انفاق و بخشش یکی از ارزشهای مهم اسلامی است که در پیشرفت ارزشها و معنویات نقش اساسی دارد، ولی همین انفاق اگر در مسیر اسراف قرارگیرد ضد ارزش شمرده میشود و اگر انفاق به دیگران چنانچه زیادتر از شأن انفاق کننده باشد و یا به مقداری که خود و خانواده خویش را به زحمت و سختی گرفتار سازد، انجام بگیرد یکی از مصادیق اسراف به حساب میآید.
خداوند از انفاق به عنوان (جهاد مالی) یاد کرده است، اما هیچ انفاقی در پیشگاه خدا محبوبتر از انفاق معتدلانه نیست. خداوند اسراف در انفاق را دشمن دارد.
اسراف در همه چیز حرام و ناپسند است. اعتدال و میانهروی اصلی است که حتی در خود انفاق نیز جاریست و کسی حق ندارد با زیاده روی در آن به نیازمندیهای ضروری خود و خانوادهاش پشت کند و در حقیقت نباید اسراف کرد تا بتوان انفاق نمود و در آن هم نباید از حد اعتدال خارج شد تا این که باز هم بتوان از مال خویش در موارد دیگر بهره جست.
بنابراین پرهیز از اسراف در غیر انفاق برای تمکن از اصل انفاق است و پرهیز از آن در انفاق، برای تمکن از آن در موارد لازمتر و ضروریتر است.
خداوند در قرآن سوره فرقان آیه 67 میفرماید: بندگان خدا کسانی هستند که وقتی انفاق میکنند، نه اسراف مینمایند و نه بخل میورزند و حد میانه را در آن رعایت میکنند.
از این آیه شریفه استدلال میشود بندگان خدا در انفاق حد میانه را رعایت میکنند بدین معنی که در بنده خدا بودن حد میانه کافی است و انفاق همه مال لازم نیست و زیادهروی در انفاق کار پسندیدهای نخواهد بود.
در این آیه شریفه برای اهل انفاق سه حالت در نظر گرفته شده است: 1-اسراف 2- اقتار 3- حد میانه
اگر آیه شریفه تنها نفی اقتار را از صفات مؤمنین بر میشمرد و میفرمود: مؤمنین کسانی هستند که وقتی انفاق میکنند بخل نمیورزند غیر از آن، چه حد میانه و چه اسراف، از صفات پسندیده بندگان حق به حساب میآمد؛ در حالی که قرآن مجید علاوه بر اقتار، طرف اسراف را هم نفی فرموده و در مقام شمارش بعضی از صفات اهل ایمان تنها انفاق در حد میانه را در ردیف آنها قرار داده است که نشان دهنده این است که اسراف نیز مانند اقتار از صفات مؤمنین بیرون است.
در انفاق اگر اسراف صورت گیرد خسارتها و آثار سوء خواهد داشت؛ از این رو باید در همین مورد نیز اندازه نگه داشت زیرا اگر اسراف در آن رخنه کند چهره زیبای آن را تیره و زشت خواهد کرد.
با کمال تأسف اسراف در انفاق به عناوین مختلف با شکلهای گوناگون شایع گشته و موجب مشکلات فراوان بسیاری شده است.
1- خریداری دسته گل با بهای سنگین برای بیماران و یا برای قبرستان و...
2- سوغات سفر، حتی سفرهای زیارتی و یا واجب مانند حج که برای بسیاری کمرشکن و مشکل آفرین است.
3- مهریههای سنگین و تشریفات سنگینتر در مهمانیهای عروسی.
4- تحمل مخارج سنگین مجالس ترحیم اموات که گاهی موجب حیف و میل اموال یتیم و صغیر شده و باعث ور شکستگی وارثان میشود.
5- خرجهای گزاف ولیمه در بازگشت از سفر حج و یا سوریه و کربلا.
این گونه موارد به خاطر اسراف حرام و ناشایست است ولی اگر از بیت المال باشد حرام بزرگ دیگری بر آن افزوده میشود و انجام دهنده آن به عنوان خائن بیت المال و غارتگر بیت المال معرفی میشود.
نظر شما