دكتر محمد حسين صنعتي، دبير كميته علمي كنگره بين المللي اخلاق زيستي، در گفت وگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" در پاسخ به اين پرسش كه مقدمات برگزاري اين كنگره چگونه فراهم شد و چه مسائلي پيش آمد كه به فكر برگزاري كنگره بين المللي اخلاق زيستي بر آمديد، گفت : كنگره بين المللي اخلاق زيستي به طور مرتب در كشورهاي مختلف برگزار مي شود. معمولا برگزاري اين كنگره به عنوان يك همايش بين المللي بسيار مهم با حمايت، توصيه و تاكيد يونسكو انجام مي شود. حدود دو سال پيش وزير علوم، تحقيقات و فنآوري پيشنهاد كرد كه اين كنگره در ايران برگزار شود و يونسكو نيز با اين پيشنهاد موافقت كرد.
دبير كميته علمي كنگره بين المللي اخلاق زيستي در پاسخ به اين پرسش كه ايران چه چه ويژگي هايي داشت كه يونسكو تهران را براي برگزاري كنگره اي با ابعاد بين المللي مورد پذيرش قرار داد گفت : معمولا يونسكو بر اساس برنامه ها و سياست هايي كه دارد و از طرفي با توجه به علاقه و حساسيت كشورهاي عضو به موضوع اخلاق زيستي، كشورهايي را مورد توجه قرار مي دهد.
وي افزود : موضوع اخلاق زيستي، موضوعي است كه تقريبا از يك دهه پيش مورد توجه قرار گرفته است. دليل اين امر توسعه علم مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي نوين است كه در چند سال اخير باعث شده نگراني هايي را به وجود آورد و كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه تلاش مي كنند معيارها و ضوابط مختلف اخلاقي را در فعاليت هاي مرتبط در علوم زيستي طراحي و تدوين و دنبال كنند. يونسكو با توجه به فعاليتي كه كشورهاي عضو دارد به برگزاري چنين كنگره هايي اقدام مي كند. فعاليت ايران در زمينه اخلاق علم و فناوري و طراحي ، تدوين و تصويب جايزه ابن سينا در اخلاق علم و فناوري در سطح بين المللي از سوي ايران باعث شد كه يونسكو به ايران در زمينه هاي اخلاقي توجه ويژه اي داشته باشد. امسال اين جايزه به يك دانشمند كانادايي، خانم دكتر مارگارت سامرويل، اهداء شد كه ايشان در كنگره حضور دارند و سخنراني نيز خواهند داشت. به هر حال تمام اين فعاليت ها ايران را در كانون توجه يونسكو قرار داده است.
رئيس مركز ملي تحقيقات مهندسي ژنتيك و تكنولوژي زيستي در ادامه اين گفت وگو در پاسخ به اين پرسش كه در چند سال اخير ما شاهد توجه به موضوع اخلاق با زيرمجموعه هاي اخلاق پزشكي، اخلاق علم و اخلاق فناوري و برگزاري كارگاههاي تخصصي در اين زمينه بوديم، فضاي جامعه ايران را در توجه به اخلاق زيستي چگونه ارزيابي مي كنيد، اظهار داشت : ما از نظر مطالعات علمي صحيح و عميق در اخلاق علم و فناوري پيشرفت هاي زيادي نداشتيم . كشور ما با توجه به اين كه از نظر باورهاي اعتقادي و اجتماعي به مسائل اخلاقي توجه خاصي دارد . به عبارت ديگر ، باور عمومي جامعه رايج ما در اين است كه هر فعاليت علمي بايد در جهت سودمندي به انسان ها باشد و بايد از هر گونه خطر و ضرر در زمينه علم و فناوري جلوگيري كرد.
دبير كميته علمي كنگره بين المللي اخلاق زيستي تاكيد كرد: با توجه به چنين زمينه فكري بسيار ارزشمند و قوي كه در باور اجتماعي ما وجود دارد و از طرفي با توجه به اين كه اعتقادات مذهبي ما هم بر اين مسئله تاكيد دارد بايد فعاليت بيشتري در زمينه مسائل اخلاقي و فناوري در كشور انجام مي داديم كه تصور مي كنم در اين زمينه پيشرفت خوبي نداشتيم. اما اين كنگره مي تواند عامل محركي براي ايجاد، تعامل و فعاليت علمي در زمينه هاي اخلاق زيستي فراهم كند و جامعه علمي ما را به سوي اخلاق زيستي كه اين روزها در جهان در كانون توجه قرار دارد سوق دهد.
دكتر صنعتي در پاسخ به اين پرسش كه براي اين كنگره چه چشم اندازي را متصور هستيد و تا چه اندازه در اين كنگره سعي خواهد شد تا به مباحث كاركردي و عملي اخلاق زيستي توجه شود گفت : ما در اين كنگره اهداف خاصي را دنبال مي كنيم و اميدواريم با تلاش هايي كه شده بتوانيم به اين اهداف برسيم. يكي از اهدافي كه در اين كنگره دنبال مي شود اين است كه فضاي بحث در زمينه اخلاق زيستي در كشور به وجود آيد و دانشمندان به اين موضوع متوجه و ترغيب شوند كه در اين زمينه ها فعاليت كنند و با تلاش هايي كه شده اميدواريم كه اين موضوع تحقق پيدا كند.
وي خاطر نشان ساخت : هدف ديگر ما اين است كه در موضوعات اخلاق زيستي كه بر پنج موضوع اصلي تاكيد خواهد شد بحث و تبادل نظر ميان دانشمندان داخلي و خارجي صورت گيرد. در اين رابطه سعي شده از برجسته ترين دانشمندان داخلي و خارجي دعوت شود تا با حضور در اين كنگره چالش هاي موجود را بررسي كنند. در كنگره بين المللي اخلاق زيستي به موضوع بسيار مهم و محوري كلون سازي يا شبيه سازي كه موضوع جديد دنياي امروز و يا به عبارتي نقطه عطف فعاليت هاي علوم زيستي نوين است و در چند سال اخير منجر به شبيه سازي موجودات زنده شده به بحث و تبادل نظر ديدگاههاي اجتماعي، فلسفي و اخلاقي در اين زمينه بپردازيم.
دكتر صنعتي مسئله حقوق مالكيت فكري درعلوم زيستي را از ديگر اهداف اين كنگره بر شمرد و گفـت : اين موضوع در سال هاي اخير مورد توجه دانشمندان و حقوقدانان بين المللي قرار گرفته است. همچنين در اين كنگره تحقيقات سلول هاي بنيادي و پيوند بافت (مهندسي بافت) و بيانيه هاي اخلاق زيستي يونسكو بررسي خواهد شد. يونسكو در چند سال اخير خصوصا بعد از سال 2000 توانسته بيانيه هايي را تدوين و تصويب كند كه اين بيانيه ها براي كشورهاي عضو سازمان ملل لازم الاجراست. طبعا طبق قانون اساسي موظف به اجراي اين دستورالعمل ها نيز هستيم. بيانيه هاي "داده هاي ژنوم انسان و حقوق بشر" و "ژنوم و حقوق بشر" و " هنجارهاي اخلاق زيستي و حقوق بشر" اهميت بسياري دارد كه در اين كنگره به اين بيانيه ها نيز توجه خواهد شد. همچنين به موضوع آموزش و اطلاع رساني در خصوص اخلاق زيستي نيز توجه ويژه اي خواهد شد.
دبير كميته علمي كنگره بين المللي اخلاق زيستي در پاسخ به اين پرسش كه بحث اخلاق در بسياري از كشورها دپارتمان هاي ويژه اي در دانشگاه ها دارد، اما دانشگاه هاي ما فاقد چنين دپارتماني هستند تا چه اندازه اين كنگره در تحقق چنين هدفي و يا تاسيس رشته اي دانشگاهي در اين زمينه فعاليت خواهد كرد اظهار داشت : در واقع اين كنگره يا هر كنگره و همايش ديگري از اين قبيل در واقع كمك به ايجاد حساسيت ها و روشن شدن و مشخص كردن موضوع براي مسئولين و متخصصين است. با توجه به اين كه يكي از موضوعات مورد بحث كنگره آموزش اخلاق زيستي است مسلما ما به اين هدف خواهيم رسيد.
وي اعلام كرد : در اين كنگره با كمك يونسكو مقدمات بيانيه اي تحت عنوان "بيانيه تهران" فراهم شده كه محصول اين كنگره خواهد بود و در آن به اهميت موضوعات خاص خصوصا بحث آموزش اشاره خواهد شد. در ضمن ، اين بيانيه جزو اسناد يونسكو ثبت خواهد شد. من تصور مي كنم در آينده بر مبناي نتايج اين كنگره دوره هاي آموزش رسمي و غير رسمي در زمينه اخلاق زيستي در كشور ما داير شود هر چند كه به طور كلي نياز است كه اخلاق علم و فناوري در كشور ما گسترش پيدا كند. يكي از برنامه هايي كه در كمية ملي اخلاق زيستي پي گيري مي كنيم دوره هاي آموزشي در سطوح تحصيلات تكميلي نيز هست.
دكتر صنعتي در پاسخ به اين پرسش كه شخصيت ها و استادان فلسفه ايراني در ليست مدعوين و سخنرانان كنگره بين المللي اخلاق زيستي حضور چشمگيري نداشتند در حالي كه اين موضوع با مباني فلسفي سنخيت بيشتري دارد آيا از اين گونه افراد دعوتي نشده بود و يا اين كه مورد خاص ديگري بوده است گفـت : ما تا جايي كه توانستيم تبليغات گسترده اي را براي اين همايش انجام داديم و تا جايي كه مقدور بود به مراكز و مجامع و انجمن هاي علمي اطلاع رساني كرديم. نزديك به هفتصد سازمان دولتي و غير دولتي را شناسايي كرديم و آنها را در جريان اين كنگره قرار داديم. پاسخ هايي كه گرفتيم علاقه اي بوده كه به اين كنگره ابراز شده است. ما سعي كرديم بر اساس عكس العمل محققان و دانشمندان براي اين كنگره برنامه ريزي كنيم.
لازم به ذكر است "كنگره بين المللي اخلاق زيستي" صبح شنبه ششم فروردين با سخنراني سيد محمد خاتمي، رئيس جمهوري ايران، دبير كل يونسكو و وزير علوم تحقيقات و فنآوري در كاخ سعد آباد افتتاح مي شود.
نظر شما