محمد جواد مرادي نيا، پژوهشگر تاريخ، در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" در پاسخ به اين پرسش كه مدخل ورودي شخصيتهاي تاريخي چگونه است، گفت : شخصيتهاي تاريخي كه كارهاي بزرگ و يادگارهاي بزرگي از خود به جاي گذاشته اند در طول زمان به اين مرتبه رسيده اند. رجال تاريخي نيز به تبع داراي گستره تاريخي هستند. تا وقتي كه ما به آن گستره وقوف پيدا نكنيم شناخت دقيق و همه جانبه آنها را نخواهيم داشت. بنابراين عوامل مختلفي مانند وراثت وخانواده ، محيط جغرافيايي، موقعيت تاريخي و حوادث پيراموني در دوران شكل گيري شخصيت آنها و آموزه هايي كه داشتند تاثير گذار است.
وي در ادامه درباره شخصيت امام به لحاظ جايگاه تاريخي گفت : امام شخصيتي است كه ما هر چه قدر از زمان خود امام دور شويم بر ابعاد وجودي آن وقوف و شناخت بيشتري پيدا خواهيم كرد. در دوراني كه ما زندگي مي كنيم به دليل فضاهاي مصنوعي كه ساخته مي شود شايد نتوانيم به ابعاد شخصيتي ايشان به سهولت دست پيدا كينم. اما طول زمان مي تواند به محققين اجازه دهد كه ابعاد واقعي امام را بشناسند.
مرادي نيا تاكيد كرد : امام به دليل اينكه موفق شد تاريخ ايران را از مرحله اي به مرحله ديگر عبور دهد از مهمترين شخصيتهاي تاريخي ايران محسوب مي شود. ما اگر بخواهيم امام را از 15 خرداد 42 بررسي كنيم به جايي نخواهيم رسيد. ممكن است گوشه هايي از واقعيت بر ما آشكار شود اما قطعا به همه حقيقت و واقعيت دسترسي پيدا نخواهيم كرد.
مدير كل مراكز روابط فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در ادامه با اشاره به تحقيقاتي كه درباره گستره تاريخي زندگي امام انجام داده است گفت : آنچه كه من در تحقيقات تاريخي به آن رسيده ام اين است كه به طور مثال جد پدري و مادري امام به لحاظ مختلف در شكل گيري شخصيتي امام تاثير گذار بودند. اين دو از افرادي بودند كه در اوج ورع و تقوا مي زيستند.همچنين شجاعت و دلاوري اين دو نيز در نسل بعدي تاثيرگذار بود. به طوري كه مادر امام ( هاجر خانم) خانم پاكدامن و متقي بود كه صلابت پدري را به ارث برده بود.
مرادي نيا افزود : امام در دوره انتقال تاريخي استبداد مطلق به دوران مشروطه به دنيا آمده است . دوران مشروطه تبعات خاص خود را داشت كه در شهرهاي مختلف و از جمله شهر خمين نيز تاثير گذار بود. خمين بر سر راه ارتباطي غرب و مركز ايران قرار دارد. در زمان جنگ جهاني اول خمين يك شاهراه ارتباطي بود كه تمام قشونهاي خارجي به نوعي از اين مكان عبور كردند. روسها نيز خمين را تصرف كردند و در آن زمان امام كه در سنين جواني بود اجنبي را در خانه خود مشاهده كرد. امام تجربه تاريخي برخورد با بيگانگان را از نزديك ديد. اجحاف و غارت و چپاول، قحطي، بيماري و گرسنگي و مرگ و مير را مشاهده كرد. در اين زمان بود كه امام مادرشان را بر اثر همين پيامدها از دست مي دهد. اين زمان دوراني است كه بر ذهن امام تاثير گذار بوده و ما از اين دوره اين نتيجه را هم مي توانيم داشته باشيم كه امام در مقابل قانون كاپيتولاسيون كه به شدت مي ايستد به لحاظ تجربه تاريخي ايشان بوده است. اين قانون به نوعي تجربه تاريخي مباره با اجنبي و بيگانگان بود.
اين پژوهشگر تاريخ يكي ديگر از زمينه هاي تاثير گذار بر انديشه هاي امام از لحاظ تاريخي را آگاهي ايشان از وضعيت زمانه دانست و گفت : در آن زمان ما شاهد ظهور انديشه هاي مدرن نيز بوديم. امام به واسطه يكي از بستگانشان به نام سيد محمد كمره اي با مسائل روز نيز آشنا مي شد.
مرادي نيا در پايان گفتگو جاي يك مقايسه پژوهشي - تطبيقي بين امام و رجال تاريخي ايران را خالي دانست و گفت : اين مقايسه تطبيقي مي تواند به ما كمك كند كه در شرايط تاريخي مختلف كه افرادي در ايران ظهور كردند چه كردند و امام نيز چه نقشي ايفا كرد.
نظر شما