چهار چرخی که کتابخانه می‌برد/ طرحی برای آشتی با یار مهربان

به گزارش خبرنگار مهر، اتوبوس کتابخانه‌ای، قفسه‌هایی پر از کتاب داستان و قصه دارد و روی بدنه‌اش تصاویری از شخصیت‌های کارتونی مورد علاقه کودکان نقش بسته است و دو سالن مجزا با عناوین کتابخانه کودک و کتابخانه عمومی در آن تعبیه شده است.

این اتوبوس که تاریخ دقیق راه اندازی آن به اواسط قرن نوزدهم در اروپا نسبت داده شده است، به راه افتاده تا آرامش حاصل از ورق زدن چند برگ کتاب را در سایه روزهای گرم و سرد سال و در پیچ و خم خیابان‌های سطح شهر فراهم سازد.

آرامشی که امروز پشت دسته‌های پلی استیشن و میکرو رنگ باخته است، آرامش ساعتی خلوت کردن و کتابی را به دست گرفتن و ورق زدن است، آرامشی که در پایان قصه‌های فلفلی، حسنی و کدو قلقله زن نوید شروع دوباره و پندی جدید می‌دهد، امروز در تسخیر هیولاها و غول‌های بزرگ و کوچک بازی‌های کامپیوتری در آمده است که اتوبوس کتابخانه‌ای با گذر از کوچه‌ها و محله‌ها قصد دارد یادآور شیرینی بی‌تکرار و پند آموز آن قصه‌ها باشد.

چرخ‌های اتوبوس کتابخانه‌ای قم که در آخرین ماه سال 90 شروع به چرخیدن کرده، ترویج کتاب و کتابخوانی را سرلوحه اهداف خود قرار داده است تا با گردش در شهر و استقرار در مجاورت مدارس، آموزه‌های کودکی را همچون پلی به اندوخته‌های جوانی و داشته‌های میانسالی پیوند بزند.

عدم تبلیغات مناسب

اتوبوس کتابخانه‌ای از جمله وسایلی است که با حرکت در نقاط گوناگون و پر تردد شهر می‌تواند دسترسی افراد را به کتاب افزایش دهد و همچنین با ویژگی ظاهری که دارد می‌تواند ابزاری برای تبلیغ کتابخوانی باشد، اما لحظه‌ای حضور در این اتوبوس و گفتگو با شهروندان و زائرانی که از خدمات آن استفاده می‌کنند روایت شنیدنی است.

محمد الهی که به همراه خانواده‌اش از شمال کشور به شهرهای کویری سفر کرده است، می‌گوید: ایده در دسترس بودن کتاب در همه جا و همه وقت، یک راهکار جالب برای جذب علاقمندان به کتاب و کتاب‌خوانی است، اما تبلیغاتی در این زمینه انجام نشده است.

وی که پدر یک پسر 11 ساله است، یادآور می‌شود: کنجکاوی خود ما سبب شد تا این اتوبوس را که از نظر ظاهری تفاوتی با دیگر اتوبوس‌هایی که در اطرافش هستند ندارد، تشخیص دهیم و برای دریافت کتاب به کتابدار آن مراجعه کنیم.

کتابخانه اتوبوسی کتاب‌های اتوبوسی می‌خواهد

این اتوبوس که در ماه‌های آغازین سال در مدارس ابتدایی حضور پیدا می‌کرد، اقدام به معرفی کتاب‌های مختلف و همچنین امانت آنها به دانش آموزان و علاقمندان به کتابخوانی کرده و در مراجعه بعدی نسبت به تحویل کتاب به امانت رفته اقدام می‌کرد، با شروع فصل تابستان و افزایش گرمای هوا اتوبوس کتابخانه‌ای در کنار شرکت در برنامه‌های تبلیغاتی در یکی از نقاط پرتردد شهری مستقر شد.

اتوبوس کتابخانه‌ای که در نقاط پر رفت و آمد شهر همچون بلوار بهار و جنب خیابانی منتهی به حرم مطهر و دیگر نقاط مختلف شهر واقع می‌شود، به دلیل عدم تبلیغات مناسب مهجور مانده است.

لیلا براتی نیز می‌گوید: مطالعه در ساعتی که "وقت مرده" محسوب می‌شوند، سرگرم کننده است.

وی که به گفته خودش چند مرتبه‌ به کتابخانه اتوبوسی مراجعه کرده است و ضمن بازدید از آن، چند سطری از کتاب‌های مورد علاقه خود را مطالعه کرده است، ادامه می‌دهد: بخشی از کتاب‌هایی که در این اتوبوس قرار دارد، کتاب‌هایی حجیم هستند که نیاز به ساعت‌ها مطالعه دارند، با توجه به زمانی که برای حضور در اتوبوس و مطالعه کتاب‌ها صرف می‌شود باید از کتاب‌هایی با حجم بسیار کم و محتوایی چکیده بهره گرفت.

طرحی که هنوز جان نیفتاده است

لیلا دهقان نخستین کتابدار اتوبوس کتابخانه‌ای است. وی که با 16 سال سابقه در این اتوبوس فعال است، از جذابیت ایده راه‌اندازی اتوبوس کتابخانه‌ای می‌گوید: سوار شدن افراد بر اتوبوس و مطالعه داخل آن خالی از لطف نیست، امروز فرهنگ کتابخوانی باید توسط ابزار مختلف ایجاد شود.

وی با بیان اینکه این طرح خوب است اما میان مردم هنوز جا نیفتاده است، یادآور می‌شود: تبلیغات و رنگ آمیزی مناسب می‌توانند در معرفی این وسیله به مردم ثمربخش باشد.

اتوبوس‌های کتابخانه‌ای افزایش می‌یابند

نخستین اتوبوس کتابخانه‌ای قم با توجه به سکونت 96 درصد جمعیت استان در شهر قم، با مشارکت شهرداری، اداره کل کتابخانه های عمومی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فعالیت خود را در شهر قم آغاز کرده است.

به گفته مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان، اتوبوس‌های کتابخانه ای روستایی نیز با تامین نیروی انسانی و دیگر امکانات و منابع مورد نیاز در بخش های استان فعال خواهند شد.

نخستین کتابخانه اتوبوسی که در ابتدا می‌خواست در مناطق محروم و مدارس فاقد کتابخانه‌های غنی حضور داشته باشد، پای ثابت زنگ‌های مطالعه در مدارس نقاط مختلف سطح شهر شد تا جایی که اسامی مدارس برای حضور این اتوبوس کتابخانه ای وارد لیست شد و زمینه راه اندازی اتوبوس‌های دیگر نیز فراهم خواهد شد.

علی فریدونی می‌گوید: سه هزار و 100 نسخه کتاب و 30 نشریه در بخش کودک و نوجوان در اتوبوس کتابخانه‌ای وجود دارد که در دسترس علاقمندان است.

اتوبوس کتابخانه‌ای با برنامه ریزی های صورت گرفته در مجاورت یکی از بوستان‌های سطح شهر مستقر خواهد شد و نوبت‌های فعالیت آن افزایش خواهد یافت.

برگزاری مسابقات مختلف فرهنگی هنری و نمایش فیلم و همچنین کلاس‌های خطاطی، نقاشی و سفالگری از دیگر برنامه‌هایی است که در مجاورت اتوبوس‌های کتابخانه‌ای برگزار می‌شود.

راه اندازی اتوبوس کتابخانه‌ای در سطح شهر در حالی است که هیچ تبلیغ ویژه‌ای برای اطلاع علاقمندان از وجود این وسیله و اهداف آن صورت نگرفته است و نه تنها مسافران بلکه ساکنان شهر نیز از وجود این وسیله اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند، در شرایطی که تنها چهار درصد جمعیت استان عضو کتابخانه‌های عمومی هستند آیا اتوبوس کتابخانه‌ای می‌تواند وسیله‌ای برای آشتی دوباره با یار مهربان باشد؟

کبری فتحی