توسعه كاردانش و فني حرفه اي؛ از حرف تا عمل

به گزارش خرگزاري مهر، سخنراني وزير آموزش و پرورش در همايش صنعتگران جوان در ابتداي سال جاري  بيانگرتوجه جدي آموزش و پرورش به ارتقاي مهارت هاي فني حرفه اي است آنگونه كه وي ابراز داشت :"جهت گيري كنوني آموزش و پرورش تربيت نيروهاي ماهر، نيمه متخصص و تكنسين است." ليكن اينك در آستانه سال تحصيلي جديد اين سوال مطرح مي شود كه آيا متناسب با توسعه كمي در زمينه تعداد دانش آموزان كاردانش  و فني حرفه اي، تجهيزات و امكانات لازم در زمينه نيروي انساني، احداث و تجهيز فضاي آموزشي هنرستان ها، اشتغال و ادامه تحصيل اين دانش آموزان نيز توسعه يافته است؟ در اين رابطه متوليان امور كاردانش و فني حرفه اي، نظرات و پيشنهادهاي خود را درباره معضلات فراروي اين شاخه هاي تحصيلي و راه حل برطرف ساختن اين مشكلات ارايه كردند كه ماحصل آن در پي مي آيد:     

 مدير كل دفتر كاردانش در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با اشاره به رشد كمي دانش آموزان كاردانش اظهار داشت: اگرچه اين شاخه تحصيلي با تعداد نزديك به 450 هزار نفر در سال 82-81 رتبه دوم را بعد از دانش آموزان رشته علوم انساني از نظر تعداد دانش آموزكسب كرد اما با اين وجود، با مشكلات عديده اي در زمينه نيروي انساني و تجهيز فضاي آموزشي مواجه هستيم.

اسفنديار چهاربند از كمبود 700 هنرستان كاردانش در كشور خبر داد و احداث 150 كارگاه جديد در سال تحصيلي جاري را براي تامين فضاي مورد نياز" ناكافي" دانست.

وي كمبود اعتبارات دفتر كاردانش را از ديگر معضلات اين شاخه تحصيلي ذكر كرد و گفت: 200 ميليارد ريال اعتبار براي بهبود وضعيت كاردانش در كشور نياز داريم در حالي كه براي خريد تجهيزات و احداث فضاي آموزشي 70 ميليارد ريال اختصاص داده شده است.

به گفته وي، گذراندن آزمون ورودي براي داوطلبان شاخه كاردانش در برخي از هنرستان هاي كاردانش معضل ديگري است كه گريبانگير دانش آموزان اين شاخه تحصيلي شده است. مدير كل دفتر آموزش و پرورش كاردانش در اين رابطه خاطرنشان كرد: دانش آموزان كاردانش به خاطر محدوديت ظرفيت پذيرش در هنرستان ها و نداشتن تجهيزات لازم، ناچارند در آزمون ورودي شركت كنند و اين مسئله موجب گزينش و در نتيجه بازماندن بسياري از علاقه مندان از تحصيل در رشته هاي فني حرفه اي      مي شود كه نتايج حاصل از اين امر، مي تواند تبعات ناخوشايندي را به همراه داشته باشد.

البته چهاربند با وجود پذيرش اين مشكلات در معاونت نظري و مهارتي آموزش و پرورش در خصوص ادامه تحصيل و اشتغال دانش آموزان ديدگاه خوش بينانه اي دارد. بر اساس آمار و ارقام دفتر آموزش و پرورش كاردانش، 30 درصد دانش آموزان كاردانش موفق به ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر شده اند.

در اين زمينه اين متولي شاخه كاردانش، رقم 30 درصدي ادامه تحصيل دانش آموزان كاردانش را راضي كننده مي داند و معتقد است:  اشتغال دانش آموزان كاردانش، مهمتر از ادامه تحصيل آنان است. دانش آموزاني كه موفق به ادامه تحصيل نشده اند يا تمايل نداشته اند و يا توانايي آن را نداشته اند. مزيت  شاخه كاردانش هم در اين است كه مي تواند با تامين تسهيلات لازم، دانش آموزان را براي اشتغال پذيري آماده كند.

اگرچه نظرات مدير كل دفتر كاردانش در زمينه بهبود وضعيت اشتغال دانش آموزان كاردانش در مقايسه با شاخه نظري صحيح به نظر مي رسد اما مقايسه كمبود منابع مالي و افزايش هر ساله دانش آموزان در اين بخش با توجه به سخنان وي و آماده سازي آنان  براي فراگيري مهارت هاي فني حرفه اي در عمل، امري متناقض را به ذهن مي رساند.

 چهاربند براي رفع معضلات شاخه كاردانش خواستار افزايش بودجه اين بخش است تا با تامين امكانات و تجهيزات لازم براي ارتقاي سطح آموزش مهارت هاي كاربردي،  تلاش لازم صورت گيرد. به نظر وي اكنون خانواده ها دريافته اند كه شاخه هاي كاردانش و فني حرفه اي براي اشتغال آينده فرزندان شان موثرتر از شاخه هاي نظري است و بدين لحاظ مسووليت ما سنگين تر شده است.

زوج ديگر شاخه كاردانش، شاخه فني حرفه اي است.  قبل از بررسي معضلات اين شاخه تحصيلي، نگاهي به تفاوت هاي كاردانش و فني حرفه اي، براي مقايسه فعاليت هاي آنان مفيد به نظر مي رسد:

- هدف شاخه كاردانش، تربيت نيروهاي ماهر، نيمه ماهر و استادكار براي جذب بازار كار است در حالي كه هدف شاخه فني حرفه اي، تربيت تكنسين است.

- در محتواي دروس كاردانش بعد عملي بر بعد علمي غالب است اما در  دروس فني حرفه اي بعد علمي بر بعد عملي ترجيح دارد. به گونه اي كه تقريبا 60 تا 70 درصد دروس فني حرفه اي را تئوري تشكيل مي دهد درحالي كه تنها 30 تا 40 درصد دروس كاردانش بعد تئوري دارد.

با توجه به  مطالب فوق اين سوال مطرح مي شود كه آموزش و پرورش فني حرفه اي در مقايسه با شاخه كاردانش در چه وضعيتي قرار دارد؟

در اين رابطه مدير كل دفتر آموزش و پرورش فني حرفه اي در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر آمار تكان دهنده اي از معضلات مربوط به شاخه فني حرفه اي را ارايه مي دهد.

رضا رسول زاده با اشاره به تحصيل 309 هزار دانش آموز فني حرفه اي در سال تحصيلي 82-81 ، كمبود 5000 نيروي انساني كار آمد در فني حرفه اي و ميانگين سني 26 سال دبيران اين شاخه تحصيلي را بزرگترين معضل آموزش و پرورش فني حرفه اي عنوان كرد و هشدار داد: اگر تا چهار سال آينده، نسبت به تامين نيروي انساني كارآمد در فني حرفه اي اقدام نشود در اين زمينه با فاجعه بزرگي مواجه خواهيم شد.

وي همچنين كمبود اعتبارات در بخش جاري و تملك دارايي را يادآور شد و گفت: بودجه امسال دفتر آموزش و پرورش فني حرفه اي با افزايش 26 درصدي به رقم 11 ميليارد تومان در دو بخش مذكور رسيده است در حالي كه  براي تحقق اهداف خود در طول يكسال به 70 ميليارد تومان بودجه نياز داريم.

اختلاف تقريبي 60 ميليارد توماني براي تامين تسهيلات و دستيابي به وضعيت مطلوب مسئله اي نيست كه به سادگي قابل حل باشد.  

مدير كل دفتر آموزش و پرورش فني حرفه اي  وجود هنرستان هاي فرسوده را به عنوان معضل ديگر اين دفتر برشمرد و افزود: با وجود پيگيري هاي فراوان و برطرف ساختن برخي از نيازها، هنوز در زمينه  بهينه سازي و تامين تجهيزات لازم با معيارهاي مطلوب فاصله داريم.

رسول زاده، معضلات شاخه فني حرفه اي را به طور مختصر شامل موارد زير ذكر كرد:

- نبود رديف استخدامي براي تربيت نيروي انساني مورد نياز

- فقدان سيستم تربيت هنرآموز در كشور

- نامساعد بودن شرايط براي جذب نيروهاي آزاد به دليل ناچيز بودن حقوق و مزايا

وي اضافه كرد: با وضعيت موجود، مهندسين تحصيلكرده ما نيز حاضر نمي شوند كه در هنرستان هاي فني حرفه اي تدريس كنند و آموزش فني حرفه اي به شدت از نبودن نيروي انساني كارآمد رنج مي برد.

وي درباره راه حل برون رفت از معضلات موجود، علاوه بر درخواست افزايش بودجه دفتر آموزش و پرورش فني حرفه اي، اظهار داشت: ارتباط آموزش وصنعت وتخصيص منابع لازم براي روزآمد كردن آموزش ها، استفاده از منابع اعتباري خارجي و بهره گيري از مشاركت ساير كشورها در بخش مهارت هاي فني حرفه اي، بكارگيري نيروي انساني كارآمد و تحصيلكرده خصوصا در دانشگاه هاي تربيت دبيري، حذف كنكور در مقطع كارداني براي داوطلبان ادامه تحصيل در رشته هاي فني حرفه اي و نوسازي  و تجهيز هنرستان ها به فناوري هاي نوين از جمله راهكارهاي توسعه آموزش و پرورش فني حرفه اي و حل معضلات موجود است.

در همين رابطه خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر نظر مشاور وزير آموزش و پرورش در امور مدارس فني حرفه اي  و آموزشكده ها را جويا شد كه آقاي  قهرمان راعي عباس آبادي در پاسخ به اين سوال كه براي رفع معضلات موجود چه تدابيري اتخاذ شده است، اظهار داشت: تمامي سخنان مديران كل آموزش و پرورش كاردانش و فني حرفه اي را تاييد مي كنم.

مشاور وزير در امور مدارس فني حرفه اي و آموزشكده ها با طفره رفتن از پاسخگويي به سوال خبرنگار مهر گفت: هر سوالي داشتيد، از معاونت آموزش و پرورش نظري و مهارتي بپرسيد!

 اكنون سوالي كه مطرح مي شود اين است:  در آستانه سال تحصيلي جديد كه حدود يك ماه ديگر آغاز مي شود، آيا صرفا تاييد مشكلات موجود مي تواند پاسخگوي 750 هزار دانش آموز كاردانش و فني حرفه اي  و اولياي آنها باشد؟

فراموش نكنيم دانش آموزان كاردانش و فني حرفه اي، در حال حاضر 32 درصد دانش آموزان متوسطه سال دوم و سوم را تشكيل مي دهند و اين 32 درصد پل ارتباطي علم وعمل دربخش صنعت كه نيازمند تجهيزات و امكانات هستند، رقم كمي نيست.