بازیگران خارجی حرف ‌زدند مردم سالن را ترک کردند

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و هنر: امسال در سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر 9 نمایش از کشورهای مختلف در بخش بین‌الملل حضور دارند. از میان این آثار 2 نمایش" تل/ ضحاک" و"1+1" محصول مشترک ایران با کشورهای سوئیس و ایتالیا هستند.

در دوره‌های گذشته بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر میزبان نمایش‌های معتبری از کشورهای صاحب تئاتر دنیا بود و همچنین حضور برخی نمایش‌های خیابانی از جمله نمایش‌هایی از کشور لهستان که در پارکینگ تالار وحدت اجرا می‌شد، به جشنواره شور و شوق زیادی می‌داد و بسیاری از علاقمندان برای دیدن آثار خارجی به جشنواره می‌آمدند.

در این دوره از جشنواره تئاتر فجر دیگر خبری از نمایش‌های خیابانی خارجی نیست و تا امروز هم که برخی از نمایش‌های خارجی بخش صحنه ای  به صحنه رفته‌اند از عکس‌العمل تماشاگران این نمایش‌ها و خالی شدن سالن در برخی از این اجراها می‌توان به این نتیجه رسید که جشنواره امسال در بخش بین الملل موفق نبوده است.

یکی از مهمترین نکاتی که باید به آن توجه کرد مسئله زبان است. لازمه حضور یک اثر خارجی که بر مبنای دیالوگ استوار است و کمتر حرکت و فرم در آن دیده می شود این باشد که حداقل قبل از دیدن نمایش اطلاعاتی جزئی در بروشور نمایش به تماشاگر داده شود تا مخاطبان با پیش زمینه ای قبلی به تماشای اثری بنشینند که زبان آن را نمی دانند.

نمی توان از همه مخاطبان تئاتر انتظار داشت که مسلط به زبانی خارجی باشند و مثلا ایتالیایی، کره ای، انگلیسی، ترکی آذربایجانی، ارمنی، عربی و... بدانند. بنابراین لزوم ترجمه همزمان نمایش و وجود بالانویس در اجراهای خارجی احساس می‌شود. شاید یکی از مهمترین دلایلی که این روزها مخاطبان نمایش‌های خارجی را از سالن های نمایش خارج می‌کند ارتباط برقرار نکردن آنها با مضمون نمایش باشد و چه بسا که نمایش جذابی در سالن اجرا شود اما مخاطبان به دلیل متوجه نشدن داستان و ارتباط برقرار نکردن با شخصیت‌ها ترجیح می‌دهند سالن را ترک کنند.

این اتفاقی بود که برای نمایش"زنی در حادثه قطار" که از کشور آذربایجان در جشنواره حضور داشت افتاد و به دلیل دیالوگ‌محور بودن نمایش، بعد از دقایقی تعداد زیادی از تماشاگران از سالن نمایش بیرون آمدند در صورتی که برخی از تماشاگران که زبان ترکی می‌دانستند با نمایش ارتباط برقرار کرده و تا انتهای نمایش نیز سرجای خود نشستند و از دیدن نمایش لذت بردند.

زمانی که قرار است کشورهایی در جشنواره تئاتر فجر حضور یابند که قرار نیست دلیل حضورشان سابقه درخشان تئاتر در کشورشان باشد و مخاطبان نیز با علم به این موضوع  احتمالا تنها به دلیل دیدن نمایشی خارجی و تحلیل دلایل انتخاب آن برای حضور در جشنواره و یا وسوسه دیدن آثاری از نویسندگان صاحب‌نامی چون شکسپیر توسط گروهی خارجی این آثار را برای دیدن انتخاب می‌کنند مسئولان برگزاری تئاتر فجر حداقل باید تمهیدی برای دیده شدن این آثار بیندیشند.

تا امروز که هفت روز از آغاز اجراهای صحنه ای جشنواره گذشته است شاهد اجرای نمایش هایی چون "زنی در حادثه قطار" از کشور آذربایجان،" میمومانیا" از کشور ارمنستان،"دزدمونا" از کشور ایتالیا،"7 + 7" از کشور لبنان و نمایش"تل/ ضحاک" به کارگردانی مشترک علی اصغر دشتی و نیکلاس هلبلینگ از کشور سوئیس بودیم.

در این میان "تل/ ضحاک" با استقبال خوبی روبرو شده و مخاطبانی که نمایش را دیدند راضی از سالن بیرون آمدند. اما دیگر نمایش های خارجی زیاد مورد پسند مخاطبان این دوره قرار نگرفته است چون بیشتر این آثار علاوه بر دیالوگ محور بودن نمایش های ضعیفی نیز از لحاظ ساختاری بودند و نتوانستند با مخاطبان ارتباطی را که باید برقرار کنند.

نمایش"تل/ ضحاک" اثری پخته و جذاب بود که به معرفی دو اسطوره ضحاک ماردوش و ویلهلم تل می پرداخت با نگاه به آیین‌های ایرانی روی صحنه رفت. این نمایش قبل از حضور در جشنواره در کشور سوئیس اجرای عمومی داشته و به نظر می رسد مسئولان تئاتر فجر در انتخاب این نمایش خوش سلیقگی به خرج داده اند.

نکته قابل بررسی این است که آیا با حضور چند نمایش خارجی در یک جشنواره می توان نام بین المللی را بر آن رویداد نهاد یا اینکه کیفیت و اعتبار نمایش های خارجی در یک جشنواره  و برنامه‌ریزی‌هایی که برای اجرای آنها انجام می‌شود یک جشنواره را بین‌المللی می‌کند.

هنوز 4 روز تا پایان جشنواره سی ویکم تئاتر فجر باقی مانده است. باید منتظر ماند و دید که آثار باقیمانده خارجی چون"هتل شگفت انگیز" از کره جنوبی،"1+1" محصول ایتالیا و ایران، "شاه اوبو" محصول مجارستان که اولین اجرای آن به دلیل مشکلات فنی لغو شد و نمایش"طوفان" اثر معروف شکسپیر از ایتالیا می توانند انتظارات را برآورده کنند یا باید باز هم شاهد نارضایتی تماشاگران و منتقدان از دیدن این آثار باشیم.