شهرک صنعتی پایتخت؛ سرگردان میان دو استان تهران و سمنان

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و به منظور کاهش آلاینده های استان تهران، شهرک صنعتی علی آباد به عنوان اولین شهرک صنعتی استان تهران در 45 کیلومتری محور تهران –  گرمسار، با هدف رشد و اعتلای صنعت کشور توسط شرکت شهرک های صنعتی استان تهران تأسیس شد.

بر اساس آنچه در سایت رسمی شرکت شهرک های صنعتی استان تهران www.tehraniec.ir آمده، عملیات اجرایی شهرک صنعتی علی آباد در سال 1370 در زمینی به مساحت 669 هکتار شروع شده و زمین صنعتی آن برابر 245 هکتار است و تاکنون 218.81 هکتار آن واگذار شده و 26.19 هکتار آن باقیمانده است.

بر همین اساس، اشتغال و فعالیت واحدهای صنعتی این شهرک تا اول خرداد 91 به این صورت اعلام شده است: تعداد کل قراردادها 980، تعداد واحدهای فعال 395، تعداد شاغلین فعلی 5213 نفر و تعداد شاغلان در بهره برداری کامل 37 هزار نفر.

صنایع مستقر در شهرک صنعتی پایتخت نیر به تفکیک صنعت عبارتند از: صنایع غذایی، نساجی، فلزی، سلولزی، برق و الکترونیک، شیمیایی، خدمات، کانی غیرفلزی، لاستیک و پلاستیک، برودتی، تجاری، تراشکاری، چوبی، قالبسازی، قطعات خودرو، ریخته گری، شیشه و بلور و صنایع واسطه ای.

سندهای مجزا از دو استان تهران و سمنان

زمین های شهرک صنعتی پایتخت(علی آباد سابق) دارای دو فقره سند مجزا هستند که یکی مربوط به استان سمنان به میزان 240 هکتار توسط اداره ثبت اسناد گرمسار بوده و دیگری مربوط به استان تهران به میزان حدود 100 هکتار توسط اداره ثبت اسناد ورامین است که آن زمان پاکدشت، بخشی از این شهرستان محسوب می شد؛ نکته مهم اینجاست که بخشی از زمین های واگذار شده نیز هنوز فاقد سند مالکیت هستند.

شروع ماجرای دو استانی بودن شهرک صنعتی پایتخت

شهرک صنعتی علی آباد به استناد مصوبه 9 تیر 1364 هیئت وزیران، در محل یکی از پلاک های هفده گانه مصوب برای انتقال صنایع آلوده و مزاحم شهر تهران احداث شد.

عملیات اجرایی ساخت و ساز این شهرک از سال 1370 توسط شرکت شهرک های صنعتی استان تهران آغاز شد و قراردادهای واگذاری زمین به صاحبان صنایع انتقالی شهر تهران با معرفی ادارات صنعتی استان تهران(اداره کل صنایع و معادن، اداره کل صنایع سنگین استان تهران، مجمع امور صنفی و تولیدی شهر تهران و...) در این شهرک منعقد شد.

نکته جالب اینجا بود که هنگام مکان یابی شهرک، هیئت مکان یاب متشکل از نمایندگان ادارات کل و استانداری تهران به این مسئله که پلاک علی آباد روی خط مرزی دو استان قراردارد، توجهی نکردند؛ ابتدا این شهرک در پلاک 14 فرعی از 123 اصلی که از نظر ثبتی از اراضی دهستان به نام سوخته شهرستان ورامین (استان تهران) محسوب می شود، احداث شد و سپس طرح توسعه آن به دلیل نبودن زمین از سمت شرق در پلاک ثبتی 27 فرعی از 121 اصلی از توابع ایوانکی اجرا شد!

بهره برداری از این شهرک صنعتی از سال 1376 به بعد، استانداری سمنان را به این تلاش وادار کرد که در الحاق این شهرک به استان سمنان بکوشد و با تغییرات جغرافیایی استان، این شهرک را به آن استان انتقال دهد که این امر همواره مورد اعتراض صاحبان صنایع شهرک قرار گرفته است.

کسب امتیاز احداث شهرک های صنعتی جنت آباد و ایوانکی برای استان سمنان

برای حل این مشکل، جلسات متعددی در سطح استان و وزارت کشور تشکیل شد که یکی از آنها، جلسه 20 مهرماه 1378 بود که با حضور وزیر کشور، استانداران تهران و سمنان، وزیر صنایع و دیگر مسئولان وقت، از جمله مدیران عامل شرکت شهرکهای صنعتی ایران و استان تهران به همراه صاحبان صنایع شهرک علی آباد تشکیل شد.

در این جلسه مقرر شد، در صورت کسب امتیاز احداث دو شهرک صنعتی جنت آباد و ایوانکی و خارج کردن 400 هکتار از اراضی آن شهرک از ممنوعیت استقرار صنایع در شعاع 120 کیلومتری شهر تهران، استانداری سمنان از پیگیری الحاق شهرک صنعتی علی آباد به آن استان چشم پوشی کند.

پس از این جلسه، پیگیری های وزیر وقت صنایع از وزیر وقت کشور در مورد اجرای توافقات به عمل آمده مؤثر واقع نشد تا اینکه هیئت وزیران طی مصوبه شماره 20576/ ت 25339 در دوم مرداد 1381 همه اختیارات شهرک صنعتی علی آباد را به شرکت شهرکهای صنعتی استان سمنان واگذار کرد که هیئت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین و مقررات عمومی کشور، این مصوبه را مغایر با قانون شناخت و مراتب رد این مصوبه طی نامه شماره 4336 ه/ ب در 19 فروردین 1384 توسط رئیس وقت مجلس شورای اسلامی به رئیس جمهوری وقت، ابلاغ شد اما مشکل دو استانی بودن، باقی ماند.

موافقت ضمنی رئیس جمهور برای الحاق شهرک صنعتی علی آباد به استان تهران

نماینده مردم پاکدشت در مجلس شورای اسلامی در 16 مهرماه 1388 از موافقت ضمنی رئیس جمهور برای الحاق شهرک صنعتی علی آباد به استان تهران در بازدید سرزده وی از این شهرک خبر داد.

بازدید سرزده رئیس جمهور از پاکدشت، دلیل عمده ای داشت که یکی از این دلایل درخواست صنعتگران و کارگران شهرک صنعتی علی آباد برای الحاق این شهرک به استان تهران بود.

گروه کثیری از صنعتگران، پرسنل و کارگران شهرک صنعتی علی آباد از مدتها پیش، درخواست هایی را به نهاد ریاست جمهوری و وزارت صنایع در خصوص مشکلات این شهرک داده بودند که مهمترین آن، الحاق این منطقه صنعتی به محدوده تقسیمات کشوری و حوزه سیاسی و اجتماعی استان تهران بود.

بهبود کیفیت واحدهای صنعتی و تلاش بیشتر دولت برای ارتقای اوضاع صنعتی پاکدشت از دیگر تقاضاهایی بود که توسط صنعتگران مطرح شده بود.

فرهاد بشیری، نماینده مردم پاکدشت در مجلس شورای اسلامی همان روز، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر اظهار داشت: دکتر احمدی نژاد پس از شنیدن کامل درد دل جمعی از صنعتگران، پرسنل و کارگران شهرک صنعتی علی آباد ، موافقت خود را با موضوع الحاق این شهرک به استان تهران به صورت ضمنی اعلام کرد و دستور رسیدگی فوری به موضوع را به وزیر صنایع و معادن و استاندار تهران داد و طرح آن در جلسه هیئت دولت را مورد تاکید قرار داد.

وی افزود: تمامی مسئولان شهرستان پاکدشت از هر کاری که در جهت رفاه حال مردم و صنعتگران منطقه باشد، حمایت قطعی و کامل دارند.

درخواست رئیس‌ جمهور برای بررسی مشکلات شهرک صنعتی

رئیس جمهور در همان بازدید سرزده از شهرک صنعتی علی آباد پاکدشت، بر ضرورت رفع مشکلات و موانع تولیدگران به منظور ارتقای کیفیت تولیدات صنعتی تأکید کرد.

احمدی نژاد در جمع خبرنگاران با بیان اینکه این شهرک یکی از بزرگ ترین شهرکهای صنعتی کشور است، اظهار داشت: کارگران و کارفرمایان زیادی در این شهرک مشغول فعالیت هستند و شنیده بودم که با موانع و مشکلاتی مواجه هستند؛ از این رو تصمیم گرفتیم با حضور در این شهرک از نزدیک مسائل و مشکلات را مورد بررسی قرار دهیم.

وی افزود: به زودی جلسه ‌ای با مسئولان شرکتها و رؤسای کارگاههای این شهرک صنعتی برگزار خواهد شد تا چنانچه موانعی در توسعه ارتقای کیفیت تولیدات وجود دارد، برطرف شود.

احمدی ‌نژاد همچنین گفت: البته در کارگروه اقتصادی دولت، مسئول رسیدگی به شرایط تولید کشور و رفع موانع موجود وجود دارد اما حضور من نیز در این شهرک کمکی است تا تولید گران با سرعت و کیفیت بیشتر کارهای خود را انجام دهند.

وعده وزیر صنایع برای الحاق شهرک صنعتی پایتخت به استان تهران

نهم اسفند 1389 فازهای یک تا 4 گروه کارخانجات شیرین نوین و عملیات اجرایی مجتمع آموزشی این مجموعه تولیدی با حضور رئیس جمهور در شهرک صنعتی پایتخت افتتاح شد.

در این مراسم که با حضور وزیر صنایع و جمعی از دست اندرکاران حوزه صنعت کشور برگزار شد، علی اکبر محرابیان در پاسخ به گلایه های تولیدکنندگان، وعده ای برای الحاق شهرک صنعتی پایتخت به استان تهران داد.

اواسط بهمن1390 نیز مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی استان تهران گفت: درحال حاضر در استان تهران 16 شهرک صنعتی و ناحیه صنعتی تحت پوشش شهرک ها وجود دارد و صنایع بزرگ و برندهای معتبری در شرق استان تهران فعال هستند و به خصوص شهرکهای مستقر در بزرگراه تهران - سمنان این منطقه را به یک قطب صنعتی تبدیل کرده است.

شاهین حیدری درخصوص تعیین وضعیت الحاق مجدد شهرک صنعتی پایتخت(علی آباد سابق) به استان تهران نیز افزود: این مسئله به تأیید رئیس جمهور رسیده و قطعی شده است و با تأیید هیئت دولت، جزو مصوبات سفر چهارم نیز قرار گرفته و هیچ مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

مصوبه جدید هیئت دولت برای شهرک صنعتی پایتخت

عضو مؤسسه عمران و مسئول وصول مطالبات شهرک صنعتی پایتخت در گفتگو با خبرنگار مهر، در این خصوص گفت: در سفر اواخر سال 1389 احمدی نژاد رئیس جمهور و وزرای صنعتی هیئت دولت به این شهرک صنعتی، اعلام شد که اینجا زیر نظر استان تهران است و این امر را محرابیان وزیر وقت صنایع اعلام کرد و گفت که این شهرک به زودی به استان تهران الحاق مجدد می شود.

سیروس کوهی تصریح کرد: به تازگی در جلسه هیئت دولت نیز مصوب شده که این شهرک زیر نظر استان تهران باشد ولی تا به امروز کماکان زیر نظر استان سمنان هستیم.

وی در خصوص مشکل دو استانی بودن شهرک صنعتی پایتخت گفت: برخی از مسئولان استان سمنان و گرمسار می گویند که چه تفاوتی به حال صنعتگران این شهرک دارد که جزو استان تهران باشند یا سمنان؟ جواب آنها داده شده است؛ بسیاری از مسائل است که به صاحبان صنایع ضرر می رساند و منافعشان را به خطر می اندازد که به همین دلیل خواستار الحاق مجدد این شهرک به استان تهران هستند.

تحمیل هزینه های سنگین تلفن به صاحبان صنایع شهرک پایتخت

مسئول روابط عمومی شهرک صنعتی پایتخت افزود: دلایل صاحبان صنایع برای این اصرر به الحاق مجدد به تهران منطقی است؛ کوچکترین مشکل، خطوط تلفن شهرک است به نحوی که دفاتر مرکزی کارخانه ها و صنایع در تهران و ارتباط بیشتر با تهران است که همین قضیه هزینه های سنگین را به صاحبان صنایع تحمیل کرده است، در حالی که روستای کناری شهرک که روستای علی آباد پاکدشت است با کد 021 کمترین هزینه را متحمل می شود!

بهانه هایی برای عدم ارائه خدمات به صنعتگران

وی اضافه کرد: مشکل بعدی به مجوزهای صاحبان صنایع شهرک صنعتی پایتخت بر می گردد که مجوزشان از استان تهران دریافت شده و مجوزی از استان سمنان دریافت نشده است و جالب اینجاست که برخی اوقات مسئولان استان سمنان به همین بهانه از ارائه خدمات به صنعتگران این شهرک طفره می روند.

کوهی در همین خصوص به ذکر مثالی پرداخت و اظهار داشت: به طور مثال کارخانه ای که تقاضای دریافت تسهیلات دارد با مشکلات مهمی روبه روست؛ بانک هایی که مستقر در شهرک هستند زیر نظر استان سمنان هستند و بانک های تهران نیز می گویند که این شهرک متعلق به استان سمنان است و جالب اینکه بانک های سمنان به دلیل اینکه صاحبان صنایع خواهان الحاق مجدد به استان تهران هستند، خدمات مطلوبی نمی دهند و گشایش اعتبارات برای صنعتگران این شهرک از استان سمنان بسیار دشوار است.

وی ادامه داد: بُعد مسافت بالای 200 کیلومتری شهرک صنعتی تا سمنان و فاصله کمتر از 50 کیلومتری تهران تا شهرک، اجازه عقلانی نمی دهد که روزهای متوالی برای امور بانکی و گشایش اعتبارات به سمنان مراجعه شود.

دو استانی بودن شهرک پایتخت؛ عامل عدم سرمایه گذاری صنعتگران

مشکل دیگری که می توان برای این شهرک دو استانی متصور شد، این است که با توجه به دو استانی بودن این شهرک صنعتی، بسیاری از صنعتگران حاضر نیستند در شهرک سرمایه گذاری کنند؛ رشد این شهرک متوقف شده و کارها راکد مانده است، به دلیل اینکه مشکل دو استانی بودن وجود دارد.

نکته مهم و جالب اینجاست که تمام صنایع حاضر در این شهرک صنعتی، صنایع انتقالی از تهران هستند و حتی یک صنعتگر از استان سمنان در جمع صاحبان صنایع شهرک صنعتی پایتخت وجود ندارد.

به نظر می رسد، شرکت شهرکهای صنعتی ابتدا باید تکلیف شهرک های قبلی احداث شده را مشخص کرده و مشکلات زیر بنایی آنها را حل کند، بعد به فکر احداث شهرک های جدید صنعتی در کشور باشد.

عضو مؤسسه عمران و مسئول وصول مطالبات شهرک صنعتی پایتخت با تأیید این مسئله، بیان داشت: شهرک صنعتی پایتخت حدود یکهزار قرارداد رسمی واگذاری زمین دارد که شرکت شهرکهای صنعتی واگذار کرده و بیش از 300 واحد در این شهرک فعال بوده اند ولی در حال حاضر، فقط حدود 137 کارخانه فعال است و با توجه به وضعیت فعلی، همین تعداد نیز تعطیل خواهد شد.

تعطیلی حدود 95 کارخانه و کارگاه در شهرک صنعتی پایتخت

کوهی ادامه داد: حدود 450 کارخانه و کارگاه در این شهرک ساخته شده، دستگاه ها نیز نصب شده ولی شروع به فعالیت نکرده اند که سال گذشته حدود 230 کارخانه و کارگاه فعال بوده اند و از ابتدای سال 90 تا پایان خرداد 1391 حدود 95 کارخانه تعطیل شده اند.

وی تصریح کرد: حدود 4500 نفر در بهمن سال 90 در این شهرک شاغل بوده اند ولی در حال حاضر حدود 2500 نفر شاغل هستند.

مسئول روابط عمومی شهرک صنعتی پایتخت اضافه کرد: از سال 85 تا 88 اوج تولید کارخانجات بود ولی از سال 88 به این سو، کارخانجات رو به ورشکستگی، تعدیل نیرو و تعطیلی رفته اند که باعث و بانی اکثر این تعطیلی ها، دو استانی و بلاتکلیف بودن صنعتگران است.

گزارش از علیرضا مهدی زاده