تهيه كننده مجموعه برنامه "نقد اول" در گفت وگو با "مهر": از نقد اول انتظار نقد تند نبايد داشت / شبكه يك پنبه خودش را نمي زند

كامبيز اخوان صفا، تهيه كننده مجموعه برنامه " نقد اول " درباره انگيزه از ساخت اين برنامه به خبرنگار تلويزيوني "مهر" گفت:  اين برنامه در ادامه مجموعه آثاري است كه به نقد و بررسي آثار تلويزيوني و سينمايي در شبكه هاي مختلف تلويزيوني مي پردازد. اين برنامه تلاش مي كند تا زوايه ديد جديد و پنجره اي تازه در نگاه به يك مجموعه تلويزيوني در ذهن مخاطب باز كند و در نتيجه به افزايش دانش تصويري بيننده كمك كند. اين مسايل باعث خواهد شد تا توقع بيننده كه ارتباط مستقيم با يك مجموعه تلويزيوني است، بيشتر شود و در نتيجه كيفيت آثار تلويزيون افزايش يابد. نكته ديگري كه جزو اهداف اصلي ساخت اين برنامه به شمار مي رود اينكه برنامه سازان بدانند كه چنين برنامه نقد و بررسي وجود دارد كه آثارشان را مورد بحث قرار مي دهد و نكات مثبت و منفي آن را بيان مي كند. اين برنامه مجالي براي يك برنامه ساز است تا از اثر خود دفاع كند و نكات مبهم آن را براي بيننده توضيح دهد.
وي در پاسخ به اينكه دليل انتخاب "داريوش كاردان" براي مجري گري برنامه چه بوده است؟ و با توجه به اينكه برنامه از جنبه هاي تخصصي نقد هنري برخوردار است و كاردان آيا دانش كافي در اين زمينه دارد؟ توضيح داد:  به عقيده من كاردان شخصي است كه در زمينه توليد فعاليت داشته است و بسياري از بازيگران طنز، كار خود را با وي آغاز كرده اند. به همين دليل كاردان از مسايل و مشكلات توليد برنامه اطلاع دارد و سختي ها را به خوبي مي شناسد و به عنوان يك كارشناس در زمينه توليد آثار تلويزيوني صاحب نظر است و از اين رو مي تواند نگاه جامع تري نسبت به مسايلي همانند هدايت بازيگر، داستان پردازي، آماده سازي صحنه و ...  داشته باشد تا اينكه منتقدي به عنوان مجري در برنامه حضور داشته باشد كه بسياري از مسايل توليد را نمي داند و با يك مجموعه تلويزيوني تنها به عنوان يك اثر هنري برخورد مي كند. از طرف ديگر، ما به اين مساله توجه داشتيم كه مجري در برنامه حضور داشته باشد كه به جهت برخورداري برنامه از ماهيت نقد و بررسي و گفت وگوي رودر روي كارشناسان، خشك و رسمي بودن برنامه را بگيرد كه كاردان در اين زمينه تبحر خاصي دارد.
تهيه كننده برنامه "نقد اول" درباره اينكه حضور مجري كه بر جنبه هاي مختلف نقد و تحليل آثار هنري تسلط كافي ندارد، احتمال پرسيدن سوال هاي اشتباه و ورود نامناسب به بحث از او مي رود، يادآور شد: هر برنامه اي مقتضيات و مخاطبان خاص خود را دارد. برنامه اي مانند "سينما يك" يا "سينما چهار" از ويژگي هايي برخوردار است كه برنامه اي در سطح " نقد اول " اين خصوصيت را ندارد. ما در "شبكه يك"  از مخاطبان عام برخورداريم كه از نظر سطح سواد و دانش در سطوح مختلفي قرار دارند. اين برنامه به دليل نوع بينندگاني كه از آن برخوردار است، نمي تواند به مساله نقد خيلي تخصصي نگاه كند و درباره جزييات دكوپاژ يا مسايلي از اين دست به بحث بپردازد. چون به اين وسيله بيننده خود را از دست مي دهد. شايد اين پرسش كه " برنامه خوب يا بد است "، چندان تخصصي به نظر نرسد. اما با توجه به نوع مخاطبين برنامه، مي تواند راه ورود خوبي به مطلب باشد. مهمتر اينكه ما به خاطر اينكه ارتباط مستقيم خود را با مخاطب حفظ كنيم و راهي براي طرح سوالات بينندگان به وجود بياوريم، بسياري از پرسش ها را از ميان نقد و نظرات مخاطبين انتخاب مي كنيم. من در مجموع قبول دارم كه نقد امري علمي و تخصصي است و بايد به آن نگاه تخصصي داشت، اما به هر حال شرايط يك برنامه تلويزيوني با ميزگرد تخصصي سينمايي يا تلويزيوني بسيار متفاوت است.
اخوان صفا، درباره اينكه با توجه به تعلق برنامه "نقد اول" به "شبكه اول" و بررسي مجموعه هاي همين شبكه دربرنامه ، انتظار ارايه نقدهاي  تند بر مجموعه هاي همين شبكه چندان منطقي به نظر نمي رسد، اما شكل نقد برنامه به گونه اي است كه انگار به برنامه سازان و مهمانان برنامه به اصطلاح نان قرض مي دهد، پاسخ داد:  ما در اين برنامه سعي كرده ايم اخلاق تحمل نظر مخالف را رعايت كنيم و اخلاق حرفه اي و شرايط فرهنگي ما حكم مي كند كه از ابتدا براي تخريب برنامه اقدام نكنيم و به اصطلاح نخواهيم " پنبه كار را بزنيم". با اين حال بررسي قسمت هاي مختلف برنامه ما از جمله نقد مجموعه هاي " فرار بزرگ " و " اگه بابام زنده بود " نشان مي دهد كه ما تا چه اندازه با برنامه مستقيم و بي تعارف بوده ايم. اصولا" يكي از نكات تعجب برانگيز برنامه ما اين است كه مردم  مي گويند چگونه مي شود كه شبكه پنبه خودش را بزند.
وي ادامه داد:  تمامي مصاحبه هايي كه ما انجام مي دهيم هم به مفهوم واقعي كلمه نظرخواهي است، نه آنكه ما نظر سازي كرده باشيم. البته گاهي پيش مي آيد كه ما تعدادي از نظرها را به خاطر برقراري تعادل در اظهار نظرات مردمي استفاده كنيم. اما هيچكدام از اين مصاحبه ها ساختگي نيستند. حتي در مورد آخرين برنامه كه نقد " آهوي ماه نهم " بود، من از نظرات مردمي تعجب كردم. ولي به هر حال عين مصاحبه ها را گذاشتيم. البته ما در قسمت دوم بررسي اين سريال شرايط ديگري را شاهد خواهيم بود و نقد ما كارگردان كار را دلخور مي كند كه اين دلخوري در تصوير هم مشخص مي شود. ولي در مجموع ما تلاش مي كنيم به ارتقاء سطح دانش رسانه اي و تصويري مردم توجه داشته باشيم.
اين تهيه كننده درباره اينكه دو قسمتي كردن نقد يك مجموعه به برنامه لطمه مي زند، يادآور شد:  اين نكته كاملا" درست است. اما گاهي مباحث ادامه پيدا مي كند و ما مجبور هستيم يك برنامه 150 دقيقه اي را به دو برنامه 75 دقيقه اي تقسيم كنيم. البته ما برنامه هاي تك قسمتي زيادي هم داشتيم. ولي در برخي از مواقع اين اتفاق مي افتد. البته ما به اين نتيجه رسيده ايم، در مواقعي كه بحث به درازا مي كشد، از دو گروه منتقد در برنامه استفاده كنيم تا اگر بيننده اي قسمت اول بررسي يك برنامه را از دست داد، قسمت دوم آن را به آساني متوجه شود. در مورد نقد " آهوي ماه نهم " نيز همين كار را انجام داديم و با حضور امير قادري به عنوان منتقد در بخش دوم، بسياري از سوالات درباره اين سريال را پاسخ گفتيم.
وي راجع به اينكه تعداد منتقداني كه در برنامه هاي مختلف نقد تلويزيون حضور پيدا مي كنند كاملا" مشخص و محدود است و همين مساله باعث ايجاد نوعي تكرار در برنامه ها شده است، بيان كرد:  به نظرم اين اتفاق به صورت سهوي انجام مي شود. گاهي من از يك منتقد دعوت به همكاري مي كنم و متوجه مي شوم چند روز بعد همين شخص براي حضور در برنامه اي ديگر رفته است يا گاهي به عكس ما با يك منتقد در برنامه كار مي كنيم كه بعد از ضبط متوجه مي شوم كه اين منتقد در فاصله كوتاهي با برنامه ما در برنامه  ديگري حضور پيدا كرده است. البته ما در صدد ارايه طرحي هستيم كه جلسه اي با تهيه كنندگان برنامه هاي ديگر شبكه ها بگذاريم و به صورت مشخص و مدون برنامه هاي دعوت از منتقدان را تعيين كنيم تا اين تداخل پيش نيايد. البته من اعتقاد دارم كه بهتر است هر برنامه به طور مشخص با دو يا سه منتقد به صورت ثابت كار كند كه البته اين مساله مقدور نيست. چون من نمي توانم از منتقدي كه در برنامه ام شركت مي كند، بخواهم در هيچ برنامه ديگري شركت نكند. چون اگر اين اتفاق بيفتد بيننده پس از مدتي نسبت به برنامه احساس اعتماد بيشتري مي كند و ايجاد ذهنيت سفارشي بودن برنامه را كاملا" از بين مي برد كه البته اين طرح مقدور نيست.
وي تاكيد كرد:  البته ما در برنامه نقد اول سعي كرديم از منتقدان جوان هم استفاده كنيم و فقط به بهره گيري از منتقدان شناخته شده تلويزيوني بسنده نكنيم. البته به هرحال وقتي امثال جواد طوسي در برنامه من حضور پيدا مي كند، براي من افتخاري است. اما به هرحال، من ازهمه منتقدان جوان و توانا براي حضور در اين برنامه دعوت مي كنم.