خیّری که در لابلای تاریخ فراموش شد/ غفلت از نخستین خانه موزه اصفهان

به گزارش خبرنگار مهر، امیر قلی امینی یکی از روزنامه‌نگاران، نویسندگان و خیرین اصفهانی است که در زمان خود اقدامات بسیاری را برای شهر و کشورش انجام داد. تلاش و اهتمام خود را بر ارتقای فرهنگ کشور و رفع مشکلات همشهریان معطوف کرده بود و به دلیل همین دغدغه ها شغل روزنامه نگاری را برگزید و با قلم فرسایی در روزنامه "اخگر" و پس از آن روزنامه "اصفهان" تلاش کرد تا به این دغدغه ها پاسخ دهد.

با تورق روزنامه‌های منتشر شده توسط وی می توان به اخلاق گرایی این شخصیت و روحیه حرفه ای او در عرصه مطبوعات پی برد. به عنوان نمونه وی در شماره 121 نشریه اصفهان که در سال 1323 به چاپ رسیده، نوشته است: "از تملق بپرهیزید. جامعه‌ای که می‌خواهد مراحل ترقی و تکامل را بپیماید و برای اصلاح امور خویش دست همت به کمر زده و با عزمی راسخ و خلل ناپذیر ریشه فساد را از بیخ و بن قلع و قمع نماید، نباید از انتقاد گریزان باشد..."

این سبک بیان آن هم در خفقان عصر پهلوی مبین آن است که این شخصیت دارای روحیاتی انتقادی و از جسارت و صراحت لازم برای یک روزنامه نگار برخوردار بوده است.

وی همچنین در شماره 81 روزنامه اخگر که گویا در ایام ماه مبارک رمضان منتشر شده به انتقاد شدید از وضعیت قیمت گوشت پرداخته و در مطلبی با عنوان"قضیه گوشت"خطاب به بلدیه وقت گفته است: "قضیه گوشت در اصفهان کم کم صورت بدی به خود گرفته و برای ریشه کن کردن خانه فقرای اصفهان از خود شکل بدی را نشان می‌دهد. "

این شخصیت علاوه بر پرداختن به مسائل حکومتی و طرح انتقادهای سازنده در مواقع لزوم، در حوزه مسائل اقتصادی و اجتماعی نیز دلسوزانه به انتقاد می پرداخت و حتی مسائل زیست محیطی را از طریق رسانه هایی که در اختیار داشت به مسئولین گوشزد می‌کرد که از آن جمله می توان به مطلبی با عنوان "نظارت بر جویشاه" منتشر شده در شماره 194 نشریه اخگر اشاره کرد که در سال 1308 به چاپ رسیده و گلایه‌ای شدید را در خصوص خشک شدن چهار ماهه این قنات و اینکه اکنون به لجن‌زار تبدیل شده است، مطرح می کند.

امیر قلی امینی همچنین کتاب‌های زیادی را تألیف کرده و به نگارش درآورده است. "فرهنگ عوام" از جمله کتاب‌هایی است که به قلم وی به رشته تحریر درآمده و به حق بسیار در خور توجه است. "احمد آرام" در بخش نخست این کتاب در خصوص معرفی شخصیت امیر قلی امینی آورده است: "در آن زمان تنها آرزو و تلاش امیر قلی امینی برای ارتقای سطح فرهنگی کشورمان و نزدیک‌کردن آن به سطح فرهنگی کشورهای جهان بود. مرحوم امینی چندین سال ریاست انجمن شهر اصفهان را بر عهده داشت و با تأسیس بنیاد فرهنگی امیرقلی امینی مایه آمرزش و افتخار را برای خود و فرزندانش فراهم آورد. "

جدا از این همه شاید بتوان اقدامی چون تأسیس نخستین پرورشگاه در اصفهان را در صدر اقدامات و افتخارات این شخصیت قرار داد.

امیرقلی امینی از ویکتور هوگو الهام گرفت

گذشت و بزرگی این مرد تا آن اندازه بود که ساختمانی بسیار وسیع را در یکی از نقاط مناسب اصفهان به محلی برای رشد و پرورش کودکان نیازمند اختصاص داد. این مکان اکنون به ساختمان هلال احمر تبدیل شده است. همچنین خانه شخصی خود در مجاورت این ساختمان را وقف بنیادی فرهنگی کرد.

منیژه امینی فرزند امیرقلی امینی در خصوص شخصیت این روزنامه نگار در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در آن زمان یک معلول توانست با ایجاد یک پرورشگاه دستگیر هزاران نفر باشد و در این مکان پذیرای کودکانی شود که بسیاری از آنها بعدها به اساتید و پزشکانی مجرب و فرهیخته تبدیل شدند.

وی ادامه داد: این پرورشگاه در سال 1313 مکانی بسیار بی‌نظیر بود و به عنوان یکی از جاذبه‌های شهر اصفهان تلقی می‌شد به طوری که بسیاری برای بازدید از این مکان به اصفهان سفر می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه در جوانی با تلاش پدر برای ادامه تحصیل به فرانسه رفتم، اظهار داشت: در همین ایام پدر برای دیدار من به فرانسه آمد و من او را به بازدید از خانه ویکتور هوگو نویسنده کتاب بینوایان بردم. همان جا جرقه‌ای در ذهنش زده شد تا مانند ویکتور هوگو خانه خود را پس از مرگ به "خانه موزه" تبدیل کند.

فرزند امیر قلی یادآور شد: این موضوع بسیار قابل تأمل است که این شخصیت در آن دوره تاریخی به فکر چنین موضوعی افتاده و در واقع اولین خانه موزه اصفهان را بنا نهاده است.

وی با اشاره به اینکه اساس نامه این خانه در انجمن شهر اصفهان به تصویب رسیده است، تصریح کرد: قرار بر این شد تا این مرکز با عنوان بنیاد فرهنگی امیرقلی امینی به بهره برداری برسد.

وضعیت ساختمان تأثر برانگیز است

منیژه امینی تصریح کرد: خانه امیر قلی امینی هدیه ای ارزشمند به شهر اصفهان است که سند آن بدون دریافت هر گونه وجهی به نام شهرداری زده شده و هیئت امنای آن نیز متشکل از هشت ارگان به علاوه فرزند ارشد مرحوم است با این وجود بنای مذکور مورد بی توجهی های فراوانی قرار گرفته است.

فرزند امیرقلی امینی یادآور شد: این خانه در راستای دغدغه های پدر و با هدف کمک به ارتقای فرهنگ مردمی هدیه شد تا در راستای اقدامات فرهنگی، کلاس های آموزشی و ارتباط با نخبگان مورد استفاده قرار گیرد اما در حال حاضر وضعیت ساختمان و رسیدگی به آن به هیچ عنوان رضایت بخش نیست و ساختمان وضعیت تأثر برانگیزی دارد.

تابلوهای نفیس خانه در انتظار موزه ای امن خاک می‌خورند

امینی با اشاره به اینکه در این خانه چلچراغ های بسیار ارزشمندی بود که هر یک از آنها صدها میلیون ارزش دارد، گفت: متأسفانه اکنون خبری از هیچ یک از اینها نیست.

فرزند امیر قلی امینی در ادامه سخنان خود یادآور شد: تابلو نقاشی‌های بسیار زیبا و نفیسی از استاد فرشچیان، مصور الملک و رستم در تالارخانه وجود داشت که هم اکنون شخصاً آنها را نگهداری می‌کنم چرا که متأسفانه با وجود نامه نگاری‌های بسیار اقدامی در خصوص اختصاص محلی برای نمایش آنها صورت نگرفته است.

امینی ادامه داد: در حال حاضر درصد کمی از اهالی شهر و کشور می‌توانند در این محل تردد داشته باشند و جای تأثر دارد که این خانه آن طور که باید دیده نمی شود.

وی ادامه داد: زمانی قصد داشتم خانه پدری را مرمت کنم که متأسفانه به سبب مباحث مالی موفق به انجام این کار نشدم.

بی توجهی هشت ساله شهرداری

امینی ادامه داد: متأسفانه شهرداری اصفهان در هشت سال اخیر در خصوص مرمت این خانه بی توجهی و همه نامه‌ها را بایگانی کرده که البته جای شکرش باقی است که آن ها را پاره نکرده است.

وی ادامه داد: من به این شخصیت به دید پدر نگاه نمی کنم بلکه پر تلاش بودن وی علی رغم معلولیت جسمی برای من بسیار قابل تحسین است و فکر می کنم که می تواند الگویی برای نسل حاضر باشد. همچنین بخشندگی او و تلاش های او در فعالیت های خیریه می تواند الگویی برای سرمایه دارانی باشد که حاضر نیستند برای شهر خود هزینه کنند.

وی ادامه داد: متأسفانه در اصفهان وضعیت آن گونه که باید باشد، نیست در حالیکه این خانه و این شخصیت چیزی از کسانی که در کشورهای دیگر بسیار مورد احترام و ارزش قرار می گیرند، کم ندارد.

باید از زندگی چنین شخصیت هایی مستند ساخت

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه مرمت‌هایی که در این خانه انجام می‌شود کافی نیست، اظهار داشت: این خانه جزء اولین خانه‌های تاریخی کاشی کاری شده است اما متأسفانه به دلیل عدم رسیدگی مناسب چند سال پیش نمای بیرونی آن تخریب شد و اکنون نیز بخش‌هایی از آن در دست تعمیر است.

امینی اضافه کرد: در اتاق شخصی مرحوم امینی چندین جلد کتاب از تألیفات وی و چندین شیء از شاهکارهای هنری اصفهان وجود دارد که متأسفانه در حال خاک خوردن است.

وی همچنین در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه ساخت برنامه های مستند و مجموعه‌های داستانی از چنین شخصیت هایی، امری ضروری است که باید مورد توجه قرار گیرد، تصریح کرد: با وجود تلاشی که داشتم تنها توانستم یک فیلم هشت دقیقه ای به کمک یکی از کارگردانان برجسته کشور تهیه کنم که مورد توجه بسیاری از مخاطبان داخلی و خارجی قرار گرفت.

به گزارش مهر امیرقلی امینی در سال ۱۲۷۶ در اصفهان متولد شد. وی در فاصله‌ سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۱روزنامه اخگر و از ۱۳۲۲ تا ۱۳۵۴ (جز یک دوره توقیف هشت ساله) روزنامه‌ اصفهان را در زادگاهش منتشر ‌کرد.

او از سال ۱۳۲۲ تا ۲۸ مرداد 1332 در صحنه‌ سیاسی اصفهان فعال بود، امیرقلی امینی پس از کودتای ۲۸ مرداد به‌دلیل حمایت از دکتر مصدق و نهضت ملی شدن نفت به‌ناگزیر از فعالیت‌های سیاسی و حتی فعالیت‌های عام‌المنفعه کناره گرفت اما به فعالیت‌های فرهنگی خود ادامه داد.

تأسیس جمعیت هلال احمر اصفهان در سال ۱۳۱۱ و پرورشگاه کودکان اصفهان در سال ۱۳۱۳ از مهم‌ترین فعالیت‌های عام‌المنفعه امینی به شمار می‌رود. این شخصیت سرانجام در سال ۱۳۵۷ درگذشت.

بنا به وصیت این روزنامه نگار و فعال عرصه های سیاسی و اجتماعی، بدن او را در میان دو درخت سرو حیاط منزل شخصی اش دفن کردند تا حتی پس از مرگ نیز از چیزی دریغ نکرده و آن گونه که دوست داشت ریشه درختان از بدنش نیرو بگیرند.

...................

گزارش: محمد قاسمی