در گفتگو با مهر عنوان شد؛ تبعات منفی تأکید بر حقوق زن و مرد در خانواده/ رمز تحقق الگوی خانواده اسلامی- ایرانی

حجت الاسلام سیدمحمد سادات منصوری رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در مورد کمرنگ شدن الگوی خانواده اسلامی- ایرانی به خبرنگار مهر گفت: ما یکسری الزامات حقوقی یا قانونی داریم و یک دسته الزامات اخلاقی داریم و معمولا الزامات حقوقی در برابر الزامات اخلاقی قرار می گیرد چون در حقوق هر کسی به دنبال استیفای حق خود است اما در حوزه اخلاق، اولیه ترین مفهوم اخلاقی این است که انسان از حق خود بگذرد، یعنی از جایی که ما از حق خود می گذریم، تازه حوزه اخلاق شروع می شود.

وی افزود: بای این توضیحات حالا در خانواده باید مردم را دعوت و تشویق کرد که به دنبال حقوقتان باشید یا برعکس باید مردم را تشویق کرد که به اخلاق پاینبد باشید و از حقتان بگذرید؟! اگر ما این را برای خودمان حل کنیم بسیاری از مسائل نیز حل خواهد شد؛ یک وقت ما بحثهای فقهی و حقوقی حوزه خانواده می کنیم که این بحثها بسیار خشک است که شاید در طول زندگی یک آدم لازم نیست به کار بیاید. این بحثهای حقوقی بیشتر به درد دعوا می خورد یعنی وقتی یک دعوای حقوقی پیش می آید آدمها بفهمند حق با کیست و قاضی باید حق را به چه کسی بدهد اما به درد زندگی عادی نمی خورد.

این پژوهشگر قرآنی تصریح کرد: مثلا ما در خانواده می گوییم حقوق مرد چیست؟ مثلا این است که زن مطیع باشد و مرد نان آور است و باید نفقه زن و فرزند را در حد متعارف بپردازد و ... و از آن طرف هم زن می گوید: جزو حقوق من این است که خرجی من داده شود و من از نظر شرع و قانون لازم نیست کاری در خانه انجام دهم و مرد می گوید حق من این است که تعدد زوجات داشته باشم و لازم به اجازه تو نیست و از این قبیل حرفها.

سادات منصوری افزود: خب! می بینید این حقوقها چگونه است! فرض کنید در یک خانواده ای همه بخواهند بر اساس حقوقشان رفتار کنند؛ از فردا خانم می گوید من دست به سیاه و سفید نمی زنم و بچه هم که به دنیا آمد من هیچ وظیفه ای برای شیردهی و رسیدگی به او ندارم و با خودت است! بعد مرد می گوید اگر اینجوری است پس تو هم حق نداری از خانه خارج شوی و حتی به خانه پدر و مادرت بروی و من می روم چندتا زن می گیرم و... آیا در این شرایط زندگی ادامه پیدا می کند؟ اصلا دوام ندارد. پس باید چه کار کرد؟ باید گفت که از حق بگذریم و اخلاق را در خانواده برجسته کنیم.

وی تأکید کرد: پیامبر اکرم(ص) در حالت احتضار آخرین وصیتشان این بود النساء النساء ... من شما را به زنان و رعایت حال زنان توصیه می کنم. محل خانواده محل محبت است باید افراد از حقوق خود بگذرند. مرد حتما باید برای حفظ نظام خانواده از خیلی از حقوق خود بگذرد و زن هم برای حفظ شرایط خانواده از بسیاری از حقوق خود بگذرد و تازه اینجاست که یک خانواده اخلاقی و اسلامی شکل می گیرد.

رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی افزود: اینهمه دعوت کردن مردم در رسانه و مجامع مختلف به اینکه حقوق زن و مرد این است، چه فایده دارد. البته تدوین لایحه های قانونی و حقوقی خوب است اما تشویق کردن مردم که آی خانم و آی آقا مبادا حقت در خانواده ضایع شود! مشکل ساز شد. حتما نباید بر حقوق آدم‌ها در خانواده تأکید کرد. برعکس، باید در خانواده تأکید کرد ایثار کنید و از حقتان بگذرید تا خانواده شکل و دوام بیاید و بچه ها نیز در شرایط آرام پرورش پیدا کنند.

وی با تأکید بر اخلاق اسلامی و انسانی در خانواده، گفت: یکی از بهترین توصیه ها برای پایداری خانواده این است که اخلاق اسلامی و انسانی در خانواده تشویق شود که رکن این اخلاق «ایثار» است. اگر ما ایثار و از خودگذشتگی را در حریم خانواده برای پدر، مادر و فرزند جا بیاندازیم، آنگاه مصادیق مختلفی پیدا می کند؛ مثلا یک جا از خودگذشتگی این است که زن با درآمد کم همسر می سازد و آن را مدیریت می کند و یا مرد همه همت اش را صرف این می کند بهترین شرایط را برای خانواده اش فراهم کند.

سادات منصوری یادآور شد: اگر انسان بخواهد به آرزوها و خواسته هایش جامه عمل بپوشاند هرچند محق باشد و هرچند قانونی باشد، هیچ حد و مرزی ندارد و هیچگاه راضی هم نخواهد بود چون انسان آرزوهای فراوانی دارد، خواسته هایی دارد که شاید در قالب زندگی مادی قابل تأمین نباشد برای همین همواره احساس نارضایتی می کند و چون به خواسته هایش نرسیده است .اما اگر مثلا مرد این روحیه را در خود تقویت کند که من از خود می گذرم برای دیگران، دیگرانی که لااقل زن و فرزندش است و زن هم بگوید می گذرم برای دیگران که لااقل شوهر و فرزندان است و بچه ها نیز بگویند ما از خود می گذریم برای پدر و مادرمان. آنگاه می بینید که چه زندگی پررونقی می شود.

وی تأکید کرد: ما به شدت نیاز به آموزش داریم. جامعه ما در روابط اجتماعی بسیار کمبود آموزش دارد. معنای بهبود روابط اجتماعی در واقع احترام به قانون و دیگران است. از قوانین راهنمایی و رانندگی تا بسیاری از مسائل را در برمی گیرد. ریشه بسیاری از اختلافات و مسائل به عدم آگاهی و مهارت در برخوردها برمی گردد به ویژه در شرایطی که برای هر خانواده پیش می آید.

رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در پایان، قواعد فقهی را در روابط انسانی اقل خواند و با تأکید بر اخلاق به عنوان نهایت روابط اجتماعی و خانوادگی، گفت: باید بر رفتار صحیحی که عقل و دین به ما گفته است تأکید کنیم و منظور من از دین در اینجا فقه نیست بلکه حوزه اخلاق است و متأسفانه به دستورات اخلاقی دین در جامعه کم توجه شده و بیشتر مباحث فقهی بیان می شد در حالیکه در روابط انسانی قواعد فقهی اقل است و ما باید به اکثر برسیم که آن روابط اخلاقی است، لذا نیاز به آموزش داریم که در قالبهای مختلف می توان آن را گنجاند.