تمدن "ارت" روی لبه فراموشی/ لزوم رمزگشایی کهن ترین لوحهای جهان

به گزارش خبرنگار مهر، تمدنی که چندی قبل در جریان کاوششهای باستانشناسان سر از خاک برآورد امروز سر برخاک گذاشته است.

تمدن ارت در حاشیه رودخانه هلیل رود حلقه گم شده تاریخ بشری و یکی از قدرتمندترین تمدنهای بشری در زمان خود رازهای سر به مهر فراوانی دارد رازهایی که به دلیل توقف کاوششها و عدم پیگیری داشته های فرهنگی و ثبت آنها این روزها در ذهنهای باستانشناسان نیز به فراموشی سپرده شده است.

از تپه های کنار صندل زیاد گفته شده است، تپه هایی که نمادی از نخستینهای بشری در تمدنی در جنوب شرق کشور است تپه هایی که 5 هزار سال قبل مرکز حکومتی مقتدر بوده است تمدنی که نخستین تقسیم بندیهای شهر نشینی و روستانشینی را می توان در آن دید و در آثار آن کتیبه هایی قدیمی تر از تمدن عیلامی که پیش از آن تصور می شد مخترع خط است کشف شد.

داشته هایمان از ذهنها نیز می رود

اما آنقدر از داشته هایمان کم گفتیم و به آن نپرداختیم که متاسفانه برخی باستانشناسان داخلی نیز در کمال تعجب همگان در اظهار نظرهاشان مردمان جنوب شرق ایران را تا قبل از دوران هخامنشیان مردمانی بی سواد می دانند و در مقالاتشان به این امر می پردازند.

این در حالی است که با کشف لوحهای گلی و خطوط قدیمی تر خط عیلامی مشخص شد که مبداء خط تمدن ارت بوده نه تمدن عیلامی.

محل کشف قدیمیترین لوح نوشتاری جهان

آن زمان که قبایل عیلامی و بین النهرین در حال جنگ با یکدیگر و خونریزی بودند مردمانی متمدن و مقتدر از لحاظ نظامی و اقتصادی در جنوبشرق ایران می زیستند که آثار بجای مانده از آنها پس از سالها موجب تعجب و حیرت باستانشناسان شده است.

خط جیرفت متفاوت از خط بین النهرین است

پروفسور یوسف مجیدزاده، سرپرست کاوششهای باستان شناسی جیرفت در سالهای 81 تا 86 در این خصوص می گوید: کاوش های باستانی شناسی جیرفت حکایت از باسواد بودن جیرفتی ها از 5هزار سال قبل دارد.

وی گفت: کشف چندین لوح گلی پخته و یک آجر کتیبه دار باقدمت 5 هزار ساله درکاوش های جیرفت نشان از باسوادی مردمان این منطقه در دوران باستان دارد.

وی با رد نظر برخی از باستان شناسان که جنوب شرق ایران تا زمان هخامنشیان جوامعی بی سواد بوده اند افزود: مردم جیرفت نه تنها همزمان با اختراع کهن ترین خط میخی بین النهرین باسواد بوده اند ، بلکه همزمان با آنان خطی متفاوت از میخی اختراع کرده اند.

مجید زاده با بیان اینکه اهمیت این دستاورد ها به گونه ای است که بسیاری از باستان شناسان بین المللی از آن بعنوان بزرگترین کشف 50سال گذشته یاد می کنند ابراز کرد: امید است شرایطی فراهم شود تا با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان، بتوان گزارش نهایی کاوش ها و مطالعات صورت گرفته در مناطق باستانی جیرفت در قالب یک یا دو جلد کتاب در اختیار علاقه مندان وپژوهشگران  قرار گیرد.

از کم گفتن در خصوص داشته هایشمان رنج می بریم

کرمان همیشه از کم گفتن رسانه ها و مسئولانش رنج برده است و هم اکنون نیز همه فراموش کرده اند که چه میراث کهنی را به ارث برده اند و هیچ کس نمی پرسد که چرا کاوششها در محوطه تپه های کنارصندل متوقف شد و اینکه چرا کارشناسان و متخصصان از داشته های غنی این تمدن نمی گویند.

جدای از اینکه هم اکنون وضعیت اسفناکی بر محوطه های باستانی کرمان حاکم است و این محوطه ها زیر شلاق فرسایش شدید باران و باد رها شده اند و تنها لایه ای گل اندود برروی آنها کشیده شده است باید از این امر نیز نگران بود که تمدن ارت در اذهان مردم و باستانشناسان نیز فراموش شود و دلیل این امر نیز چیزی نیست جز اینکه کرمانیان آن طور که باید به داشته هایشان اهمیت نمی دهند.

شی یافت شده در کنار صندل

این درحالی است که در دنیای امروز اطلاع رسانی و تبلیغات در تمام عرصه ها حرف اول را می زند این اصل به خصوص در راستای جذب گردشگر در صنعت توریسم تاثیر گذار است اما اگر نگاهی به وضعیت کنونی جذب توریسم داخلی و خارجی در کرمان بیندازیم به نتایج ناامید کننده ای می رسیم.

لوحهایی که رمزگشایی نشد

این درحالی است که با وجود تمام حرفها و وعده هایی که در خصوص معرفی داشته های تاریخی و فرهنگی استان زده شده است اما داشته های کرمان کمتر به مردم سایر مناطق کشور معرفی شده است در کمال تاسف حتی یک سایت متشکل و برنامه ریزی شده برای معرفی دقیق مناطق گردشگری استان کرمان شکل نگرفته است.

در این میان منطقه باستانی کنار صندل و تمدن ارت در جنوب کرمان نیز از همین مشکل رنج می برد تمدنی که قرار بود قفلهای تمدن بشری را باز کند و با رمزگشایی لوحهای کهنش تاریخ جهان را متحول کند این روزها خود به فراموشی سپرده شده است.

گفته می شود این لوحها در ایران نگهداری می شوند و عکس آنها به مراکز برجسته بین المللی ارسال شده است اما تاکنون هیچ نتیجه ای در خصوص رمزگشایی صورت نگرفته است و دلیل آن این است که نمونه این خط تاکنون دیده نشده است و دانشمندان در رمزگشایی آنها به در بسته خورده اند.

اما از سوی دیگر فضای موجود نشان می دهد که عزمی نیز برای رمزگشایی این الواح وجود ندارد و کار به جایی رسیده است که باستانشناسان داخلی نیز با نادیده گرفتن این الواح مردمان جنوب شرق کشور را قبل از هخامنشیان بی سواد می دانند و این درحالی است که مردمان این منطقه هزاران سال قبل از هخامنشیان خط را اختراع کرده اند.

تمدن ایران می تواند تمدنهای دیگر با چالش اساسی مواجه کند

محمد صمیمی، باستان شناس در گفتگو با مهر در خصوص این لوح اظهارداشت: تا کنون تصور می شد که قدیمی ترین لوح نوشتاری جهان مربوط به تمدن سومری است و به همین دلیل این تمدن را مبدا خط جهان می شناختند اما لوحی که در جیرفت در جنوبشرق ایران پیدا شد با قدمتی بیش از 5 هزار سال لوح سومر را به چالش اساسی کشید.

وی ادامه داد: تنها این لوح در کاوششها کشف نشد بلکه تعداد لوحها بیشتر بود و باید برای رمزگشایی آنها اقدام شود زیرا برای ثبت باید ابتدا لوح رمزگشایی شود و بعد به یک تمدن نسبت داده شود.

شی یافت شده در کنار صندل

وی گفت: نکته قابل توجه این است که لوح جیرفت به هیچ وجه شبیه خط سومر نیست بلکه خطی جداگانه با مبدای جدا و تمدنی کهن است که کهن تر از سومر است.

صمیمی ادامه داد: باید باستانشناسی در ایران بر روی تمدن ارت متمرکز شود زیرا تمدن ارت می تواند تمدن ایران را نسبت به سایر تمدن کهن جهان متمایز کند.

وی افزود: با این وجود به نظر می رسد حساسیتی در این خصوص وجود ندارد و به جای اینکه ما تمدن ایران را به عنوان یکی مبدا خط جهان معرفی کنیم بیشتر دنبال این هستیم مثلا پل خواجو، ارگ بم، سی سه پل و بیستون را معرفی کنیم.

وی اهمیت تمدن جیرفت را به حدی دانست که می تواند بسیاری از کتابهای جهان را تغییر دهد و این امر می تواند تمدن غرب را مقابل تمدن ایران با چالش اساسی مواجه کند امری که شاید خیلی هم مورد رضایت دانشگاههای غرب نباشد.

................................

گزارش: اسما محمودی