"تخریب" خودی و غیرخودی نمی شناسد/ هتک و تمسخر شخصیتها خودزنی است

استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: اولین بعد این است که شخصیت‏های علمی و اقتصادی و سیاسی هر جامعه‏ای سرمایه‏های اجتماعی آن جامعه هستند و تخریب آنها نشانه رفتن سرمایه‏های ملی و فرهنگی یک جامعه به شمار می‏رود. خواه این شخصیت‏ها معاصر باشند خواه معاصر نباشند.

 

قراملکی در ادامه گفت: دومین بعد بحث حقوق شخصی افراد است. در آموزه‏های اسلامی هرگونه تمسخر، توهین و تحقیر مستقیماً تعدی به حقوق افراد است به عنوان حق کرامت نفسی. حتی اگر فرد شخصیت علمی و اجتماعی نباشد به عنوان یک شهروند از حق احترام و کرامت برخوردار هستند.

این پژوهشگر حوزه اخلاق اظهارداشت: علت اینکه این پدیده در جامعه ما رخ می‏دهد، باید گفت چند چیز است. ساده‏ترین علت از بذله گویی و شوخ طبعی و میل افراد به خندیدن و خنداندن ناشی می‏شود. منتها ابزارهای جدید و تکنولوژیهای روز به دلیل اینکه سرعت بسیار زیادی در انتقال آنها دارند می‏توانند به این مسئله رواج بیشتری بدهند.
 
عضو هیات علمی دانشگاه تهران یادآوری کرد: قصه خنداندن و خندیدن و سرور و تفریح پیوسته امر مجاز و در مواقعی لازم است اما اگر به قیمت تعدی به حقوق فردی و اجتماعی یک جامعه باشد این کارهم به لحاظ اخلاقی زشت و نارواست و هم به لحاظ حقوقی فرد مدیون جامعه و آن افراد تخریب شده می‎شود.

 

 

 
وی ادامه داد: بعد دیگر بر می‎گردد به نوعی تهاجم‏هایی که به هویت ملی ما می‏شود به هر روی ما یک هویتی داریم که آن هویت به ما وحدت داده و ماندن و پویایی بخشیده آن هویت ملی بر ارکان و عناصر فرهنگی و اجتماعی قوام یافته است. شخصیت‏های علمی و اجتماعی یکی از ارکان این مقومات هویت هستند. به همین دلیل بعید نیست که گاهی نوعی جنگ نرم، تهاجم حساب شده دشمنان هم در میان باشد که شهروندان غافل و ساده انگار به دلیل عدم توجه به پیامدها و نتایج آنها ممکن است که این نشانه را روند.

قراملکی افزود: سومین عامل این است که ما در جامعه طنز اثر بخش اخلاقی را غایب داریم و نقد پذیری هم متأسفانه آستانه خیلی پایینی دارد. اگر در جامعه‏ای امکان نقد وجود نداشته باشد و مدیران خود را فراتر از نقد ببینند شخصیت‏ها خود را به ترازوی نقد جمعی نسپارند اگر در جامعه‏ای ارزیابی و حسابرسی مدیریت در بخشهای مختلف پژوهشی، اقتصادی، آموزشی و سیاسی در میان نباشد طبیعتاً کسانی که دیدگاه‏های انتقادی دارند ممکن است از ابزارهای غیر مستقیم بهره بگیرند.
 
وی ادامه داد: این ابزارهای غیر مستقیم ممکن است با درونمایه‏های هنری آمیخته بشود و با تکنولوژی قوت بگیرد. بنابراین سومین علت را همین می‏دانم. یعنی اگر مدیرانمان خود را در صندلی‏‏های داغ بنشینند و نقد پذیر باشند و اجازه بدهند نقدهای آشکار رسمی صورت بگیرد آنوقت این نوع تخریب‏های غیر رسمی پنهان که متأسفانه اثر بخشی آنها زیانبار است کمتر مجال نمود پیدا می‏کنند.
 

قراملکی چهارمین علت را در عدم ترویج حساسیت‏های اخلاقی دانست و گفت: هرچه شهروندان به اخلاق شهروندی بیشتر دعوت شوند و حساسیت‏های اخلاقی بیشتر بشود جسارت‏های تخریب شخصیت دیگران با چنین ابزارهایی کم خواهد شد.

 

این نویسنده، تصریح کرد: این نوع تخریب‏ها تیغ دو دم است که هم رقیب و دشمن را تخریب می‏کند هم خودی را. اساساً این کارها شیوه‏هایی نیستند که خودی و غیر خودی را بشناسند. امروز بر علیه دیگری به کار می‏روند و فردا بر علیه خود ممکن است به کار گرفته شوند.
 
وی یادآوری کرد: بنابراین کسی که به این شیوه‏ها متوسل می‏شود باید در انتظار پیامدهایی که به خود او بر می‏گردد نیز بنشیند و فردا خود را آماج اینگونه تخریب‏ها بداند.
 
قراملکی افزود: این نوع تخریب‏ها مانند در کشتی نشستن و آن را سوراخ کردن است که لاجرم کشتی بر گل می‏نشیند. نقد شخصیت‏ها امر بسیار لازم است اما هتک و حذف شخصیت‏ها به گونه‏ای که هیچ امکان برابری برای دفاع وجود ندارد و توأم با تمسخر و توهین باشد مانند آن است که در کشتی نشسته‏ایم و آن را سوراخ می‏کنیم و به لحاظ فرهنگی، همه آسیب پذیر خواهیم بود.