به گزارش خبرنگار مهر، فرآورده های حصیری با توجه به تنوع و گوناگونی شکل جزو صنایعی است که جنبه هنری کمتر و کاربردی بیشتری دارند و برآورنده نیازهای مصرفی محلی و منطقه ای به شمار می روند.
حصیربافی از جمله هنرهای سنتی و دستی محسوب می شود که در اکثر نقاط روستایی ایران به روش های مختلفی انجام شده و کاربردهای متفاوتی دارد.
یک کارشناس صنایع دستی در این باره می گوید: در تمامی کشورهای جهان، صنایع به چهاردسته سنگین، سبک، کوچک و دستی تقسیم می شود که هریک دارای خصوصیاتی منحصر به خود است.
حصیربافی به عنوان منشا نساجی شناخته می شود
محمد یوسفی با بیان اینکه حصیربافی یکی از قدیمی ترین صنایع دستی است که به عنوان منشا نساجی شناخته می شود، افزود: در مناطق مختلف کشور که دسترسی به برگ درخت خرما، ساقه گندم، نی و ترکه وجود دارد محصولات این رشته به صورت حصیربافی، سبد بافی، مرواربافی، ترکه بافی، چم بافی و چیغ بافی رایج است.
وی اظهارداشت: این هنر صنعتی که به صورت فعالیتی خانگی در بسیاری از مناطق کشور رواج دارد و برخلاف بیشتر رشته‌های صنایع دستی که زنان در زمستان و فصول فراغت از کار کشاورزی به آن می پردازند، بیشتر در فصول بهار و تابستان پررونق بوده و ضمن پرکردن اوقات فراغت زنان و دختران خانه دار و تامین محصولاتی کاربردی که در زندگی خودشان مورد استفاده قرار می گیرد، در منطقه تولید خریدار دارد.
این کارشناس صنایع دستی ادامه داد: همچنین این هنرمندان فرآورده های می سازند که به بخش های مختلف کشور فرستاده می شود و مردم دیگر مناطق کشور نیز از این صنایع دستی خواه به صورت وسایلی زینتی یا مصرفی استفاده می کنند.
حصیربافی از هنرهای است که قدمت چند هزار ساله دارد و بطور عمده با دو روش "مارپیچ" و "درهم بافته یا مشبک" بافته می شود و نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان در این رابطه گفت: در گیلان از دیرباز با وجود بسترهای مناسب از جمله ذوق و سلیقه مردم منطقه و مواد اولیه فراوان صنایع دستی چون چوب، ابریشم و خاک رشته های مختلف هنرهای سنتی رواج یافته است.
امید عزیزی افزود: رشته های شاخص استان شامل معرق، نگارگری، گلیم بافی، حصیربافی، البسه محلی، مروار بافی، خراطی، منبت، شال بافی، بامبوبافی، چادر شب بافی، چلنگری، حجاری، رشتی دوزی، سفال و چموش دوزی است.
وی اظهارداشت: گیلان، استان سرسبز و باصفایی در شمال ایران است که در ساحل جنوبی خزر واقع شده و جاذبه های پرشمار طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی را دربرگرفته است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان با بیان اینکه بسیاری از گیلانی ها علاقه فراوان به حصیر دارند، گفت: مهمترین مسئله در این منطقه رطوبت بیش از حد است و حصیر، بهترین زیراندازی است که مانع نفوذ رطوبت می شود.
حصیربافی از صنایع دستی خانگی رایج در میان مردم گیلان است
وی افزود: حصیربافی یکی از صنایع دستی خانگی رایج در میان مردم گیلان است که در اکثر نقاط این استان متداول بوده و در مناطق خمام، گلشن، جفرود و غازیان، بندر انزلی و روستاهای اطراف آن دارای شهرت بیشتری است و مواد اولیه آن ( لی ) یا( سوف ) است که به صورت خودرو در حاشیه مردابها و آبگیرها می رویند.
عزیزی ادامه داد: تولید این محصول در فصول غیر کشاورزی، پرکننده ساعات بسیاری از مردان و زنان روستایی و رونق بخش بازار داد و ستد در بازارهای سنتی استان است.
با این وجود در کولیور شهرستان بندر انزلی برای تهیه حصیر زیرانداز از "سوف" به منظور پود و از "لی" برای تار استفاده می شود، محل رویش لی یا لیغ مرداب انزلی است. لیغ‌های شناخته شده گیلان به سه دسته چشلی، اوردلی و اروشقه قابل تقسیم هستند.
منشا حصیربافی از بافت زیرانداز شروع شده و بافت زنبیل، سبد و غیره در درجه بعدی اهمیت قرار دارد، ولی از آنجایی که این زیراندازها در سال های گذشته خریدار نداشت به بافت سفره، زنبیل، کلاه، جای قاشق، چنگال و زیرقابلمه ای می‌پردازند و در صورت گرفتن سفارش، اقدام به تولید زیراندازهای حصیری می کنند.
یک تولید کننده حصیر در این باره می گوید: حصیر به شکل متری و در اندازه های گوناگون بافته می شود، برای بافت حصیرانواع مناسب نی ها را از تالاب ها و یا آبگیرهای استان بریده و در مقابل آفتاب پهن می کنند تا خشک و یکرنگ شود.
محمد مرادی افزود: خاصیت این گیاه که در زبان محلی به آن "اورشلم لی" یا ابریشم لی گفته می شود در اثر خشک شدن، ترد و شکننده نشده و هنگام بافت می توان با پاشیدن کمی آب آن را نرم و قابل بافتن کرد، نوع دیگری از حصیر را نیز از ساقه های خشک شالی می بافند که به آن "گلشن حصیر" می گویند.
ایران یکی از 16 کشور تولید کننده لوازم حصیری در جهان است
این تولید کننده صنایع دستی ادامه داد: در گذشته زیرانداز و کفپوش روستاییان از حصیر بوده و امروز هم استفاده از آن در بیشتر روستاهای ایران رواج دارد.
به هر ترتیب حصیرهای ساخت گیلان و سایر نواحی شمال ایران، طرح های هندسی دارند که از بافت نی طبیعی یکرنگ پدید می آیند، حصیر و سبد تنها جنبه مصرفی ندارند بلکه تعداد قابل توجهی از آنها که در نقاط مختلف گیلان بافته می‌شود به خصوص سبد و حصیرهای رنگی دارای جنبه های هنری و تزئینی است.
همانطور که پیشتر نیز اشاره شد حصیربافی قدمتی بسیار داشته و از ابتدای تولید آن تا به امروز از لحاظ ویژگی های تولیدی و محصولاتی در مناطق مختل چندان تغییراتی نداشته و جنبه های اشتراکی بسیاری دارند.
با توجه به اینکه هنر حصیربافی از پیشینه ای کهن در کشور برخوردار است و ایران یکی از 16 کشور تولید کننده لوازم حصیری در جهان است با اطلاع رسانی صحیح، آموزش، بازاریابی، تبلیغ مناسب، برنامه ریزی شده و حمایت از تولید کنندگان آن می توان موجب رونق دوباره این هنر دستی شد.
نماینده مردم بندر انزلی در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: این هنر- صنعت ملی می تواند به عنوان یک عامل موثر در ایجاد مولد با توجه به نیاز محدود سرمایه گذاری به ویژه در سطح مناطق محروم و دورافتاده کشور و در نتیجه کند کردن روند مهاجرت و حتی معکوس کردن آن مورد توجه قرار گیرد.
حسن خسته بند افزود: از امکانات بالقوه و قابلیت های فراوان صنایع دستی می توان به عنوان بخش مکمل اقتصادی، کشاورزی در روستاهای کشور جهت ارتقای سطح زندگی و بهبود شرایط زیست روستائیان سود جست.
حصیربافی بخشی از فرهنگ و هنر گیلان را تشکیل می دهد
وی همچنین با اشاره به اینکه این هنر بخشی از فرهنگ و هنر گیلان را تشکیل می‌دهد، اظهارداشت: اطلاع رسانی و معرفی این صنعت بومی در کمک به احیای دوباره این هنر موثر است.
نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی مهمترین دلیل عدم تمایل نسل جوان برای یادگیری این هنررا ورود وسایل جدید و زندگی ماشینی روز دانست و یادآورشد: برای احیای مجدد این صنعت دستی باید وسایل و امکانات تولید و فروش این نوع محصول فراهم شود تا جوان با انگیزه بیشتر در این زمینه تلاش کند.
به هر حال محصولات حصیری گیلان بیشتر با رنگهای روشن بافته و نقوشی که در محصولات حصیری این خطه به کار می‌رود بیشتر هندسی است که معمولا مشابه کنگره های لوزی شکل و یا مربع با رنگهای شاد مانند سبز، قرمز، صورتی، زرد، نارنجی و گاهی نیز قهوه ای هستند.
محصولات حصیری که در گیلان بافته می شوند از ظرافت و زیبایی بیشتری نسبت به محصولات دیگر استانهای کشور برخوردارند که می تواند به دلیل آب و هوای این منطقه باشد.
به لحاظ تنوع محصولات نیز می توان گفت که در استان گیلان این تنوع بیشتر به چشم می خورد، وجود انواع زیرداغی حصیری، سبد ها و دیس های حصیری و انواع مختلف دیگر خود گواه این مطلب است.
در ادامه باید یادآورشد که وجود صنایع دستی منحصر به فرد در بسیاری از شهرها، بخش ها و روستاهای کشور به ویژه استان گیلان می توان با ایجاد مشاغل فصلی برای روستاییانی که امکان کشت و تولید محصولات کشاورزی دارند و نیز مشاغل دائمی برای آن دسته از افرادی که کشاورز نبوده ولی نیروی کار قابل ملاحظه ای را تشکیل می دهند به توسعه روستاها و اقتصاد روستایی کمک و مساعدت کرد.
۰۹:۲۲ - ۱۳۹۹/۰۸/۱۳
نظر شما