به گزارش خبرگزاری مهر، "شعیب بهمن" در این یادداشت آورده است: بدخشان که منطقه ای زیبا، کوهستانی و صعب العبور است که تا اواخر قرن نوزدهم میلادی به شکل ملوک الطوایفی و توسط شاهان محلی "درواز" اداره می شد. این منطقه هم اکنون بین افغانستان و تاجیکستان تقسیم شده است و یکی از معبرهای مهم انتقال مواد مخدر از افغانستان به تاجیکستان و سپس روسیه و اروپا محسوب می شود. به همین سبب نیز تامین امنیت در این منطقه، هم برای افغانستان و هم برای تاجیکستان به دلیل دشوار بودن راهها و کوهستانی بودن منطقه بسیار مشکل است. در واقع ناامنی های این منطقه می تواند برای تاجیکستان و افغانستان مایه نگرانی های فراوانی باشد.
این پژوهشگر در ادامه آورده است: در این بین ناآرامی های اخیر در منطقه بدخشان تاجیکستان که موجب شعله‌ور شدن آتش درگیری میان نیروهای اسلام‌گرا و ارتش شد، دهها کشته و زخمی بر جای گذاشت. ماجرا از قتل ژنرال عبدالله نظراف، مسئول کمیته امنیت ملی تاجیکستان در استان بدخشان آغاز شد. بعد از قتل وی، نیروهای امنیتی که وابسته به دولت مرکزی بودند، عملیات گسترده ای را برای از بین بردن این گروه ها آغاز کردند. در نتیجه درگیری ها میان نیروهای امنیتی و گروه های شورشی، 30 نفر از افراد مسلح مخالف دولت کشته و 40 نفر دیگر دستگیر شدند. در این عملیات 12 نفر از نیروهای امنیتی تاجیکستان نیز کشته و 25 نفر زخمی شدند. همچنین تعداد زیادی نیز از نیروهای مخالف دولت دستگیر شدند که در میان آنها اتباع افغانستان نیز حضور داشتند.
پژوهشگر موسسه مطالعات ایران و اوراسیا در ادامه می نویسد: درگیری ها در منطقه بدخشان باعث شد که یکبار دیگر خاطره جنگ داخلی تاجیکستان در دهه 90، در اذهان زنده شود. به خصوص که به اعتقاد برخی از کارشناسان، چنانچه هدف اصلی دولت، دستگیری افرادی بود که در کشتن عبدالله نظراف دست داشتند، این کار نیازی به اعزام نیروی نظامی و خونریزی گسترده نداشت. بر این اساس با توجه به اینکه استان بدخشان، منطقه ای خودمختار محسوب می شود، به نظر می رسد این مسئله تنها بهانه ای برای حضور نیروهای مرکزی در این منطقه و لشگرکشی و حملۀ نظامی به این منطقه بوده باشد. از این رو با تشدید درگیری میان دو طرف، اقدامات دولت با محکومیت بسیار زیادی مواجه شده و حتی برخی از احزاب سیاسی و مخالفان امام علی رحمان خواستار قیام مردمی در برابر رژیم شده‌اند.
در بخش دیگری از این مطلب آمده است: در حال حاضر به رغم آنکه درگیری های خونین در منطقه بدخشان تاجیکستان تا حد زیادی فروکش کرده است، با این حال همچنان نگرانی های زیادی در خصوص آینده این منطقه و به ویژه تحرکات نیروهای خارجی وجود دارد. چنانکه اخیرا شماری از نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی و مدنی افغانستان نسبت به ناآرامی‌های اخیر در مناطق مرزی تاجیکستان و افغانستان ابراز نگرانی کرده و نسبت به احتمال تشکیل کشوری جدید در این منطقه هشدار داده اند. عبداللطیف پدرام، نماینده بدخشان در مجلس افغانستان، آمریکا و بریتانیا را متهم کرده که از چند سال پیش تاکنون در تلاش هستند تا با کمک حلقه‌هایی مشخص، کشوری جدید در این منطقه تشکیل دهند. وی معتقد است که آمریکا و بریتانیا تلاش می‌کنند با یکی کردن بخش‌هایی از بدخشان افغانستان و تاجیکستان، چترال پاکستان و بخشی از چین، یک کشور جدید بسازند. اگر چه سفارت آمریکا در کابل این ادعا را رد کرده است، با این حال شمار دیگری از نمایندگان مجلس افغانستان و برخی فعالان مدنی این کشور نیز نسبت به هدفمند بودن این ناآرامی‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند.
این پژوهشگر ایرانی مقیم مسکو می نویسد: علاوه بر آمریکا که متهم ردیف اول این حوادث شناخته می شود، برخی نیز به تحرکات "بنیاد آغاخان" اشاره می کنند. این بنیاد که به فرقه اسماعیلیه (شیعیان هفت امامی) وابسته است، از زمان استقلال تاجیکستان به گسترش فعالیت‌های خیریه خود در بدخشان پرداخته است. از این رو هم اکنون عده ای معتقدند باید تلاش‌هایی را که تحت پوشش مذهبی برای ایجاد یک کشور جدید از سوی فرقه اسماعیلیه انجام می‌شود، جدی گرفت. این در حالیست که کریم آغاخان چهارم به عنوان رهبر اسماعیلیان جهان، همواره بر جدایی دین از سیاست و عدم مداخله در مباحث سیاسی پافشاری کرده است. متهم سوم حوادث بدخشان، نیروهای القاعده و طالبان هستند که هم در پی گسترش نفوذ خود در تاجیکستان می باشند و هم به دنبال قاچاق مواد مخدر، اسلحه و سایر کالاهای ممنوعه هستند. در این بین حتی برخی به متهم کردن سازمان‌های اطلاعاتی منطقه به‌ویژه پاکستان می پردازند و معتقدند که این کشورها قصد دارند به کمک بعضی از گروه‌های تندرو مذهبی، به ایجاد ناآرامی در این منطقه دامن بزنند. به هر روی در شرایطی که دولت های تاجیکستان و افغانستان تصمیم گرفته اند به منظور کنترل اوضاع، مرزهای خود را ببندند، حزب سوسیال دموکرات های تاجیکستان، توافق میان مقامات دو کشور در خصوص جلوگیری از عملیات تروریستی در مرز مشترک را عملی غیرعاقلانه خوانده است. این حزب با انتشار بیانیه ای شدید اللحن، دولت تاجیکستان را به استفاده از روش های غیرمتمدنانه و مغایر با قانون اساسی متهم کرده است. رهبران حزب سوسیال دموکرات های تاجیکستان اصرار می‌کنند که هدف اصلی عملیات در خاروغ، بازداشت متهمین قتل ژنرال نظراوف نبوده، بلکه مقامات دولتی قصد دارند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در سال 2013، قدرت‌نمایی کنند. با این حال اوضاع فعلی در منطقه بدخشان نشان می دهد که حوادث این منطقه نه تنها به نفع دولت تمام نشده، بلکه می تواند تا حد زیادی قدرت سیاسی آن را نیز کاهش دهد. زیرا علاوه بر حزب سوسیال دموکرات های تاجیکستان که به شدت این حوادث را محکوم کرده است، حزب نهضت اسلامی تاجیکستان نیز با توجه به کشته شدن رئیس بخش بدخشان این حزب، از وقایع پیش آمده به شدت ناراضی می باشد. علاوه بر این، در کشاکش درگیری ها، حزب کمونیست تاجیکستان نیز ضمن انتشار بیانیه‌ای از دولت خواست که در عملیات خاروغ از ارتش استفاده نشود.
در پایان این مطلب آمده است: مجموع این تنش های سیاسی که در داخل تاجیکستان جریان دارد، به همراه تحرکات بازیگران فرامنطقه ای نظیر آمریکا و بریتانیا جهت تجزیه تاجیکستان و افغانستان و تشکیل کشوری جدید، اوضاع منطقه را بیش از پیش متشنج خواهد کرد. این مسئله می تواند از یک سو به گسترش و سرایت ناامنی به کشورهای همسایه اعم از افغانستان، ازبکستان و قرقیزستان بیانجامد و از سوی دیگر به تثبیت حضور آمریکا در منطقه منجر شود.
نظر شما