تجربه باید میزان رشد افراد باشد/ اسلام بنیانگذار تفکر عمل‎گرایی است

دکتر محمد بقایی ماکان درمورد اینکه در فرهنگ ما اعتقاد به کار تدریجی کمتر دیده می‎شود و طی کردن راه صدساله به صورت یک شبه در برخی موارد مورد توجه افراد است، دلایل این گونه تفکر را به خبرنگارمهراینگونه اظهارکرد: تا آنجا که بررسی‎های تاریخ اجتماعی نشان می‎دهد چنین خصلتی در ایرانیان باستان نبوده است. به این معنی که در تمامی متون نظم و نثر فارسی مدام بر ایجاد مبنای شخصیت فردی و اجتماعی بر اساس تجربه و شکیبایی تأکید می‎شود.

وی افزود: یکی از این متون، آثار سعدی است که در آن بسامد واژه صبوری و شکیبایی بسیار چشمگیر است. در ضرب‏المثل‌ها و گزینه گویی‏های بزرگان ایرانی هم بر این نکته بسیار تأکید می‎شود. اندیشمندان و صاحبان تجربه هم به دیگران توصیه می‎کنند که راه صدساله را نمی‎توان یک شبه طی کرد.

این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه ادامه داد: ولی در دهه‎های اخیر همانطور که بسیاری از الگوهای اخلاقی و رفتاری تغییر یافته و شتاب زدگی و عدم دقت در همه امور امری محسوس شده است این الگوی اخلاقی و رفتاری که تجربه را باید میزان فعالیت‎های فردی و اجتماعی قرارداد کمرنگ شده و اعتبار پیشین خود را از دست داده است به طوری که اصطلاح رسیدن به مقاصد مهم در عرض یک شب و به کاربردن اصطلاح«یک شبه رسیده» به صورت طنزآلود درمیان مردم گفتاری رایج شده که ریشه آن را باید در سرمشق‎هایی دانست که جامعه از مدیریت اجتماعی فرا می‎گیرد.

بقایی تصریح کرد: بر این اساس است که اعضای جامعه‎ای که اکثر قریب به اتفاق آن را جوانان تشکیل می‎دهند نه تنها به تجربه گذشتگان اعتنایی ندارند بلکه آنها را ضدارزش تلقی می‌کنند و معتقد شده‏اند به اینکه می‎توان بدون آگاهی، بدون تجربه و بدون احساس مسئولیت، به خواست‏های خود دست یابند و به مناصب و مراحلی برسند که تصاحب آنها نیاز به داشتن تجربه و خوردن دود چراغ است.

این پژوهشگر مسائل فرهنگی در مورد اینکه چرا با تأکید اسلام بر کار و تلاش این فرهنگ در جامعه اسلامی ما رواج یافته است هم گفت: دین مبین اسلام به بسیاری از ارزشهای نیکو تأکید دارد از جمله پرهیز از دروغ که در جامعه ما شوربختانه مورد توجه قرار نمی‎گیرد، اجتناب از ریا و نادرستی که آن هم هر روزه بیشتر چهره می‎نمایاند و بسیاری اعمال نکوهیده که مدام از سوی مدیریت‎‏های کلان مورد تذکر قرار می‎گیرد.

این نویسنده و مترجم یادآورشد: این بدان معناست که ارزشهای اخلاقی در دفتر جامعه مدام کمرنگ‎تر می‎شود از جمله نائل آمدن به اهداف والا از طریق سعی و عمل که از جامعه رخت بربسته است. فراموش نکنیم که قرآن تنها کتاب آسمانی است که در آن بر«عمل» بیش از «اندیشه» تأکید می‎شود و ازاین رو بسیاری از اسلام شناسان را عقیده بر این است که اسلام پایه ریز تفکر عمل‎گرایی است. ولی شوربختانه با نگاهی به تقویم رسمی کشور می‎‏توان دریافت که مهمترین دستورالعمل قرآن که عمل‎گرایی است با پدیدآمدن ایام متعدد بطالت‎آمیز به طاق نسیان سپرده شده است.