همه چیزدان‏ها در جهل مرکب ابدالدهر باقی می‎مانند

دکتر علی محمد صابری در مورد اینکه بسیاری از ما ایرانیان در مورد موضوعات گوناگون و بدون آنکه در آن تخصصی داشته باشیم اظهارنظر می‎کنیم. درمورد دلایل این «همه چیزدانی» به خبرنگارمهر گفت: جمله‏ای از ابن سینا است که می‎گوید تا بدانجا رسید دانش من که بدانم همی نادانم. او که به بصیرت رسیده بود وقتی به خدمت ابوسعید می‎رسد درپایان گفتگو با او می‏گوید هرچه که ما می‎دانستیم او می‎بیند و به زبان دل می‎گوید. ما از این علم بی خبر هستیم.

وی افزود: در احادیث هم داریم تا کسی به این معرفت که تمام عالم زیر سلطه جبار الهی است نرسد از علم بهره‏ای نبرده است. علوم روزمره سواد و نسبی هستند. سقراط می‎گوید هر کسی که می‎گوید همه چیز را می‏دانم جاهلی بیش نیست و هرکس که می‎گوید نمی‏دانم تازه علم را آغاز کرده است. زیرا وقتی نمی‏داند می‏رود دنبال کشف حقیقت ولی آنکه نمی‎‏داند که نمی‎داند در جهل مرکب تا ابد الدهر باقی می‏ماند.

این استاد گروه فلسفه تربیت دبیرمجتمع آموزشی پیامبر اعظم (ص) ادامه داد: بنا به گفته قرآن اولین نشانه علم خضوع و خشوع است. غرور و تکبر در افرادی است که ادعا می‏کنند همه چیز را می‏دانند. در احادیت قدسی داریم که هرکس که 40 روز برای خدا خالصانه تضرع کند خداوند حکمت را از قلبش به زبانش جاری می‏کند. بنابراین اول علم اعتراف به جهل و نادانی است.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اسلامی تصریح کرد: دومین نشانه علم، تحقیق و تفحص است. یعنی در مورد حتی دین هم باید تحقیق کنیم. سومین نشانه تفحص در مورد سه موضوع خدا انسان و جهان است. نکته بعد اینکه باید بدانیم در چه علومی تحقیق می‏کنیم در علوم انسانی و طبیعی با آزمایش و روش تحقیق روبرو هستیم اما در مسائل عرفانی و معنوی که برای کشف حقیقت هستی است با روش علمی و مشاهده نمی‏شود به جایی رسید بلکه باید با قلب و دل به شهود رسید. 

صابری در مورد اینکه آیا نسبتی میان «همه چیزدانی» و عدم گماشتن افراد متخصص در تخصص‏های خود وجود دارد هم اظهارداشت: کسانی که ادعای همه چیزدانی می‏کنند آدمهای کوچکی هستند که متأسفانه منصب‏های بزرگی به آنان واگذار شده است. آدم‏های دنبال دانش و آگاهی کمتر شناخته شده و دارای مسئولیت‏های کوچکتری هستند. باید کارها و مسئولیت‏های بزرگ را به آدم‏های بزرگ که ادعای همه چیزدانی ندارند سپرد.

وی درپایان یادآورشد: بر هم زدن نظم با چنین اوصافی ظلم و بی عدالتی به همراه آوردن است. افراد سیاسی وارد کارهای فرهنگی و اجتماعی و حتی اقتصادی می‏شوند بدون اینکه کمترین تخصصی در باره این حوزه‏ها داشته باشند  این درحالی است که این حوزه‏ها از نداشتن مسئولان متخصص رنج می‏برند.