كارگران در كارگاههاي زيرزميني سلامت خود را از دست مي دهند // جايگاه طب كار در كشور ما كجاست ؟

بيماري هاي ناشي از كار، مهمترين بيماري هايي است كه امروزه كمتر مورد توجه قرار مي گيرد چرا كه اغلب افراد حتي از عنوان بيمار يهاي ناشي از كار نيز تعجب مي كنند.

پيشرفت تكنولوژي و ورود وسايل و ابزارهاي جديد به كشور، اگرچه از يك سو باعث كيفيت محصولات توليدي شده اما از سوي ديگر خطرات  جسمي و روحي ناشي از اين ابزارها نيز افزايش يافته و نوع بيماريها را هم دچار تغيير و دگرگوني كرده است.

هم اكنون بسياري از افراد به علت نوع كار خود دچار بيماري هايي مي شوند كه ممكن است اين بيماري را تا پايان عمر به همراه داشته و يا به علت آن توانايي كار كردن و حتي فعاليت هاي روزانه خود را نيز از دست بدهند.

كاهش سن مبتلايان به كم شنوايي ، به علت آلودگي هاي صوتي

امروزه تعداد مبتلايان به بيماري هاي شغلي افزايش و سن ابتلاي آنها به علت نوع كار و محيط هاي كاري كه معمولا استاندارد نبوده و بهداشت در آنها رعايت نمي شود، كاهش يافته است ، به گونه اي كه برخي از بيماري هايي كه به طور طبيعي با افزايش سن، سالمندان به آن مبتلا مي شوند امروزه در افراد ميانسال و جوان مشاهده مي شود.

با ورود تكنولوژي به كشور به ويژه وسائلي كه آلودگي هاي صوتي را به همراه دارد و عدم برنامه ريزي در خصوص نحوه و ميزان بهره گيري از آن، باعث صدمه زدن به بسياري از افرادي كه حتي ارتباط مستقيم با اين وسائل نداشته و يا مورد استفاده آنها قرار نمي گيرد، شده است. 

عضو هيات علمي مركز تحقيقات گوش و گلو و بيني دانشگاه علوم پزشكي ايران مي گويد: افت شنوايي مشكلي است كه به طور طبيعي در افراد 60 تا 70 ساله ايجاد مي شود، در صورتي كه امروزه افراد ساكن در شهرهاي بزرگ، به علت قرار گرفتن در معرض صداهاي گوناگون، بسيار زودتر از نسل گذشته دچار عارضه كم شنوايي و پديده "پيرگوشي" مي شوند.

دكتر سعيد محموديان با اشاره به اينكه در مرحله بعد، شخص در شنيدن فركانس هاي گفتاري نيز دچار مشكل مي شود، اظهار مي دارد: بيشتر مراجعان از نشنيدن صداي تلفن به وضوح، گله مند بوده و با اين شكايت به مراكز شنوايي سنجي مراجعه مي كنند.

ساعات كار كارگران در محيط هاي پر سرو صدا بايد كاهش يابد

وي تصريح مي كند: آلودگي صوتي روي مجموعه شنوايي و تعادلي، به طور همزمان اثر گذاشته و بيشتر كارگراني كه در مراكز صنعتي پر سر و صدا فعاليت مي كنند، به پيرگوشي زودهنگام نظير كم شنوايي حسي و عصبي همچنين سرگيجه هاي مربوط به سر و صدا دچار مي شوند.

دكتر محموديان با ابراز نگراني از اينكه به علت آلودگي هاي صوتي، سن مراجعاني كه به دليل عارضه كم شنوايي مراجعه كرده و دچار پيرگوشي شده اند ، به 40 سال كاهش يافته است، مي گويد: بر اساس قوانين بين المللي سازمان بهداشت كار، كارگري كه در يك مركز صنعتي مشغول به كار بوده و در برابر 85 "دسيبل" صوت قرار دارد، روزانه مجاز به 8 ساعت كار است.

وي ادامه مي دهد: بر اساس قوانين مورد اشاره ، اگر ميزان سر و صداي محيط كار در يك كارگاه، پنج "دسيبل" از استاندارد تعيين شده بالاتر باشد، بايستي مدت كار به نصف تقليل يابد.

دكتر محموديان با بيان اينكه در شرايط كنوني، كارگران در چند شيفت كاري و در محيط هاي پرسروصدا كار مي كنند ، اظهار مي دارد: استفاده از هدف هاي خاص، براي جلوگيري از ورود صداي مزاحم در محيط هاي كار، طراحي ساختمان ها و اجراي مهندسي ترافيك به گونه اي  كه تا حد امكان از انتقال سر و صداهاي محيط به افراد جلوگيري شود، از مهمترين راهكارها به منظور مقابله با آلودگي صوتي است.

 

امروزه به دليل كاركردن در محيطهاي پر سر و صدا مبتلايان به كم شنوايي كاهش چشمگيري  داشته است و بيماري كم شنوايي حسي و عصبي مانند سرگيجه شيوع يافته است

وي در خصوص اشتغال زنان بويژه زنان باردار در محيط هاي پر سر و صدا مي گويد: بر اساس بررسي هاي انجام شده، زنان بارداري كه در محيط هاي پرسروصدا قرار دارند، ريسك بالايي در به دنيا آوردن كودكان كم شنوا داشته و آلودگي صوتي اطراف آنان سبب اختلالات متابوليك در مادر و جنين مي شود.

عضو هيات علمي مركز تحقيقات گوش و گلو و بيني دانشگاه علوم پزشكي ايران مي افزايد: از طرف ديگر، استفاده مداوم از تلفن همراه مي تواند به عنوان يك عامل تهديد كننده سلامت شنوايي مطرح باشد.

دكتر محموديان استفاده از برخي داروها از قبيل "جنتامايسين" و "آسپرين" در "دوزهاي" بالا را از ديگر عوامل كاهش شنوايي در افراد بر مي شمرد.

فعاليت شبانه زنان باردار شاغل باعث تولد نوزادان نارس مي شود

با وجود اينكه امروزه برخي از حرفه ها به عنوان مشاغل سخت و پرخطر نظير پرسنل بيمارستان ها در نظر گرفته و عنوان شده كه بايد براي افراد در اين مشاغل، تسهيلات ويژه در نظر گرفته شود اما بازهم شاهد باقي ماندن مشكلات و نابساماني ها و به دنبال آن بروز بيماري ها در اين شاغلين هستيم.

وجود ميزان زياد ساعت كاري، قرار داشتن ساعت كاري در زمان هاي استراحت يعني نيمه شب نظير حرفه پرستاري و نگهبان شب و نيز تمامي افراد شاغلي كه شيف كاري شب به عهده آنهاست، باعث بروز بيماري هايي در اين افراد مي شود چون به گفته پزشكان خواب واستراحت در روز نمي تواند جايگزين خواب  شبانه باشد و دراين ميان زنان به علت وضعيت جسمي بيشتر دچار آسيب مي شوند.

يك متخصص طب كار مي گويد: عوامل و آلاينده هاي بيولوژيك در محيط هاي شغلي نظير بيمارستان ها نيز مي تواند پرسنل شاغل در اين محيط ها را دچار بيماري هاي خطرناك و قابل انتقال نظير بيماري هاي هپاتيت و ايدزكند چرا كه ميكربها ، باكتري ها و قارچ ها به عنوان زمينه هاي بروز بيماري هاي مختلف و خطرناك نسبت به محيط هاي ديگر اهميت بيشتري پيدا مي كند.

دكتر خسرو صادق نيت در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي افزايد: همچنين افراد شاغل در فعاليت هاي مربوط به دفع زباله ها و نيز دامپزشكان و كساني كه در آزمايشگاه ها كار مي كنند نيز روزانه با حجم وسيعي از آلاينده ها در محيط كار خود روبرو هستند كه مي تواند آنها را براحتي  به بيماري هاي مختلف مبتلا كند ،  بنابراين سلامتي اين افراد نيزهمواره تهديد مي شود. 

آلاينده هاي بيولوژيك در محيطهاي شغلي مانند بيمارستانها ممكن است كاركنان اين مراكز را به بيماريهايي مانند هپاتيت و ايدز مبتلا كند

وي در خصوص آسيب هاي ناشي از كار شبانه بويژه براي زنان باردار، مي گويد: بي خوابي و يا كم خوابي به علت شب كاري سبب افزايش زايمان هاي زود رس و تولد نوزادان نارس مي شود و همچنين احتمال بروز بيماري هاي قلبي و عروقي را در افراد كم خواب افزايش مي دهد.

دكتر صادق نيت مي گويد: علاوه بر موارد ذكر شده، شايع ترين اختلالات خواب كه معمولا به علت شب كاري ها و بويژه در افرادي كه از لحاظ جسمي و روحي نمي توانند خود را با فعاليت هاي شبانه هماهنگ كنند، بروز بيماري هاي گوارشي است.

وي ادامه مي دهد: همچنين افرادي كه از لحاظ پزشكي نمي توانند فعاليت هاي شبانه و يا شب كاري را تحمل كنند، در ازتباط با ديگران بيشتر دچار مشكل مي شوند چرا كه بروز مشكلات در ارتباط خلقي نظير اضطراب و افسردگي در اين افراد نسبت به ديگران بيشتر است.

دكتر صادق نيت اظهار مي دارد: اين افراد بيشتر از سايرين در محيط كاري غيبت مي كنند و نيز اغلب بيش از ساير افراد شاغل در محيط كار خود دچار سوانح و حوادث ناشي از كار مي شوند.

60 درصد افراد شاغل در شيف شب دچار اختلال خواب مي شوند

دكتر صادق نيت ادامه مي دهد: تكرار اين بي خوابي ها و كم خوابي ها، احتمال بروز بيماري هاي در اين افراد افزايش مي يابد همچنين علاوه بر موارد ذكر شده، شايع ترين اختلالات خواب كه معمولا به علت شب كاري ها و به ويژه در افرادي كه از لحاظ جسمي و روحي نمي توانند خود را با فعاليت هاي شبانه هماهنگ كنند، بروز بيماري هاي گوارشي است.

امروزه بسياري از افراد جامعه به علت نوع شغل و ساعات كاري خود حتي در زمان استراحت و خواب نيز دچار اختلال خواب مي شود كه اين امر مشكل آنها را مضاعف كرده است.

دكتر صادق نيت مي گويد: اختلال خواب در بيماريهاي شغلي جنبه هاي متفاوتي دارد و مهمترين آنها نوبت كاري و شيفت كاري افراد در ساعات غير معمول عصر و شب بوده كه ممكن است بيش از 60 در صد افراد را دچار اختلال خواب كند كه علايم آن قابل تشخيص و درمان است.

وي ادامه مي دهد: مسافرت هاي شغلي در عرض جغرافيايي و مواجهه با آلاينده هاي شيميايي مي تواند افراد را دچار اختلال خواب كند كه اثرات آن از جنبه هاي مختلف، ارگانهاي بدن را درگير كرده و بسياري از بيماري ها را تشديد مي كند و ارگانهاي مهم درگير با اين اختلال سيستمهاي قلبي، عصبي و تنفسي است.

افزايش اضطراب و افسردگي در كارگران شب كار

كار كردن به ميزان زياد بويژه در شيفت هاي شب علاوه بر مشكلات جسماني با تاثيرات روحي و رواني بر افراد، خلق و خوي آنها را نيز تغيير مي دهد و اين تغييرات در افرادي نمود بيشتري پيدا مي كند كه با وجود اينكه زمان زيادي از فعاليت آنها در اين گونه مشاغل مي گذرد اما هنوز به اين نوع كار كردن عادت نكرده اند.

دكتر صادق نيت مي گويد:  همچنين افرادي كه از لحاظ پزشكي نمي توانند فعاليت هاي شبانه و يا شب كاري را تحمل كنند، در ازتباط با ديگران بيشتر دچار مشكل مي شوند چرا كه بروز مشكلات در ارتباط خلقي نظير اضطراب و افسردگي در اين افراد نسبت به ديگران بيشتر است.

دكتر صادق نيت اظهار داشت : اين افراد بيشتر از سايرين از محيط كاري غيبت مي كنند و نيز اغلب بيش از ساير افراد شاغل در محيط كار خود دچار سوانح و حوادث ناشي از كار مي شوند.   

وي با تاكيد بر اينكه ميزان ساعت خواب براي افراد، معمولا بين 7 تا 8 ساعت است بنابراين، ميزان خواب كمتر از 5 ساعت كه در طول هفته جبران نشود، مي تواند سبب بروزعوارض مختلف در بدن شود، تصريح مي كند: افرادي كه به هر دليل مجبور به خواب كمتر از ميزان ضروري بدنشان هستند بايد اين محروميت ساعت خواب خود را در زماني نظير تعطيلات آخر هفته جبران كنند چرا كه در غير اين صورت بدن آنها توانايي و آمادگي لازم  براي انجام فعاليت هاي هفته آينده را نخواهند داشت

زماني كه كار كردن در ادارات و كارخانجات مجاز در كشور مي تواند باعث بروز مشكلات زياد براي كارگران شاغل شود، به طور حتم ميزان زيان هاي جسمي و روحي كارگران شاغل در مكان هايي نظير كارگاه هاي غير مجاز چندين برابر افزايش مي يابد  ، به گونه اي كه در طي سال گذشته خبرهاي ناگواري در خصوص حوادث ناشي از كار براي كارگران بويژه كارگران كودك و نوجوان  منتشر شد.

بسياري از اين كارگران بي گناه كه براي امرار معاش خود ناچار به كار كردن بودند، بر اثر كار در كارگاه هاي غير مجازي كه حتي نمي توانند از آنها شكايتي داشته باشند، براي مدت زيادي دچار معلوليت شده و يا اينكه با وجود سن كم تا پايان عمر از كار افتاده شدند ، حتي برخي از آنها جان خود را از دست دادند به عنوان مثال كارگاه كفاشي غير مجازي به علت عدم رعايت استانداردهاي لازم فيزيكي و بهداشتي 12 كودك را دچار فلج كرد اما از اين كارگاه ها و از اين نوع بيماري ها در كشور ما زياد ديده مي شود.

در بسياري از محيطهاي شغلي حتي به ساده ترين نكات بهداشتي و سلامتي روح  و جسم كارگران توجهي نمي شود ، چون طب كار در كشور ما جايگاهي ندارد
 
به هرحال بيماري ناشي از كار به ويژه در مكان هايي كه به علت غير مجاز بودن مورد تائيد بهداشت محيط وزارت بهداشت و درمان كشور نيز قرار نگرفته اند به گونه اي است كه نمي توان فقط به چند بيماري ناشي از آن اشاره كرد.

دبير انجمن طب كار تصريح مي كند: با وجود مشكلات بسيار در خصوص طب كار و بيماري هاي ناشي ازآن، نمي توان تنها چند بيماري را به عنوان شايع ترين بيماري ها در زمينه طب كار در كشور نام برد چرا كه در بسياري از محيط هاي شغلي حتي به ساده ترين نكات بهداشتي براي حفظ سلامتي روح و جسم توجه نمي شود چون طب كار جايگاهي در وزارت بهداشت ندارد.

وي مي گويد:  از جمله بيماري هاي ناشي از محيط كار، بيماري هاي رواني كه شايع ترين آن استرس هاي شغلي است كه به علت نگراني از مواجهه با فعاليت هاي خطرناك و عدم تناسب ميزان توانايي افراد با نوع شغل به وجود مي آيد.

به هرحال اگر افراد شاغل به واسطه شغل و محيط شغلي خود دچار مشكلات جسمي شوند، در اين صورت نه تنها نمي توانند به جامعه خدمت كنند بلكه هزينه زيادي را به كشور تحميل خواهند كرد و اين وظيفه مسوولان كشور است كه با برنامه ريزي صحيح و به موقع از بروز اين مشكلات جسمي و روحي جلوگيري كنند و اين امر در كشورهايي كه خواهان توسعه اقتصادي هستند اهميت بيشتري پيدا مي كند بنابراين بايد جنبه هاي انساني اين امر مورد توجه قرار گيرد.

صاحبنظران مي گويند كه هم اكنون هيچ گونه آمار علمي در خصوص بيماري هاي ناشي از محيط كار در كشور وجود ندارد و اگر برخي از  مراكز آماري را اعلام مي كند هيچ كدام از آنها به طريقه علمي و قابل قبول متخصصان رشته هاي پزشكي نيستند؛ اما يك چيز مسلم است، اينكه مي توان با صرف هزينه هاي كمتر و توجه به نكات بهداشتي و انجام اقدامات ساده، از بسياري بيماري هاي ناشي از محيط كار كه اغلب به علت عدم تشخيص بموقع درماني براي آنها وجود ندارد، پيشگيري كرد.