آیت الله تهرانی از بانیان گمنام انقلاب در کنار امام(ره) بود/ شاگرد خاص امام

حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد ابعاد علمی و شخصیتی آیت الله مجتبی تهرانی، گفت: درباره استاد بزرگوار ما حضرت آیت الله العظمی مجتبی تهرانی، می توان گفت از اوتاد و استوانه های معنوی جامعه ما بودند. وجود و حضور ایشان مایه آرام و سکون معنوی جامعه بود. اهتمام خاصی که ایشان بر مسائل اخلاق و مباحث اخلاقی، معنوی و سلوکی داشت در بین علما و فقها و مراجع کنونی بی نظیر بود.

وی با بیان اینکه می توان گفت ایشان از این جهت امتیاز خاص و اهتمام فوق العاده ای به این مسأله داشت، افزود: به همین جهت هم افزون بر 30 سال جلسات مباحث اخلاقی شان تعطیل نشد و به هیچ عنوان اجازه نمی داد که این جلسات و مباحث تعطیل شود و سفر و برنامه های دیگر زندگی و دروس شان را با محوریت این جلسات اخلاق و تربیتی که هزاران جوان دانشگاهی و طلبه و طبقات فرهنگی به مجلس ایشان مشرف و بهره مند می شد تنظیم می کرد.

رشاد با بیان اینکه ایشان اهتمام فوق العاده به این مجلس تربیتی داشت، تصریح کرد: به آن اندازه  که ایشان به مجلس معرفتی و معنوی خودشان که طی چندین دهه برگزار می شد و به قصد تربیت نفوس این جلسات دایر می شد، داشت به مباحث فقهی و حقوقی این مقدار اهتمام نمی کرد. حاصل این اهتمام هم این شد که دائرة المعارف عظیمی از دروس و مباحث مطرح شده از سوی ایشان امروز در حوزه اخلاق و عرفان و سیر و سلوک بر جای مانده است. همچنین ایشان پنج ـ شش دوره خارج اصول را تدریس کرد و بسیاری از کتب فقهیه را در درسهای خود تدریس کرده بود و اینها توسط شاگردانشان تقریر شده؛ هرچند منتشر نشده اما مجموعه دروس اخلاقی و سلوکی ایشان هم از حجم بیشتری  و هم از نظم خاصی برخوردار است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: به همین حیث، ایشان خیلی سالها پیش شاید نزدیک به 20 سال (دست کم پانزده سال) بنده را خواست و فرمود: با اینکه افراد بسیاری پیشنهاد می دهند که این دروس را در اختیار آنها قرار دهیم و آنها تدوین کنند و عرضه شود، اما مایلم شما این کار را عهده دار شوید و نظارت کنید و مجموعه دروس اخلاقی و سلوکی تنظیم و عرضه شود و مراجعه فراوانی طلب می شود و خیلی از افراد از حوزه و دانشگاه از جامعه مراجعه می کنند و دروس را می خواهند و حتی بعضی از مدرسان برجسته و شناخته شده حوزه ها مراجعه می کردند که این مباحث را در اختیار بگیرند تا مورد استفاده قرار بگیرد.

وی در ادامه سخنانش اظهار داشت: ایشان فرمود شما این مجموعه را نظارت کن تا تدوین و آماده عرضه شود. فرموده بودند اگر دروس فقهی و اصولی را تدوین کردید، من نهایتا ببینم اما مباحث اخلاقی و سلوکی را به همین میزان که شما نظارت می کنید و تنظیم می شود کفایت می کند و لازم نیست که من هم ببینم. بر همین اساس ما اقدام کردیم در حدود 30 جلد مباحث اخلاقی ایشان آمده شد که حدود 10 جلد آن منتشر شده و مباحث سلوکی ایشان هم حدود 20 جلد خواهد شد. اهتمام خاص ایشان در مقام نظر به ارائه این مباحث و تدوین این مباحث فوق العاده است و هم در مقام عمل، یعنی آنچه که به عنوان دوره اخلاق ایشان و همین طور مباحث سلوکی و عرفانی ایشان که امروز در دسترس هست و ان شاء الله تکمیل می شود و به عنوان وظیفه سعی می کنیم همه را تنظیم و عرضه کنیم.

رئیس حوزه علمیه امام رضا(ع) گفت: استاد بیش از این در مقام عمل و عینیت به این امر اهتمام کرد یعنی آثار تکوینی ایشان بیش از آثار کتبی است؛ هر چند احیانا ده ها جلد اثر فقهی، اصولی، اخلاقی، عرفانی تدوین و عرضه شود به اندازه ای که در عمل و عینیت ایشان بر روی جامعه و طبقات مختلف تحصیلکرده خصوصا از حوزه و دانشگاه تأثیر گذاشتند و شاگردان بی نام و نشان را تربیت کردند.  اگر می شد بررسی می کردید که از مجموعه کسانی که در عرصه جهاد در مسیر امام(ره) وارد شدند از جوانها، دانشگاهیان، طلاب و کسانی که در مسیر جهاد فی سبیل الله و در راستای آرمانها حضرت امام(ره) و استاد ایشان به شهادت رسیدند می دید که جمع کثیری از مجاهدان مسیر امام(ره) و شهدایی که در این مسیر طی انقلاب و جنگ به شهادت رسیدند تربیت یافتگان مجلس انس و معرفت ایشان هستند.

وی تأکید کرد: آنچه که به صورت مکتوب و احیانا به صورت صوتی از آن بزرگوار در حوزه های معرفتی باقی مانده بخشی از آثار معنوی مینوی ایشان قلمداد می شود باید آثار و تأثیرات آن بزرگوار را در وجود و نفوس کسانی که طی این چندین دهه هزاران نفری که طی این چندین دهه از محضر معنوی ایشان بهره مند شدند جستجو کرد و آن بسی وسیع تر و گسترده تر و ماندگار تر است، چرا که نسلی که ایشان در مجالس معرفتی و سلوکی ایشان تربیت کرد این نسل، نسل بعدی را تربیت خواهد کرد.این اثر معنوی و مینوی عملی و عینی ایشان در وجود افراد و نفوس آحادی که به محضر ایشان ارادت داشتند، دوره به دوره و نسل به نسل حفظ خواهد شد که قابل برآورد و مقایسه نیست.

وی در بخش دیگری از سخنانش در مورد نقش مبارزاتی آیت الله مجتبی تهرانی بیان کرد: آیت الله تهرانی از شاگردان خاص حضرت امام(ره) بودند و از بدو نهضت امام(ره)، ایشان در کنار امام(ره) حضور داشتند و از خواص شاگردان ایشان بودند که در خواص مربوط به امور نهضت و همچنین در قلمرو علم و عرصه علم ایشان حضور و نقش داشت و فعال بود، لهذا از همان سالهای 40 و41 که رسما نهضت حضرت امام(ره) آغاز شد، ایشان کنار دست امام(ره) در بیت امام(ره) و در مجالس و برنامه ها و برقراری ارتباطات و در پشتیبانی از آرمانها و نهضت ایشان بود به همین جهت می توان گفت که ایشان در زمره بانیان و پی گذاران هرچند نه چندان با نام و نشان انقلاب در کنار حضرت امام(ره) قلمداد می شد.

وی افزود: زمانی که امام(ره) در قم بودند و بعد تبعید شدند ایشان پیگیر آرمانهای حضرت امام(ره) بود و مدرسه ای را در قم با همراهی دیگر شاگردان حضرت امام(ره) تأسیس کرده بود و کتابخانه ای را به وجود آورده بود با حمایت حضرت امام(ره) و تأمینی که از سوی ایشان می شد و سرانجام آن زمان ساواک ریخت و این کتابخانه را از بین برد و جمع کرد و مدرسه عملا تعطیل شد و طلاب پراکنده شدند و بعد هم که حضرت امام(ره) به نجف رفتند و ایشان هم مدتی به نجف  مشرف شد و در دسته حضرت امام(ره) حضور پیدا می کرد و در کنار حضرت امام(ره) بود. وقتی به تهران مراجعت کرد باز محضر ایشان کانون هدایت و جهت دهی به جوانان و فضلا و طلاب بود و در واقع منزل و محضر ایشان و محلی که ایشان به مثابه دفتر کاری و محل برنامه های ایشان قلمداد می شد محضر آمد و شد علما و مبارزین به حساب می آمد و شخصیتها و روحانیون و علمایی که در واقع مبارزات را در تهران هدایت می کرد به نحوی از جمله به محضر ایشان وصل شدند و در ارتباط با ایشان بودند.

رشاد با بیان اینکه ایشان از بدو نهضت در کنار حضرت امام(ره) بود و در طول نهضت هم نقش آفرین بود، اظهار داشت:  اما ایشان هرگز مایل نبود که نام ایشان مطرح شود و پس از پیروزی انقلاب هم همچنان در مسیر حضرت امام(ره) و حامی آرمانهای ایشان بود، اما هیچ گاه آشکارا خودنمایی نکرد و هرگز سمتی نپذیرفت. سمتها برای ایشان بی ارزش بود هیچ شوق سمت و جایگاه در مسائل دنیوی نداشت و موضوع مرجعیت ایشان را هم شاگردان ایشان ازجمله حقیر طلبه و بسیاری از بزرگان با اصرار ایشان را در معرض قرار می دادند استنکاف می کردند با اینکه مرجعیت یک مقام معنوی و معرفتی و هدایتی است کسی که صلاحیت دارد و دارای شأنیت است خود به خود شبیه به امامت است.

این شاگر آیت الله العظمی مجتبی تهرانی بیان کرد: هرچند که به هر حال ذاتاً این مرتبت و این موقعیت جنبه اعتباری دارد اما شبیه به مقام امامت است، گویی پایی در امامت و تکوین و حقیقت دارد و به عالم حقایق وصل است و اگر کسی استنکاف هم بکند مردم مراجعه می کنند و اگر آرای او منعکس باشد و بتوانند به آرای او دست پیدا کنند می توانند از آرای او تقلید کنند. به رغم اینکه مرجعیت یک حالت تعینی دارد نه تعیینی و خود به خود اتفاق می افتد اما ایشان به شدت استنکاف داشت از اینکه این شرایط فراهم شود و این موقعیت پیش بیاید.

وی با اشاره به اینکه استاد به شدت از مقام، موقعیتهای اجتماعی، سیاسی، دنیوی پرهیز و اجتناب داشت، اذعان کرد: به همین جهت به رغم اینکه  موقعیتها و مناصب بسیاری را به محضر ایشان پیشنهاد داده بودند و شاید ایشان به نحوی هم می دانست ممکن است این مناصب  مورد نظر حضرت امام(ره) هم باشد و دست کم ایشان رضا دارد بر اینکه این منصب را بپذیرد، اما هرگز تن در نداد و به زندگی طلبگی خود ملتزم و پایبند بود به درس و بحث طلبگی و تربیت نفوس و مباحث اخلاقی و پشتیبانی از آرمانهای حضرت امام(ره) بی آنکه نامی از ایشان مطرح باشد و ایشان جایگاهی را احراز کنند، لهذا می توان گفت ایشان از وجوه شاگردان حضرت امام(ره) و از پیش آهنگان و پیش قراولان پی گیری آرمانهای مبارزاتی حضرت امام(ره) قلمداد می شد.