پروفسور داريوش فرهود، عضو كميته ملي اخلاق در علوم و بيوتكنولوژي كميسيون ملي يونسكو در ايران، در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" درباره جايگاه و ضرورت توجه به اخلاق پزشكي در جامعه اظهار داشت : وقتي بحث اخلاق پزشكي پيش مي آيد اولين نكته اي كه به ذهن مي رسد و قطعا هم نكته قابل تأملي است اين است كه پزشك با جان انسان سر و كار دارد. بدين لحاظ بحث اخلاق و پزشكي از اهميت جدي برخوردارد است.
وي افزود: اخلاق تنها بحثي است كه به نياز انسان امروز ما پاسخ مي دهد اما اخلاق تنها به پزشكي محدود نمي شود. اخلاق بعنوان آيين نامه اي است كه انسان موظف است بلحاظ انسان بودن، آن موارد را رعايت كند. چرا كه انسان بواسطه دوري از فضايل و از بين بردن حق و حقوق انساني به دست خويش و براي بازگشت به كرامت واقعي و حقيقي انساني به اخلاق نيازمند شده است.
عضو فرهنگستان علوم جهان سوم در ايتاليا اظهار داشت : به همين دليل امروزه در يونسكو در بسياري از موارد به بحث اخلاق توجه جدي مي شود. در حرفه شما خبرنگاران نيز در يونسكو موضوعي به نام اخلاق خبر رساني و اطلاع رساني وجود دارد. بنابراين بحث اخلاق كه سازمان يونسكو آن را بصورت جدي پيگيري مي كند بحثي ضروري است.
پروفسور فرهود تأكيد كرد: من معتقدم در جايي كه قانون به انتها مي رسد و سخني ندارد و يا حتي پيش بيني براي آن نشده است بحث اخلاق با گستردگي وجودي كه دارد آغاز مي شود. به همين دليل است كه ما تنها نبايد به اخلاق پزشكي توجه كنيم بلكه ديگر موارد نيز قابل توجه است.
وي افزود: وقتي ما در جامعه اي زندگي مي كنيم كه آموزه هاي ديني در آن اهيت دارند چرا مباحث اخلاقي را جدي تلقي نمي كنيم. تمام پيامهاي پيامبران و انبياء و اولياء اخلاقي بوده است. اما در جامعه اي كه مابقي مسائل رعايت نشود، بحث اخلاق پزشكي هم رعايت نمي شود. اخلاق بايد در همه جا حاكم باشد. اينكه آب و محيط زيست از بين مي رود تنها يك دليل دارد و آن عدم توجه به اخلاق است.
پروفسور فرهود درباره تاريخ اخلاق پزشكي گفت : در جهان آيين نامه ها و سوگند نامه هاي بسياري ، چه در ايران زمان هخامنشي و چه در تمدنهاي ديگر مانند هند، مصر، بابل، چين، آمريكاي مركزي و جنوبي براي پزشكان و پاك نگاهداشتن و تضمين قداست اين حرفه شريف وضع و اجرا مي شد. اكنون نيز ملاحظات اخلاقي در اكثر زمينه ها مانند ژنتيك و علوم زيستي، فناوري و مهندسي، اطلاع رساني، محيط زيست، آب، هوا، فضا، انرژي، ترويج و اعمال مي شود. در سال 1803 توماس پرسيوال پزشك انگليسي اقدام به تدوين و انتشار قانون اخلاقيات پزشكي نمود كه با الهام گرفتن از آن انجمن پزشكي آمريكا در سال 1847 قانون پزشكي آمريكا را تصويب كرد و پس از چندين بار تجديد نظر آخرين تدوين آن در سال 2001 بوده است.
عضو كميته ملي اخلاق در علوم و بيوتكنولوژي كميسيون ملي يونسكو در ايران افزود : در سال 1993 گروه كارشناسان اخلاق زيستي در يونسكو و در سال 1994 كميته اخلاق در ژنتيك پزشكي سازمان بهداشت جهاني شروع به كار كردند كه تا اين زمان در دو گروه بسيار مؤثر ، فعال و هماهنگ به پايه گذاري اصول و مباني اخلاقي مربوطه پرداخته اند. كميته ياد شده در سازمان جهاني بهداشت ابتدا چهار اصل "خود مختاري"، "سودمندي" و "عدالت " در ارائه خدمات پزشكي و بهداشتي را پيشنهاد كردند و سپس بر محور همين اصول ده جدول كاربردي براي سرويسهاي گوناگون ژنتيك پزشكي تنظيم و ابلاغ شده است.
وي با اشاره به اين مطلب كه در ده سال گذشته چندين گروه كاري در وزارت بهداشت و درمان ايران همزمان و بطور موازي ولي غير هماهنگ به بررسي پژوهش و انتشار مقالات و كتابهايي در زمينه هاي گوناگون اخلاق پزشكي و اخلاق زيستي پرداخته اند ، افزود : از سال گذشته به دعوت "جامعه انجمنهاي علمي گروه پزشكي" يك گروه كاري تشكيل و اقدام به جمع آوري تنظيم و هماهنگ سازي قوانين و اصول اخلاقي براي تخصص هاي گوناگون پزشكي در ايران كرده است و ما همچنان اميدواريم كه اين گروه نتايج تحقيقات و فعاليتهاي خود را ارائه كند.
پروفسور فرهود در پاسخ به اين پرسش كه تحقق دپارتمان اخلاق پزشكي در ايران چه تأثيري بر بحث اخلاق پزشكي خواهد داشت ، گفت : در صورتيكه چنين دپارتماني با همكاري چندين رشته تخصصي مانند فلسفه، الهيات، فقه، جامعه شناسي، روانشناسي و پزشكي، تأسيس شود ، ما مي توانيم بگوييم كه اين رشته را نظام مند كرده ايم. چرا كه در دنياي امروز تمام مسائل علمي فقط در محافل آكادميك جريان اصولي را مي پيمايد. در بسياري از كشورهاي ديگر دپارتمان اخلاق پزشكي وجود دارد و كارهاي بسياري نيز در اين زمينه ارائه كرده اند.
عضو انجمن ايراني اخلاق در علوم و فناوري در پايان يادآورشد : مهمترين مانع براي تحقق اخلاق پزشكي بصورت نظام مند ، عدم هماهنگي ميان صاحب نظران و دپارتمانهاي علمي است. براي بر طرف كردن چنين مشكلي نياز جدي به يك فعاليت نظام مند داريم.
نظر شما