رواج کپی کاری در مطبوعات اردبیل/ ضرورت توجه به اخلاق حرفه ای

به گزارش خبرنگار مهر، سرقت ادبی که استفاده بدون مجوز از اثر یا بخشی از اثر دیگری ولو به صورت ترجمه است نه تنها در بین برخی از نشریات محلی بلکه در بین نمایندگی برخی خبرگزاریهای فعال این استان نیز که حوزه خبری نشریات محلی محسوب می شوند به عادتی دائمی تبدیل شده و با سکوت و بی توجهی مسئولان و متولیان هر روز رشد بیشتری پیدا می کند.

طبق تعریف قانون مطبوعات از حدود مطبوعات طبق بند 9 ماده 6 سرقتهای ادبی به عنوان حدود مطبوعات است که نشریات در انتشار آن حقی نداشته و متخلف از آن مستوجب مجازاتهای مقرر در ماده 698 قانون مجازات اسلامی خواهد بود و در صورت اصرار مستوجب تشدید مجازات و جرایم نقدی و در ادامه لغو پروانه خواهد شد.

در حالی که قانون وضعیت جرائمی مانند سرقت ادبی را مشخص کرده است بی توجهی مسئولان به اجرا و پیاده سازی آن موجب شده مطبوعات به جای تمرکز بر مخاطب خود، عادت به پرکردن ستونها به هر طریق ممکن حتی با سرقت ادبی داشته باشند.

یک کارشناس روزنامه نگاری در اردبیل معتقد است نبود قانونهایی با قدرت بازدارندگی یکی از مهمترین علل افزایش سرقتهای ادبی به خصوص در اردبیل است.

حسن فاخری در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد: مقابله با سرقت ادبی به علت ضعف در قانونگذاری و رسیدگی به جرم، در فرآیند رسیدگی قضایی با مبالغ اندکی جریمه نقدی فیصله می یابد.

وی تصریح کرد: در بسیاری مواقع مراحل فرساینده و عدم حمایت قانون از فرد شاکی وی را از ادامه شکایت خود منصرف می سازد.

نبود تعهد و تخصص زمینه سرقت ادبی است

خبرنگار خبرگزاری ایرنا با یادآوری شکایت خود از یکی از خبرگزاریهای استان افزود: با وجود اینکه خطای خبرنگار با مدارک دقیق اخبار و انعکاس آن به خبرگزاری اطلاع رسانی شد، مسئولان خبرگزاری به این شکایت رسیدگی نکردند و دیده می شود که همچنان مطابق با روال سابق به فعالیت خود ادامه می دهند.

این فعال مطبوعاتی زمینه اصلی رواج سرقت ادبی را ورود افراد غیر متخصص و غیر متعهد به بدنه مطبوعات استان می داند و معتقد است در سالهای اخیر نبود هیچ قاعده مشخص برای خبرنگار شدن به این موضوع دامن زده است.

فاخری با انتقاد از صدور بی قاعده کارت خبرنگاری افزود: کارت خبرنگاری هویت خبرنگار و هویت حرفه خبرنگاری است که برخلاف اصناف دیگر بدون توجه به توان شخص به راحتی در اختیار افراد قرار می گیرد و این موضوع باعث شده افراد غیر متخصص در سالهای اخیر وارد فضای مطبوعاتی استان شوند.

سرپرست خبرگزاری ایرنا در آستارا تاکید کرد: با توجه به اینکه خبرنگار با ذهن و اندیشه مخاطبان خود در ارتباط است و با وجود اهمیت ویژه این شغل برخلاف شغلهای دیگر توجه به اصل امانت داری در موارد نادری از نشریات و خبرگزاریها دیده می شود.

عمر مطبوعات خانوادگی به سر آمده است

یکی از موضوعاتی که سرپرست خبرنگار ایرنا در خصوص آن تاکید داشت، نحوه اداره نشریات است. وی اعتقاد دارد نشریاتی که به صورت تیمی اداره و از نظر و سلیقه صرف مدیر مسئول خارج می شوند کیفی تر و خلاقانه تر انتشار می یابند.

مدرس دانشکده خبر اردبیل بی اعتمادی نسبت به تولیدات دیگران و از دست دادن انگیزه در تولید اثر توسط خود شخص را از اثرات سرقت ادبی دانست و رواج بدگمانی در جامعه مطبوعاتی را به واسطه آن ناگزیر عنوان کرد.

فاخری عنوان کرد: نبود خودکنترلی در مطبوعات استان توسط اصحاب و متولیان به این موضوع دامن زده و باید گفت در کمال تاسف افراد با سابقه و حتی مدیران برخی نشریات نیز دست به سرقت ادبی و یا کپی کاری می زنند و یا حداقل اطلاع کامل از سرقت ادبی خبرنگاران خود دارند.

وی تاکید می کند فضای مطبوعاتی استان اردبیل با ورود بی رویه افراد غیر مطبوعاتی موجب کاهش سطح تعهد حرفه ای در مطبوعات شده است و باید در این زمینه چاره اندیشی شود.

پول محوری و نبود تعهد در تولید خبر

یکی از پیشکسوتان مطبوعات اردبیل نیز با بیان اینکه خبرنگاران گرفتار پول محوری شده اند، تصریح کرد: به دلیل اینکه درآمد خبرنگار از خبرهایی است که تهیه می کند بسیاری از خبرنگاران با استفاده از آثار دیگران بدون توجه به اصول اخلاقی برای افزایش درآمد خود تعداد آثاررا افزایش می دهند.

سیفعلی موسی زاده تاکید کرد: خبرنگاری که حتی با حضور در جلسات و نشستهای خبری زحمت نوشتن خبر را به خود نمی دهد و از همکارانش توقع دارد خبر و عکس آماده را در اختیار او بگذارند نمی تواند خود را خبرنگار و جزو قشر آگاه و متعهد جامعه بداند.

وی که با خبرنگار مهر گفتگو می کرد، مطبوعات اردبیل را دچار ضعف عمده در رعایت امانت و تولید خلاقانه دانست و افزود: به نظر می آید در مقایسه با استانهای دیگر به خصوص استانهای همجوار اردبیل نه در تخصص که در زیر پا گذاشتن تعهدات حرفه ای خبرنگاری بیشترین رنج را می برد.

موسی زاده ادامه داد: در بیشتر استانها به علت سابقه مطبوعاتی و تثبیت موقعیت خانه مطبوعات به عنوان یک واحد صنفی و توجه به نحوه جذب خبرنگاران تعهد و تخصص به وضوح در آثار منتشر شده دیده می شود.

وی علت گسترش این تخلفات را خلاء قانونی عنوان کرد و متذکر شد: بسیاری از افرادی که وارد مطبوعات اردبیل شده اند بدون وجود هیچ فیلتری و به دلایلی غیر از دغدغه های مطبوعاتی به این حرفه پیوسته اند.

موسی زاده با پیشنهاد برگزاری دوره های کارآموزی مستمر برای خبرنگاران استان متذکر شد: دوره های کارآموزی برای علاقمندان به حرفه مطبوعاتی علاوه بر اینکه به آموزش آنها کمک بسیاری خواهد کرد تعهدات اخلاقی و قانونی را نیز نهادینه می کند.

بی توجهی مدیران رسانه به آموزش

بحث آموزش خبرنگاران استان که از سوی فعالان متعهد و خلاق رسانه ای به آن تاکید می شود، در سال گذشته با برگزاری دو دوره کلاسهای آموزش مقدماتی و تکمیلی خبرنگاری در اردبیل تاحدودی محقق شد، اما به نظر می رسد باید این آموزشها همچنان و با جدیت تداوم داشته و علاوه بر آن قبولی، در این کلاسها تضمینی برای ارائه سایر خدمات از سوی خانه مطبوعات باشد.

حبیب احمدی با انتقاد از بی توجهی اصحاب رسانه به خصوص پیشکسوتان به این دوره ها متذکر شد: ترجیح ما و دفتر مطالعات رسانه وزارت ارشاد حضور مدیران و سرپرستان در این دوره های آموزشی بود تا با ارتقاء سواد رسانه ای آن را به بدنه مطبوعه خود تزریق کنند و با این وجود هیچ یک از مدیران در این کلاسها حضور نیافتند.

وی افزود: این در حالی است که بسیاری از نشریات به شکلی اداره می شود که مدیران در نوشتن اخبار و گزارشات دخالتی نداشته و حتی اطلاعی از ضعفهای فنی و تخصصی رسانه های خود ندارند.

تعهد و رعایت اصول اخلاقی حلقه گمشده مطبوعات

در عین حال کارشناس ارشد روزنامه ای اردبیل از ضعف نظارت خانه مطبوعات و اداره ارشاد اسلامی استان انتقاد کرد و متذکر شد: خانه مطبوعات یک تشکل صنفی است که با گماردن افراد کاردان و متخصص می تواند نظارتهای خود را تعمیق بخشد.

فاخری افزود: برگزاری کلاسهای توجیهی در معرفی اصول اخلاقی حرفه مطبوعات در کنار تعامل مثبت و سازنده اداره ارشاد با خانه مطبوعات می تواند فرهنگهای رایج فضای مطبوعاتی را تغییر دهد.

وی با تاکید به اهمیت خانه مطبوعات، یکی از علل ضعف کیفی مطبوعات استان را بی توجهی متولیان به مطبوعات در برنامه ریزیهای کلان حوزه فرهنگ دانست و یادآور شد: وجود متخصصین در بخش معاونت مطبوعاتی اداره ارشاد می تواند کمک زیادی در کاهش تخلفات گسترده مطبوعات داشته باشد.

این خبرنگار با انتقاد از تغییر مداوم و سریع معاونان مطبوعاتی تاکید کرد: در این تغییرات پی در پی افراد به جای نظارت درگیر روزمرگی می شوند و در بسیاری مواقع تخلفات را جدی نمی گیرند.

علاوه بر کارشناسان حوزه رسانه و روزنامه نگاری بسیاری از شهروندان نیز از ضعف کیفی مطبوعات و بویژه تشابه خبری در بسیاری نشریات اظهار نارضایتی کردند و تاکید داشتند فضای مطبوعات فاقد هنجار و نظم است.

نباید فراموش کرد که امروزه با رشد ابزارهای ارتباطی و اطلاع رسانی بسیاری از مردم با یک ساعت جستجو در فضای مجازی اخبار و اطلاعات مورد نیاز خود را به سادگی کسب می کنند و دربرخی رسانه های مکتوب به دلیل ضعف کیفی جز مطالب تکراری، فاقد منبع، کپی شده از اینترنت یا نوشته شده با قلم نوشتاری ضعیف چیزی نمی بینند.
…………….......
گزارش: ونوس بهنود