دکتر محمدعلی آذرشب عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر، وحدت اسلامی یک هدف خواند و گفت: وحدت اسلامی وسیله نیست، بلکه یک هدف است. این هدف از مکتب اسلام سرچشمه می گیرد که قرآن می فرماید: " وَاعْتَصِمُواْبِحَبْل ِاللّهِ جَمِیعًا وَلاَتَفَرَّقُوا" و یا اینکه می فرماید:" إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُم ْأُمَّةً وَاحِدَه". به عبارت دیگر وحدت اسلامی جزء اصول اسلام است. بلکه اصل دوّم اسلام پس از توحید است و لذا بزرگان فرمودند: اسلام بر دو ستون کلمه توحید و توحید کلمه استوار است.
اصول و فروع اسلام به سمت تحقّق منافع انسان و جامعه بشری است
وی تأکید کرد: البته کلیه اصول و فروع اسلام به سمت تحقّق منافع انسان و جامعه بشری نشانه رفته است. از جمله وحدت؛ هنگامی که وحدت وجود دارد یعنی «حیات» وجود دارد، و اگر حیات وجود دارد، تمدن نیز به منصه ظهور می رسد. لذا در دوران شکوفایی تمدّن اسلامی همه انواع روابط و پیوندها بین جهان اسلام برقرار بود اعم از سیاسی و علمی و فرهنگی و حقوقی و حتی اقتصادی.
این فعال حوزه تقریب مذاهب اسلامی یادآور شد: جسدی که حیات دارد بین اعضای آن رابطه ارگانیک برقرار است، که این اعضاء در ارتباط و در حال همکاری و همدردی هستند، ولی جسد مرده هیچ ارتباطی بین اعضای آن نیست. دعوت اسلام به حیات است: " یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ و َلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحْیِیکُمْ" که مقدمه تحقق این دعوت وحدت امت اسلامی است.
قرارگرفتن آرمانهای کوچک در مقابل افراد و جوامع اسلامی، بزرگترین چالش وحدت است
دکتر آذرشب به چالشهای وحدت اسلامی اشاره کرد و افزود: مهمترین آسیبهای وحدت اسلامی قرارگرفتن آرمانهای کوچک در مقابل افراد و جوامع اسلامی است. هدفهای کوچک انسانها را کوچک می سازد و چون اهداف کوچک افراد یا جوامع معمولا با هدفهای کوچک دیگر افراد و جوامع در تضاد است، تفرقه ایجاد می شود. امروز یکی از مهمترین محورهای تهاجم فرهنگی دشمنان جهان اسلام دور کردن آنان از اهداف بزرگ و مشغول کردن آنها به هدفهای کوچک است.
دکتر آذرشب به چالشهای وحدت اسلامی اشاره کرد و افزود: مهمترین آسیبهای وحدت اسلامی قرارگرفتن آرمانهای کوچک در مقابل افراد و جوامع اسلامی است. هدفهای کوچک انسانها را کوچک می سازد و چون اهداف کوچک افراد یا جوامع معمولا با هدفهای کوچک دیگر افراد و جوامع در تضاد است، تفرقه ایجاد می شود. امروز یکی از مهمترین محورهای تهاجم فرهنگی دشمنان جهان اسلام دور کردن آنان از اهداف بزرگ و مشغول کردن آنها به هدفهای کوچک است.
وی تأکید کرد: مشغول کردن آنان به اینکه "تا چه خورم صیف و چه پوشم شتا" در واقع مشغول کردن آنان به اختلافات مرزی، قومی، قبیله ای و مشغول کردن آنان به گرایشهای سلفی‌گری یا غرب گرایی و یا سرگرم کردن آنان به امور جنسی و رفاه طلبی وبی بند و باری...است، تا از اهداف بزرگ امت اسلامی دور شوند.
مشاور امور بین الملل وزیر ارشاد، افزود: یکی دیگر از آسیبهای وحدت اسلامی گسترش سلطه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی غرب بر جهان اسلام است. غرب هرگونه وحدت در جهان اسلام را به عنوان تهدیدی برای منافع خود می داند. وحدت جهان اسلام، هدفهای نامشروع غرب در جهان اسلام و چیاولگری های او را قطع می کند، به همین جهت هرگونه توجه به وحدت در جهان اسلام با موجی از اسلام هراسی و موجی از سلفی‌گرایی ساختگی و موجی از درگیریهای طایفه ای ساخته خود غرب، روبرو می شود.
وی یادآور شد: یازدهم سپتامبر که خود یکی از دستاوردهای غارتگران غرب و صهیونیسم بوده است، بهانه ای شد که استکبار حمله ددمنشانه به جهان اسلام روا سازد، و اسلام را توأم با تروریسم قراردهد، و جوّی از ارعاب جهت تثبیت قدرتش در هیأتهای حاکم و در آبهای منطقه اسلامی ایجاد کند. البته وجود رژیم صهیونیستی که همانند یک غده سرطانی در قلب جهان اسلام قراردارد، خود یک پایگاهی برای اجرای عملیات استکبار جهانی برای تسلط و تضعیف وحدت امت اسلامی به حساب می آید.
عوامل امیدوارکننده وحدت اسلامی/ بیداری اسلامی زمینه تحقق تمدن اسلامی
دکتر آذرشب با بیان اینکه وحدت امت اسلامی امروز با چالشهای بزرگی روبرواست که امید به این وحدت را حداقل در آینده نزدیک تضعیف می کند، اما از طرف دیگر می توانیم به عواملی دل ببندیم که ما را به آن وحدت امیدوار می سازد، افزود: از جمله این عوامل طبیعت فطرت بشری است که انسانها را به همکاری و همدلی وعشق به هم دیگر و همزیستی مسالمت آمیز دعوت می کند. فطرت انسانها از هرگونه کشمکش و نزاع و اختلاف و درگیری متنفّر است. و اگر خلاف آن در جوامع بشری دیده می شود به دلیل انحراف از فطرت انسانی است. به همین جهت دعوت به وحدت با فطرت انسانها سازگار است، و ندای وحدت می تواند راهی به قلب و روان انسانهای متعادل پیدا کند.
عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: دومین عامل امیدوار کننده به وحدت، خود طبیعت اسلام است. قرآن و سنّت مالامال از دعوت به وحدت و دوری از اختلاف و نزاع " وَلاَتَنَازَعُوا ْفَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ" یا فرموده پیامبر(ص) «پس از من کافر نشوید و به جان همدیگر بیفتید» یعنی اختلاف و نزاع خونین به استناد این حدیث شریف مساوی با کفر است. جهان اسلام قبل از سقوط، تجربه خوبی از وحدت در تعامل علمی و فرهنگی و ادبی و عبادی و سیاسی و اقتصادی ارائه داد. و این در اثر تربیت اسلامی بوده است.
وی افزود: سومین عامل امیدوار کننده تمایل شدیدی که در جهان اسلام دیده می شود به سوی بازگشت به خویشتن و پیدا کردن هویت خود، یا به عبارت دیگر بازگشت به «حیات» و به «تمدّن سازی» است. این بیداری اسلامی هم مظهری از این گرایش است و ا گر حیات تازه ای در رگهای جهان اسلام دمیده شود حتما منجر به وحدت امت اسلامی خواهد شد.
این فعال حوزه تقریب مذاهب اسلامی تأکید کرد: تجربه بنده ثابت می کند که علیرغم هیاهوی ضد وحدت، که هر از گاهی پس از هر فرصت بیداری، بلند می شود، مردم جهان اسلام به سمت وحدت گرایش دارند، این هیاهوها همانند « زبد» کف دریا است که از بین خواهد رفت و این مرواریدها در قلب دریا خواهد ماند. "فَأَمَّا الزَّبَد ُفَیَذْهَبُ جُفَاء وَأَمَّا مَا یَنفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الأَرْضِ" این شعار نیست، این حقیقتی است که طی نیم قرن تجربه بنده کاملا ملموس و مشهود است.
ریشه های وحدت تمدّنی بین امت جهان اسلام مشهود است
دکتر آذرشب با اشاره به برکات وحدت جهان اسلام در قرنهای متمادی، تصریح کرد: این برکات علمی، فرهنگی سیاسی، اقتصادی و هویتی است. از نظر علمی میان خراسان (در شرق) و اندلس (در غرب) جهان اسلام همکاریهای علمی تنگاتنگی وجود داشت. در زمینه طب وداروسازی و ستاره شناسی و زراعت و آبیاری بعلاوه در زمینه های علوم انسانی، دانشمندان جهان اسلام همکاری سازنده ای داشته اند که باعث شکوفائی علوم در کل جهان اسلام شد.
وی تأکید کرد: هرگاه نقطه ای از جهان اسلام در معرض تاخت و تاز صلیبیان قرار می گرفت، کل جهان اسلام به کمک آن همّت می گماشتند. به عنوان مثال دولت « حمدانیان» در حلب هنگامی که مورد حمله صلیبی‌ها قرار گرفت، مردم خراسان به کمک آن دولت شتافتند، هزاران داوطلب جهت همکاری و همیاری به سمت حلب روانه شدند.
وی افزود: از همه مهمتر هر یک از کشورهای اسلامی و هر فرد در جامعه اسلامی احساس پیوستگی به جامعه بزرگ اسلامی داشت، به همین جهت در وجود او احساس عزّت و کرامت و قوّت پیدا می شد، و این احساس عزّت یک مقدمه ضروری برای هر پیشرفتی بشمار می رود. صهیونیست آنگاه توانستند بر فلسطین مسلط شود که دولت عثمانی را منهدم ساخته و جوامع اسلامی به حالت پراکندگی و ذلت پذیری سوق دهند.
عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی یادآور شد: دولت عثمانی علیرغم انحرافها و ضعفها و عقب ماندگیهایش یک نوع احساس وحدت و عزّت به بخش بزرگی از جهات اسلام می بخشید. وهمین موجود ضعیف باعث عدم امکان کاشتن غده سرطانی اسرائیل در دل جهان اسلام شده بود. چون در سایه آن دولت ضعیف عثمانی یک نوع وحدت در جهان عرب احساس می شد.
دکتر آذرشب در پایان تأکید کرد: وحدت باعث قدرت جهان اسلام در طول تاریخ بوده است و امروز هم علیرغم ضعف این وحدت و علیرغم وجود عوامل انهدام این وحدت، ریشه های وحدت تمدّنی بین امت جهان اسلام مشهود است که باعث شده مؤسساتی هرچند ضعیف مانند سازمان همکاری جهان اسلام و سازمان ایسیسکو و بانک توسعه اسلامی و مجمع فقه اسلامی و دیگر مؤسساتی که عنوان جامع اسلامی دارند به وجود بیایند.
نظر شما