هشدار ؛ رودخانه ها دارند مي ميرند

اي كاش ديروز كه براي الحاق به كنوانسيون حفاظت از گونه هاي مهاجر وحشي جشن گرفتيم و يا براي طول عمر درختان تنومند فقط دعا كرديم فكري هم براي رهايي شاخه هايي كه اسير لقمه دندان اره هاي برقي شده اند مي كرديم.

يا وقتي كه شاهد سياه شدن رنگ آبي دريا بوديم  براي رودهايي كه از جريان حيات باز مي مانند و ميليون ها انسان را از محق ترين حق بي بهره مي كنند چاره اي مي انديشيديم .

وقتي كه شاهد نگراني اهالي اسماعيل آباد كه هنوز هم در شرايط بحراني آب هاي منطقه اي به سر مي برند، بوديم  متوليان و مسوولان را مي شناختيم.  

كسي مسووليت نمي پذيرد و جالب تر اينكه براي نجات جان طبيعت به وعده هايي دلخوش كرده ايم كه پس از چندين سال هنوز حتي به كوچك ترين آنها نيز دست نيافته ايم. 

سازماني عظيم با مسووليتي خطير تشكيل شد كه حافظ محيط زيست و ضامن بقاي آن باشد با اعتباراتي كلان كه نه تنها طي چندين سال فعاليت خويش موفقيتي در خصوص تامين امنيت محيط  كسب نكرده است بلكه هر روز نيز از به خطر افتادن محيط زيست خبر مي دهد.آلودگي جنگل ها ، درياها و امروز آب ها كه جان ميليون ها انسان را تهديد مي كند و نمي توان نسبت به آن بي توجه بود.

امروز وضعيت رودخانه هاي كشور بحراني است. تامين آب شرب انسان ها به خطر افتاده است و سازمان حفاظت محيط زيست فقط به ارايه هشدار به آلوده كنندگان طبيعت بسنده مي كنند بي توجه به اينكه رودخانه هايي كه روزي مواج  و پاك از هر آلودگي بودند امروز طعمه زباله و پساب شده اند كه اگر فكري براي آنها نشود نمي توان آينده و معضلات پيش رو را پيش بيني كرد.

مسوولان به فكر باشند ؛ جاجرود و كارون بحراني اند

رودخانه هايي كه به عنوان مهم ترين بخش از محيط زيست مطرح مي شوند هنوز نتوانسته اند آن گونه كه بايد همانند ديگر بخش هاي محيط زيست جاي خود را در دل طراحان و برنامه ريزان زيست محيطي باز كنند و امروز اسير آلودگي ها و پلشتي ها شده اند كه از جمله اين رودخانه ها كه به شرايط حاد و بحراني خود نزديك شده اند مي توان به كارون و جاجرود اشاره كرد.

كارشناس آلودگي آب سازمان حفاظت محيط زيست در گفت و گو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر ميزان سنجش آلودگي آب رودخانه ها را درصد شوري آب آن ها عنوان مي كند و معتقد است : در حال حاضر آب رودخانه كارون به درصد بسيار بالاي شوري رسيده كه اين مساله نشانگر افزايش ميزان آلودگي آب اين رودخانه است.

مهندس مهرا محسني مشكل عمده كارون را آلودگي صنعتي ، كشاورزي و خانگي موجود در استان خوزستان عنوان مي كند و مي گويد : بي توجهي مسوولان نسبت به بهبود روند فعلي طي سال هاي اخير از جمله مواردي است كه كارون را به جمع رودخانه هاي بحراني و آلوده جاي داده است .

وي آلودگي صنعتي ناشي از وجود صنعت نفت و گاز همچنين وفور چاه هاي نفت در استان خوزستان و آلودگي كشاورزي  در اثر پديده فراواني زمين هاي كشاورزي نيشكر كه فاقد خروجي هاي معين فاضلاب و پسماندهاي كشاورزي هستند را براي كارون خطر ناك توصيف مي كند.

مهندس محسني همچنين عدم وجود سيستم تصفيه و فقدان شبكه فاضلاب شهري را از ديگر علل افزوده شدن ميزان آلودگي رودخانه كارون برمي شمارد.

يكي ديگر از كارشناسان سازمان حفاظت از محيط زيست نيز با اشاره به ساخت وسازهاي بي رويه درحاشيه رودخانه جاجرود بحراني شدن شرايط اين رودخانه را معلول بي توجهي مسوولان دست اندر كار مي داند.

شهره صدري در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي گويد : ساخت و ساز هاي بي رويه و احداث خانه هاي ويلايي در اطراف و حتي حاشيه رودخانه جاجرود بدون در نظر گرفتن شرايط و ضوابط زيست محيطي موجب ورود فاضلاب هاي خانگي شهري و روستايي به اين رودخانه شده است و سلامت ساكنان منطقه را تهديد مي كند. 

ادامه روند كنوني در منطقه موجب به خطر افتادن سلامت رودخانه، آب شرب آشاميدني همچنين سلامت شهروندان ساكن مي شود كه بي توجهي و غفلت مسوولان مي تواند نابودي زيست گاه شرقي تهران را رقم زند و عواقب جبران ناپذيري را در آينده اي نزديك به منطقه تحميل كند.

 پساب ها و پسماندهاي واحدهاي صنعتي عامل اصلي آلودگي رودخانه ها

رودخانه هايي كه بايد آب شرب شهري و روستايي را تامين كنند امروزه به محل دفن فاضلاب هاي شهري ، روستايي ، صنعتي و حتي عفوني تبديل شده اند.

طبق بررسي هاي انجام گرفته طي سال گذشته كارشناسان سازمان حفاظت محيط زيست از آلوده بودن 50 رودخانه  كشور به مواد صنعتي و شيميايي ، روستايي و كشاورزي همچنين پساب هاي بيمارستاني و عفوني خبر داده اند.

مهندس شهره صدري مي گويد : از اين ميان بيشترين ميزان آلودگي رودخانه هاي كشور به علت روان شدن پساب ها و پسماندهاي صنعتي و شيميايي به داخل رودخانه ها بوده است و اين مساله به بحراني تر شدن وضعيت رودخانه ها كمك مي كند. 

وي معتقد است : هزاران واحد صنعتي و توليدي در تهران مشغول فعاليت هستند اما هنوز بسياري از آنها مورد شناسايي كارشناسان سازمان حفاظت محيط زيست قرار نگرفته اند و حتي بسياري از واحدهاي آلاينده كوچك و زير زميني داراي صنايع آلوده آب كاري هستند كه ميزان آلايندگي محيط زيست توسط اين واحدها خيلي بيشتر از ساير واحدهاي صنعتي است.

علاوه بر اين امر طرح خروج واحدهاي آلاينده هاي صنعتي از شعاع 120 كيلومتري تهران نيز مساله ديگري است كه پس از مدت ها تصويب و صحبت از آن هنوز اتفاق خاصي نيافتاده است با توجه به اينكه تاكنون هيچ يك از واحدهاي آلاينده صنعتي از تهران خارج نشده اند كه خود جاي بسي تامل دارد.

توجه به اين نكته ضروري است كه طرح هاي سازمان حفاظت محيط زيست تا زماني كه در حد يك طرح و برنامه باقي مي مانند نمي توان انتظار داشت محيط زيست از شتاب فزاينده آلاينده ها در امان باشد.

 با توجه به آماري كه سازمان مديريت و برنامه ريزي طي سال 81 ارايه داده است بيش از 540 هزار واحد صنعتي و توليدي در تهران شناسايي شده است كه بسياري از آنان آلاينده محيط زيست هستند و اين رقم تاكنون افزايش چشمگيري داشته است و با اين وجود شهرهاي بزرگ ايران مخصوصا تهران گنجايش واحدهاي آلاينده را ندارند و بايد براي رفع اين معضل چاره اي انديشيد. 

احاطه آب ها توسط  پساب ماندهاي عفوني بيمارستاني   

آلودگي آب هاي سطحي و زيرزميني  تنها به واحدهاي آلاينده صنعتي و توليدي منحصر نمي شود بلكه احاطه آب ها توسط مراكز درماني و بيمارستاني آلاينده موجب افزايش شرايط نا مساعد زيستي و آلودگي رودخانه ها مي شود.

از ميان 135 بيمارستان موجود در استان تهران فقط 55 بيمارستان مجهز به سيستم تصفيه فاضلاب هستند. اين رقم با توجه به امكانات مجهز و پيشرفته اي كه بيمارستان هاي تهران نسبت به ساير استان هاي كشور دارند، مي تواند گوياي وضعيت وخيم بيمارستان هاي ساير استان ها باشد.

مدير كل حفاظت محيط زيست استان تهران در گفت و گو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر از فقدان سيستم تصفيه فاضلاب ، اتاق نگهداري موقت زباله هاي عفوني و لطمه پسماندها و پساب هاي موجود در اين مراكز به محيط زيست اشاره مي كند.

محمد حسن پيراسته معتقد است : بيمارستان هاي آلاينده محيط زيست كه طبق مقررات زيست محيطي اقدام مي كنند جريمه خواهند شد و در صورت عدم توجه به هشدارهاي زيست محيطي مراتب توسط مراجع قضايي بررسي مي شود.

پساب ها و پسماندهاي عفوني رودخانه ها را احاطه مي كنند و به آلودگي آب هاي سطحي و زير زميني مي افزايند اين از جمله بديهي ترين مناظري است كه در اطراف مراكز درماني و بيمارستان ها مشاهده مي شود اما تاكنون از تغيير روال سابق فعاليت مراكز درماني و بيمارستان ها نه خبري شنيده ايم و نه به عينه شاهد بوده ايم .

نظارت سازمان فقط در حد هشدار است البته عدم انجام اقدامات مناسب از سوي مسوولان بيمارستان ها به منظور تامين شرايط رفع آلاينده ها و تامين امكانات مناسب براي تصفيه فاضلاب و يا نگهداري پسماندها دليلي بر اين مدعاست.

سازمان توان برخورد با واحدهاي آلاينده را ندارد

علاوه بر عدم توانايي سازمان حفاظت محيط زيست به منظور شناسايي واحدهاي آلاينده مي توان ناتواني سازمان را نيز در امر برخورد با واحدهاي آلاينده به اين مساله اضافه كرد.

مراكز درماني و صنعتي به هشدارهاي سازمان محيط زيست بي توجهند به طوري كه بسياري از واحدها حتي در صورت  دريافت هشدار از سوي ناظران سازمان حفاظت محيط زيست نه تنها در جهت تغيير رويه خود گامي بر نمي دارند بلكه به اقدامات قبلي خود نيز ادامه مي دهند.

همين امر موجب شده است طي سال هاي اخير علاوه بر افزايش تعداد واحدهاي صنعتي و درماني آلاينده  فعاليت ساخت و سازهاي بي رويه نيز به جمع آلاينده ها افزوده شود و موجب وخيم شدن اوضاع آب ها شود و معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست فعاليت غير قانوني نهادهاي دولتي را موجب تعدد ساخت و سازهاي بي رويه و غيراصولي در حاشيه رودخانه ها دانست و گفت : سازمان نمي تواند بر ساخت و سازها نظارتي داشته باشد.

علاوه بر اين مسوولان سازمان تلاش واحدهاي آلاينده در حاشيه رودخانه ها را دليلي بر عدم همكاري شهرداري ، فرمانداري ها و حتي استانداري ها عنوان مي كنند در حالي كه جايي براي پذيرفتن مسووليت در حيطه وظايف سازمان محيط زيست متصور نيستند.

طبق روال كنوني سازمان حفاظت محيط زيست براي ساماندهي آلاينده ها و كاهش آلودگي ها مسووليتي بر خود فرض نمي كند و با توجه به بودجه اي كه دارد مدعي فقدان امكانات كافي ، تجهيزات و حتي كمبود نيروي متخصص وكارشناس است در حالي كه كارشناسان سازمان به افزايش اعتبار اين سازمان اذغان دارند و ميزان بودجه را كافي مي دانند و تنها بر بي تو جهي مسوولان سازمان به امر رودخانه ها ونجات آب هاي سطحي و زير زميني تاكيد دارند.