۱۷ بهمن ۱۳۹۱، ۱۱:۲۹

گزارش مهر/

مرگ آخرین نوازنده/ دیگر صدای سرنای استاد نمی آید

مرگ آخرین نوازنده/ دیگر صدای سرنای استاد نمی آید

کرمان - خبرگزاری مهر: استان کرمان یکی از غنی ترین مناطق کشور از نظر موسیقی نواحی است و وجود ساز 7 هزار ساله در کرمان و تعداد سازهای بومی نشان دهنده این مهم است اما عدم مستند سازی و آموزش این سازها آنها را در آستانه منسوخ شدن قرار داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، استان کرمان یکی از مناطق غنی در خصوص موسیقی نواحی محسوب می شود دلیل این امر نیز عدم رسوخ سایر فرهنگها در استان کرمان است به گونه ای که کرمانیان همچنان به سازهای و نواهای قدیمی خود پایبند هستند و دخل و تصرفی در این خصوص صورت نگرفته است به گونه ای که از کرمان به عنوان سرزمین بکر موسیقی یاد می شود.

این درحالی است که کشف یک ساز با هزاران سال قدمت در جنوب کرمان نشان دهنده اهمیت ساز در فرهنگ کهن استان کرمان دارد.

با این وجود تنوع موسیقی بومی و نواحی در کرمان به حدی است که نوای موسیقی در جنوب کرمان به هیچ وجه شباهتی با شمال استان ندارد و از سوی دیگر دهها ساز محلی نیز در استان کرمان وجود دارد که همچنان نوازندگانی دارند و این سازها را با مهارت مثال زدنی می نوازند.

شناسایی 35 نوع ساز بومی در کرمان/ سازهایی که موسیقیدانان معاصر را انگشت به دهان کرده است

طبق آمار 35 نوع ساز در کرمان شناسایی شده است که دارای ملودی خاص خود هستند که می توان به سازهای کوبه ای پوست دار، سازهای بادی، ساز زهی کمانی، ساز کوبه ای بدون پوست اشاره کرد.

در این میان سازهایی در کرمان وجود دارد که حتی شکل ابتدایی خود را حفظ کرده اند و برای موسیقیدانان امروزی معمایی محسوب می شود که می توان به سازهایی مانند چرغرو، جاریک، جروغ، سوتاکو و سوتاکوی اناری اشاره کرد که نمونه آنها در دنیا وجود ندارد.

در این میان سورناها نیز در کرمان از ارزش بسیار بالایی برخودارند و نمونه های مختلف سورنا در کرمان  نواخته می شود که مستند سازی و اموزش این سازها بسیار با اهمیت است.

خبری تاسف بار برای اهالی موسیقی/ حاجی سازی درگذشت

اما در هفته جاری خبری تاسف بار برای اهالی موسیقی استان کرمان منتشر شد و آن مرگ یکی از آخرین سرنا نوازان کرمان در فهرج بود که سرنوشتی است که بر بسیاری از این سازهای بومی استان کرمان می رود هر چند برخی محققان از جمله فواد توحیدی در کرمان سعی کرده است که در راستای مستند سازی و تحقیق در این خصوص قدمهایی بردارد اما با مرگ هر یک از نوازندگان این سازها اسرار ساز نیز برای همیشه به فراموشی سپرده می شود.

محمد ابراهیم آبادی هنرمند پیشکسوت و استاد موسیقی مقامی "ساز سرنا" در ابتدای هفته جاری بر اثر عارضه مغزی در فهرج درگذشت.

استاد ابراهیم آبادی نوازنده سرنا

محمد ابراهیم آبادی تنها هنرمند و استاد موسیقی مقامی ساز سرنا بود که از طفولیت اقدام به فراگیری ساز سرنا کرده و با کسب تجارب زیاد تنها هنرمندی بود که در این منطقه به آموزش این هنر می پرداخت.

وی با شرکت در جشنواره های مختلف موسیقی مقامی رتبه های خوبی را کسب کرده بود که از جمله آن کسب دیپلم افتخار در جشنواره منطقه ای در استان فارس در سال 78 و کسب لوح تقدیر در سومین جشنواره موسیقی نواحی ایران در سال 80 است.

کسب لوح تقدیر از جشنواره شعر و موسیقی صدا و سیمای مرکز کرمان با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان در سال 78 و دریافت لوح تقدیر از نخستین جشنواره موسیقی کرمان و کسب مقام برتر از حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی از دیگر افتخارات این مرحوم بود.

مرحوم محمد ابراهیم آبادی بر اثر عارضه مغزی در روستای علی آباد شهرستان نرماشیر درگذشت و در گلزار شهدای این روستا آرام گرفت.

در گفتگوی با یکی از شاگردان مرحوم استاد محمد ابراهیم ابادی مشهور به حاجی سازی پیرامون زندگی استاد گپ و گفت کردیم.

کوک منحصر به فرد حاجی سازی

سهراب عزیزآبادی در خصوص استاد خود چنین می گوید: استاد ابراهیم آبادی فرزند اسفندیار متولد 1313 است و در طول دوران زندگی خود خدمات فراوانی را برای موسیقی کرمان انجام داد.

وی بیان داشت: حاجیسازی نوازندگی سرنا را نزد پدرش فرا گرفت و از 13 سالگی این حرفه را به طورمثمر و جدی دنبال کرد.

وی افزود: استاد یکی از بزرگان موسیقی محلی و مقام کشوری بود و خدمات ارزنده ای انجام داد.

عزیزآبادی گفت: او به نحوی سرنای خود را کوک می کرد که کسی دیگر نمی تواند کوک آن را ساز کند مرحوم حاجی سازی بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران بطور مثمر با اداره فرهنگ ارشاد اسلامی شهرستان بم و کرمان همکاری لازم را داشتند بطوریکه از سال های 66 به بعد در جشنواره های متعدد شرکت  کرده اند و مقامهای زیادی کسب کرد.

عزیز آبادی افزود: از جمله شرکت در جشنواره های موسیقی مقامی کرمان در سال 70  جشنواره ای تهران در تالار اندیشه و تالار وحدت، تخت جمشید شیراز و مجتمع کوی دانشگاه تهران و قشم ، کیش و گرگان و غیره هنرنمایی کرده اند.

وی گفت: این استاد سرنا از حدود یکسال قبل دچار عارضه تنفسی و سکته مغزی شده اند و در صبح روز شنبه 14 بهمن به دیار باقی شتافت.

موسیقی بکر کرمان/ گنجینه ای از نوا

فواد توحیدی از محققان موسیقی نواحی کرمان در خصوص غنی موسیقی استان کرمان گفت: بدون شک غنی ترین و بکرترین زمینه موسیقی نواحی در استان کرمان وجود دارد و لزوم توجه بیشتر به این زمینه موسیقی احساس می شود.

وی افزود: وجود اقوام و عشایر در استان کرمان و تاثیر پذیری و تاثیرگذاری آنها بر استانهای مجاور کرمان را به گنجینه ای از موسیقی تبدیل کرده است.

توحیدی گفت: سازهای کرمان منحصر به فرد هستند و باید برای حفظ این فرهنگ معنوی غنی در استان کرمان اقدامات لازم از جمله مستند سازی انجام شود.

وی به سازهایی مانند سفید مهره، سرنا، کرنا، نی محلی، نی جفتو، فیقو، شاخ نفیر و سوتک به عنوان سازهای محلی بادی در استان اشاره کرد و گفت: در این میان سرنا در کرمان رونق دارد.

توحیدی به کشف ساز سورنای 7 هزار ساله در جنوب کرمان اشاره کرد و گفت: سازی با این قدمت در هیچ جای ایران وجود ندارد.

وی افزود: این سازها به طور عجیبی با امکانات و نیازهای مردم هر منطقه استان کرمان سازگاری دارد و به فرهنگی در زندگی مردم تبدیل شده اند بطوریکه در برخی موارد این سازهای کاربردیهای روزمره نیز در زندگی مردم ایفا می کرده اند.

سرنای کرمان
 
در این میان ساز سرنا جایگاه ویژه‌ای در میراث موسیقایی دیار کریمان دارد و به‌طور کلی قصه گوی حماسه و خون و جنون و سور و سوگ است. کشف سرنای هفت‌هزار ساله در منطقة بشاگرد و همچنین کشف سورنایی متعلق به دوران هخامنشی که هم‌اکنون در باغ موزة هرندی کرمان نگه‌داری می‌شود، نشان از پیشینة بسیار کهن این ساز در کرمان دارد.
 
به سرنا در اصطلاح محلی، ساز و به خنیاگر آن سازی گفته می‌شود. به گروه‌های نوازنده شادیانه نیز ساز و دهلی، لوطی، مطرب و سوری گفته می‌شود. به‌طور کلی چهار نمونة متفاوت از ساز سورنا در استان کرمان رایج است، که سه نمونة آن با سایر سرناهای کشور متفاوت است.
 
نمونه اول: سورنایی است که لولة صوتی و قسمت مخروطی ساز از هم جدا نمی‌شود و به صورت یک تکه و متصل از چوب تراشیده می‌شود. این سرنا که تقریباً مشابه اکثر سرناهای راجی در کشور می‌باشد، در مناطقی از بافت و شهرستان‌های سیرجان، شهربابک، بردسیر (مناطق لاله‌زار و خرمنده) رایج می‌باشد. تا دو دهة قبل از این سرنا در شهرستان‌های شهداد، رفسنجان، زرند و خود شهر کرمان نیز استفاده می‌شده است.
 
نمونه دوم: سرنایی است که در اصطلاح محلی به آن نرلاس گفته می‌شود و تفاوت آن با نوع اول در این است که لولة صوتی ساز از محل شیپوری جدا می‌شود و سرنا به شش قسمت (شیپوری، لولة صوتی، دو شاخه، پولک، میل و قمیش) تقسیم می‌شود.
 
این سرنا در مناطقی از شهرستان بافت که در مجاورت شهرستان جیرفت می‌باشد، تمام مناطق جیرفت و بم و قسمت‌هایی از کهنوج و قلعه‌گنج رایج می‌باشد.
 
نمونه سوم: سرنایی است شبیه به سرنای نوع اول، با این تفاوت که طول آن بسیار بلند (حدود شصت سانتی‌متر) و نزدیک به ابعاد کرنای استان کرمان می‌باشد. این ساز در شهرستان منوجان و قسمت‌هایی از کهنوج و قلعه‌گنج نواخته می‌شود.
 
نمونه چهارم: سرنایی است که شاید در تمام دنیا منحصر به فرد باشد. سرنایی با بدنه‌ای گلی که در منطقه سبلوئیه زرند (بناوند) ساخته و نواخته می‌شود.
...........................
گزارش: اسما محمودی
کد خبر 1809199

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha