سیاست خارجی قابل قبول ایران/ در مذاکره با آمریکا لجبازی نکرده ایم

به گزارش خبرنگار مهر، منوچهر متکی یکشنبه شب در همایش گرامیداشت روز دانشجو که در دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس برگزار شد، ضمن گرامیداشت 16 آذر روز دانشجو، عنوان کرد: رژیم شاه تنها 108 روز پس از کودتای 28 مرداد و در 16 آذر 1332 با خوش خدمتی به آمریکا، سه ستاره از جنبش دانشجویی را یک روز قبل از سفر نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا به ایران، به شهادت رساند.

وی با بیان اینکه آمریکایی ها حتی تصور فروپاشی رژیم شاه را هم نمی کردند، ادامه داد: آمریکایی ها سالها پس از کودتای سال 32 که شاه را دوباره به قدرت بازگرداندند، آنچنان این رژیم را مستحکم می دیدند که حتی تصور نمی کردند این بنیان فرو بپاشد، اما ملت ایران در سال 57 با یک قیام عمومی طومار استعمار را در کشورمان در هم پیچید و طی 34 سال گذشته نیز همواره تلاش کرده اند تا دوباره بر ایران حاکم شوند، اما موفق نبوده اند.

وزیر سابق امورخارجه افزود: انقلاب اسلامی برای ما استقلال و آزادی به ارمغان آورد و هم اکنون نیز در دوره حساسی به سر می بریم که در این شرایط ویژه به هیچ وجه حق اشتباه و یا آزمون و خطا نداریم.

متکی در ادامه سخنان خود به مسئله اهمیت روابط خارجی در کشورها پرداخت و اظهار داشت: حکومتها در حکمرانی خود باید به دو حوزه مسائل داخلی که شامل مباحث، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است و همچنین به حوزه مسائل و روابط خارجی که همچون ضمیمه ای در تمامی حوزه ها تاثیرگذار است، توجه داشته باشند. البته در مقاطعی رویکرد سیاست خارجی کشورمان تغییر کرده، اما در مجموع پس از انقلاب اسلامی سیاست خارجه جمهوری اسلامی منطقی و قابل دفاع بوده است.

وی در ادامه به سیاست کشورمان در خصوص مسائل هسته ای اشاره کرد و افزود: سه دولت اخیر جمهوری اسلامی ایران از زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی با شعار دفاع از حقوق هسته ای عمل کرده اند، اما رویکرد دولت هشتم مبتنی بر مذاکره و همکاری با غرب بود که در همین راستا دولت تعلیق فعالیتهای هسته ای را پذیرفت، اما در ماههای پایانی دولت هشتم و پس از گذشت دو سال این رویکرد تغییر و فعالیتهای صلح آمیز هسته ای کشورمان بار دیگر شروع شد.

وزیر سابق امورخارجه ادامه داد: مقام معظم رهبری نیز مدتی بعد در جلسه ای که با ایشان داشتیم، فرمودند که اگر ما تعلیق را نمی پذیرفتیم، آیندگان به ما می گفتند که شما در مسائل هسته ای لجبازی کردید و تعلیق فعالیت های هسته ای نشان داد که با وجود همکاری ایران، غرب هنوز آمادگی پذیرش حقوق ملت ایران در بحث هسته ای را ندارد و پس از دوسال تعلیق، حاضر به پذیرش حقوق ایران نشد.

لجبازی در روابط خارجی جایی ندارد

متکی با بیان اینکه ما امروز در مسائل هسته ای به اهداف خود دست یافته ایم، تصریح کرد: امروز در مبحث انرژی هسته ای به خوبی برنامه های خود را عملیاتی کرده ایم و حال باید در مذاکره با غرب ضمن صیانت مجدد از حقوق هسته ای کشورمان در دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای که غربی ها نیز براساس عضویت ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین معاهده منع گسترش سلاحهای هسته ای (ان پی تی) نمی توانند منکر آن شوند با یک دیپلماسی مناسب و منطقی مذاکرات را به پیش ببریم.

وی بر دوری کردن از لجبازی در روابط خارجی تاکید کرد و بیان داشت: در روابط خارجی باید با دوری از لجبازی و براساس منطق از فرصتهای به دست آمده استفاده کرد.

در مذاکره با آمریکا لجبازی نکرده ایم

وزیر سابق امورخارجه در ادامه سخنان خود با بیان اینکه ایران در بحث مذاکره با آمریکا لجبازی نکرده است، عنوان کرد: روابط میان ایران و آمریکا دارای فراز و نشیبهای طولانی بوده و به سه مقطع، سال 1320 تا 57 ، دوران اشغال لانه جاسوسی آمریکا در ایران و همچنین دوران پس از اشغال تقسیم می شود که آمریکایی ها در دوران پس از اشغال لانه جاسوسی که در آن قرار داریم، نتوانسته اند میان وعده ای که می دهند و کاری که انجام می دهند توازن ایجاد کرده و همواره در بحث مذاکره با ایران بر خلاف حرفهایی که زده اند، عمل کرده اند.

متکی اضافه کرد: هر بار آمریکایی ها در بحث مذاکره با ایران قدمی برداشته اند، ما نیز قدم بعدی را برداشته ایم، به عنوان مثال در دوران ریاست جمهوری جورج بوش، آمریکایی ها خواستار مذاکره با ایران در خصوص عراق شدند و ایران نیز براساس منطق تصمیم به مذاکره گرفت و ما با آمریکا مذاکره کردیم.

وی در همین راستا به پیشنهاد اوباما برای مذاکره با ایران اشاره کرد و افزود: در خصوص مسائل ایران نیز هر بار درخواستی از سوی آمریکا برای مذاکره مطرح شده ما نیز اعلام آمادگی کرده ایم که به عنوان مثال باراک اوباما در سال دوم ریاست جمهوری خود در نامه ای به رئیس جمهور برزیل و نخست وزیر ترکیه برای مبادله سوخت هسته ای میان ایران و غرب اعلام آمادگی کرد و در آن نامه اطمینان داده بود که شرایط مبادله سوخت اورانیوم غنی شده 3.5 درصد ایران با اورانیوم غنی شده 20 درصد را فراهم می کند که ما نیز بر همین اساس با برزیل و ترکیه گفتگو کردیم و حاصل آن تفاهم نامه تهران میان سه کشور ایران، برزیل و ترکیه بود که موفقیتی بزرگ در عرصه دیپلماتیک برای ایران محسوب می شود.

وزیر سابقه امور خارجه تصریح کرد: اما اوباما از فرصتی که به ابتکار خودش ایجاد شده بود، استفاده نکرد و باز به رویکرد مبتنی بر فشار روی آورد و این در حالی است که فشارها هیچگاه روی ایران تاثیر نگذاشته و آمریکایی ها نیز نشان دادند به دنبال رابطه و گفتگو نیستند.

اوضاع سوریه با مصر و تونس متفاوت است

متکی در بخش دیگری از سخنان خود به انتقادات مطرح شده در مورد سیاست خارجی ایران در خصوص سوریه اشاره کرد و اظهار داشت: برخی ها عنوان می کنند که جمهوری اسلامی ایران که از بیداری اسلامی در تمامی کشورهای منطقه حمایت کرده است، چرا در بحث سوریه رویکرد دیگری را در پیش گرفته که در پاسخ به این افراد باید گفت که انقلاب های ایجاد شده در کشورهای منطقه کاملا مردمی، مسالمت آمیز، بدون دخالت کشورهای خارجی و بدون استفاده از نیروهای نظامی بوده و در کشورهایی همچون تونس، مصر و یمن تنها مردم به خیابانها آمدند و مطالبات خود را به صورت مسالمت آمیز مطرح کردند.

وی اضافه کرد: اما در سوریه کار از مطالبات مردمی آغاز شد که دولت نیز به خواسته های مردم و گروههای مخالف توجه کرد، اما در ادامه کار دیگر مردم در خیابانها نبوده اند و نیروهای مسلحی که با خارج در ارتباط هستند و از دیگر کشورها سلاح دریافت می کنند، در حال جنگ با دولت هستند که در میان آنها افراد غیر سوری بسیاری از جمله، اردنی، سودانی و حتی ترک نیز دیده می شوند که تمامی این موارد، صورت مسئله سوریه را با دیگر کشورها متفاوت کرده است.

وزیر سابقه امورخارجه عنوان کرد: در واقع در سوریه می توان گفت، مطالبات مردم آری و مقاومت در برابر مداخله خارجی هم آری و متاسفیم که کشوری همچون ترکیه، در مسئله سوریه نیابت آمریکا را به عهده گرفته و سوریه نیز در این مداخله نشان داده که چگونه طی 50 سال گذشته در کنار رژیم صهیونیستی پابرجا مانده است.

اهمیت دستگاه دیپلماسی از دیدگاه مقام معظم رهبری

وی در همین راستا به دیدگاه مقام معظم رهبری در خصوص روابط خارجی اشاره کرد و افزود: رهبری معظم انقلاب می فرمایند که وزارت امورخارجه تنها یک وزارتخانه نیست بلکه نیمی از کارهای کشور توسط سایر وزارتخانه ها انجام می شود و نیمی دیگر نیز برعهده دستگاه دیپلماسی و وزرات امورخارجه است.

وزیر سابق امورخارجه اضافه کرد: دستگاه دیپلماسی بر تمامی حوزه ها تاثیرگذار است و هم می تواند دروازه ورود استعمار و ایجاد وابستگی در کشوری باشد و هم می تواند سکوی مقاومت در راستای رسیدن به استقلال در کشورها باشد.

متکی در ادامه سیاست خارجی کشورهای مختلف را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: دسته نخست کشورهایی هستند که خود را قدرتهای بزرگ سیاسی، اقتصادی و نظامی دنیا می دانند و سعی می کنند که سیاستهای خود را به دیگر کشورها دیکته کنند و دسته دوم نیز کشورهایی هستند که حکومت آنها براساس کودتا و یا در فضای وابستگی به دیگری برپا شده و سیاستهایی که به آنها دیکته می شود را انجام می دهند.

وی در ادامه تصریح کرد: اما گروه دیگری از کشورها در دنیا نیز وجود دارند که مستقل عمل می کنند و سیاست خارجی آنها نیز براساس منافع ملی پایه ریزی می شود و این دسته از کشورها باید در منطقه خود و دنیا حرفی برای گفتن داشته باشند و با تئوری مشخصی سخن بگویند.

تغییر جغرافیای سیاسی دنیا پس از انقلاب اسلامی

وزیر سابق امورخارجه، سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران را براساس ایجاد عدالت و عدم ظلم به دیگران و همچنین عدم ظلم پذیری دانست و خاطرنشان کرد: در سال 1357 کشورهایی که خود را قدرتهای بزرگ می دانستند، مناسباتی را برای دنیا تعریف کرده بودند و می خواستند تمامی دنیا براساس آن کار کند و ایجاد یک نظامی خلافی این سیاستها و مناسبات را نمی پذیرفتند.

متکی در همین راستا به حرفهای برخی اندیشمندان غربی پس از انقلاب اسلامی ایران اشاره کرد و بیان داشت: برخی اندیشمندان غربی در آن زمان می گفتند که ما تنها با قیام و سرنگونی یک نظام در ایران مشکلی نداریم، بلکه با این مسئله مشکل داریم که سالها غرب تلاش کرد تا نظامهایی را در دنیا براساس سکولاریسم و در قالب لیبرال روی کار بیاورد و آنها را به عنوان الگو به دنیا معرفی کند و بعد رهبر انقلاب ایران نه تنها بر روی این الگو خط قرمز می کشد، بلکه الگوی جدیدی را نیز به دنیا معرفی می کند.

وی در ادامه سخنان خود سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در به چالش کشیدن غرب با استفاده از تئوری جمهوری اسلامی کارآمد دانست و تصریح کرد: امروز با مهندسی که حضرت امام خمینی(ره) و پس از ایشان مقام معظم رهبری انجام داند و با طرح سوالاتی که غرب از پاسخ به آنها عاجز ماند، جغرافیای سیاسی دنیا تغییر کرده است.

لزوم پرداختن به سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دانشگاهها

وزیر سابق امورخارجه در بخش دیگری از سخنان خود خواستار پرداختن به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دانشگاهها و مراکز آکادمیک شد و عنوان کرد: امروز کشوری که از یک تئوری قوی برخوردار باشد می تواند حرفی در جهان داشته باشد و دنیا را به چالش بکشد.

متکی ادامه داد: کشورها با زبان دیپلماسی و مذاکره می توانند تئوری خود را در دنیا مطرح کنند و مذاکره هم به این معنا نیست که از حقوق خود کوتاه بیاییم، بلکه در مذاکره می توان با زبان قاطع و جدی سخن گفت و خیلی رک صحبت کرد.

وی اضافه کرد: دیپلماسی یک ظرفیت بسیار بزرگ برای مطرح کردن تئوری های یک ملت در دنیاست که در این عرصه باید گوهر گرانبهای استقلال و عزت و همچنین منافع ملی یک کشور در اولویت قرار گیرد.

دیپلمات جمهوری اسلامی ایران باید همانند یک بسیجی عمل کند

وزیر سابق امورخارجه در این راستا کار دیپلماتها را بسیار مهم دانست و اظهار داشت: دیپلماتهای جمهوری اسلامی ایران باید به عنوان یک دیپلمات بسیجی که بسیجی بودن یک برند فرهنگی و بین المللی است و در دل خود نیز منطق، مقاومت، تدبیر و همدلی را به همراه دارد، عمل کرده و در صحنه بین المللی تئوری های جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرده و از حقوق ملت ایران دفاع کنند.

متکی گفت: دیپلمات باید همانند یک دیده بان در جنگ، وضعیت محیط بین الملل را رصد کرده و با هوشیاری و دوری از ترس، گزارش دقیقی از امکانات کشورها و محیط بین الملل ارائه دهد.

وی در ادامه تحلیل کردن اوضاع کشورها را یکی از وظایف اصلی دیپلماتها دانست و خاطرنشان کرد: دیپلماتها باید ضمن جمع آوری اطلاعات و اخبار، پردازش و تحلیل درستی نیز داشته باشند و در نهایت به محصول نهایی دیپلماسی یعنی پیش بینی اوضاع آینده برسند و ببینند که چه حادثه ای به نفع و یا چه حادثه ای به ضرر کشور است.