جمهوری اسلامی از آغاز خود را به آراء عمومی گذاشت/ دراجرای گزاره"میزان رأی ملت است"موفق نبوده ایم

به گزارش خبرنگار مهر، هفتمین دوره از سلسله نشست های آزاداندیشی (جای پا)، با عنوان «شجره طیبه انقلاب اسلامی در نگاه نسل چهارم»، سه شنبه 8 اسفندماه با سخنرانی حجت الاسلام سیدعباس نبوی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

وی در این نشست پیرامون میزان تحقق گزاره "میزان رأی ملت است" سخنرانی کرد و گفت: مردم سالاری یا دموکراسی مبنا و مفروضاتی دارد و میان این دو واژه می توانیم خط و مرزهایی را ترسیم کنیم، اما به واقع آنچه خروجی بحث است تفاوتهای بنیادین با یکدیگر ندارد و خروجی این است که مردم در جایی نظر و رأی خود را اعلام کنند و آن نظر مبنای تصمیم گیری قرار گیرد.

حجت الاسلام نبوی افزود: اما واژه مردم سالاری یک نوع ابهامی را ایجاد می کند که البته این ابهام تازگی ندارد. تصور این است که وقتی گفتیم مردم سالاری یعنی اینکه در تنظیم نظام اجتماعی به طور مطلق، آرای مردمی را مبنا قرار دهیم که در نیمه قرن 20 از آن به « قرارداد اجتماعی» یاد می شود.

این پژوهشگر اندیشه سیاسی با طرح این سؤال که آیا قرارداد اجتماعی یک مفهومی است که بنیادی ترین بخش حیات فرد و جامعه را تشکیل می دهد و یا اینکه نه، قرارداد اجتماعی خود نباید بر اساس مبانی شکل گیرد؟ افزود: در فلسفه سیاسی بحث گسترده ای در این باب وجود دارد مبنی بر اینکه قرارداد اجتماعی محض امکان ندارد و باید مفروضات و مبانی پیشین ریشه دار وجود داشته باشد تا قرارداد اجتماعی بر آن بنا گردد.

وی تأکید کرد: از سال 1990 به بعد که بحث «پست مدرن» گسترده بود آنها گفتند ما اساسا نگرش خود را از نقطه صفر شروع می کنیم چون در غیر این صورت اجتماعی شکل نمی گیرد. به همین دلیل در دهه 80 و 90 «خرده کیشان» به نحو گسترده ای پدید آمدند مثل هوی متال‌ها، رپ و غیره. اما به هر حال بر این مسئله همواره تأکید می شود که ما آرای مردمی و توافق اجتماعی بدون اصول و مفروضات اولیه که ریشه در جامعه داشته باشد، نداریم.

نویسنده کتاب« فلسفه قدرت» تصریح کرد: اما سؤال این است که مصاف اصول موضوعه را چه کسی و کجا تعیین می کند؟ تا دو سه دهه اخیر آن چیزی که تحولات اجتماعی را به سمت اصول موضوعه ساز هدایت می کرد، چند چیز مثل قدرت، جنگها و انقلابهای اجتماعی بود اما در از 20 سال پیش یکی از بحثهای مهم در تحولات اجتماعی«گفتمان سازی» است و این مسئله به شدت در دنیا مورد توجه قرار گرفته است.

نبوی افزود: به مقداری که این گفتمان مورد پذیرش جامعه باشد، اصول موضوعه نهادینه شده در درون گفتمان نیز پذیرفته می شود.

وی تأکید کرد: نظام جمهوری اسلامی ایران تنها نظام در میان نظامهای سیاسی دنیا است که در آغاز خود را به آراء عمومی گذاشت و هیچ کدام از جوامعی که دموکراسی را دنبال کردند، اصول موضوعه نهادینه شده در درون خود را به آراء عمومی نگذاشتند، اما جمهوری اسلامی چنین کرد و امروز هم به هیچ وجه چنین کاری در مبانی و اصول سیاسی وجود ندارد.

این پژوهشگر اندیشه سیاسی در ادامه در پاسخ به اینکه چقدر در تحقق گزاره "میزان رأی ملت است" موفق بوده ایم؟ گفت: پاسخ قطعی مثبت و یا منفی نمی توان به این سؤال داد و این مسئله به تغییرات قوانین انتخابات کشور برمی گردد. متأسفانه در این زمینه بزرگترین ایراد را می توان متوجه قوانین قانونگذاری دوره های مختلف مجلس دانست و البته این مسئله مسبوق به سابق در دیگر مجالس نمایندگی در کشورهای دیگر هست.

حجت الاسلام نبوی در پایان تأکید کرد: اما اگر منصفانه به کشور خودمان نگاه کنیم نقطه ضعفها و نقاط قوتهایی به نسبت دیگر کشورها داریم که سالهاست بر مشارکت مردمی در حوزه سیاست و اداره کشور مانور می دهند. اما به طور کلی باید بگویم ما در پیشبرد اصول موضوعه "میزان رأی ملت است" موفق بوده ایم اما در اجرای آن موفق نبوده ایم و باید به تدریج به سمت این مسئله حرکت کنیم.