+5 که امروز (دوشنبه) آغاز شده، راهبرد سه گانه ای را در پیش گرفته است. گام اول این راهبرد، انتقاد از فرصت سوزی یک ماهه 1+5 از نشست بغداد به این سو و عدم برگزاری نشست های معاونین است. 1+5 بطور کامل توجیه خواهد شد که با عدم برگزاری نشست معاونین، به امکان پیشرفت در نشست مسکو ضربه جدی زده است.  گام دوم، ورود جدی و محتوایی به بحث در باره محورهای مدنظر گروه 1+5 است که پیش از این در مکالمه تلفنی جلیلی و اشتون بر آنها تاکید شده است. ایران پاسخ های روشن، مستند و مبتنی بر قرارداد 'ان.پی.تی' به پیشنهادهای غرب آماده کرده و آنها را بطور مفصل برای طرف غربی تشریح خواهد کرد. در گام سوم، پنج محور پیشنهادی در بغداد را که بطور مکتوب به طرف مقابل ارائه دادیم در نشست مسکو بطور دقیق تبیین می کنیم.
مایکل مان (سخنگوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا): مسلما به پیشنهادهای طرف ایرانی پاسخ می دهیم البته آنها هم باید به پیشنهادهای ما پاسخ دهند. آنچه که مسلم است ما برای پاسخگویی آمادگی کامل داریم ولی باید توجه داشت آنچه که در مذاکرات پیشنهاد می شود را نمی توان بطور همزمان پاسخ داد، زیرا پیشنهادهای طرفین باید بررسی و سپس به آنها پاسخ داده شود.
علی باقری: به اعضای گروه 1+5 تا ظهر سه شنبه فرصت دادیم که در خصوص پیشنهادهای تیم ایرانی و نیز انتقادات ما فکر کنند. به طرف های مذاکره توضیح دادیم که محورهای 5 گانه پیشنهادی ایران به طور کامل به هم مرتبط هستند و مذاکره درباره آنها باید در فضای احترام متقابل صورت گیرد.
 

سه شنبه 30/03/91
روز دوم مذاکرات ایران و 1+5 از ساعت 12 به وقت محلی در هتل "حلقه طلایی" مسکو آغاز شد.
یک مقام آگاه در گروه مذاکره کننده هسته ای ایران: در نشست مسکو، بحث های مبنایی را درباره مبانی و گام های متقابل مطرح کردیم و فکر می کنیم که یک دو راهی برای گروه 1+5 به وجود آمده است و اکنون طرف مقابل باید انتخاب کند که چه مسیری را پیش می گیرد. یک سو بن بست است که ما جزییات را برای طرف مقابل به طور کامل تشریح کردیم، اما اگر مسیر دیگر را انتخاب کنند، زمینه های مناسبی برای پیشرفت مذاکرات به وجود خواهد آمد که از اکنون نمی توان درباره نتایج آن سخن گفت.

کاترین اشتون: تصمیم گرفتیم که نشست کارشناسان 13 تیرماه -سوم جولای- در شهر استانبول ترکیه برگزار شود. در همین راستا بر پیشنهادهای ارایه شده در بغداد به طرف ایرانی در مذاکرات مسکو نیز تاکید و اعلام شد، انتظار داریم ایران ضمن متوقف کردن غنی سازی 20 درصدی، تاسیسات فردو را تعطیل و ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصد را به خارج منتقل کند. فاصله زیادی بین مواضع دو طرف از لحاظ محتوایی وجود دارد و به همین دلیل نیز توافق کردیم که از طریق برگزاری نشست کارشناسان در استانبول بتوانیم به فهم درستی از مسایل و مشکلات موجود دست یابیم.

سعید جلیلی: جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات مسکو بر غنی سازی اورانیوم به عنوان حق مسلم خود تاکید کرد. اگر گفت وگوها بخواهد موفق باشد باید جلسات کارشناسی تشکیل شود. این گفت وگوها وقتی می توانند موفق باشند که در فواصل بین برگزاری گفت وگوها جلسات کارشناسی تشکیل شده تا بتواند دیدگاه های دو طرف را به هم نزدیک کند. ما از فاصله نشست بغداد تا مسکو پنج نامه برای آنان نوشتیم و تاکید کردیم که لازمه موفقیت در مذاکرات تشکیل جلسات کارشناسی است.
 

چهارشنبه 31/03/91
سرگئی ریابکوف: نشست هسته ای مسکو، مواضع ایران و گروه 1+5 را به یکدیگر نزدیک کرد، هر چند همچنان اختلافاتی میان دو طرف وجود دارد. اختلافات میان ایران و 1+5 چشمگیر است و به همین خاطر در چارچوب نشست مسکو چند دور مذاکرات و نیز دیدارهای دوجانبه انجام گرفت.