در اين مقاله آمده است : موزه هنرهاي معاصرتهران، با برپايي نمايشگاهي ازگنجينه هاي نقاشي هاي ايراني متعلق به دوره تيموريان وصفويان، توجه جهان را به خود جلب كرد. اين نمايشگاه درپنجم مارس گشايش يافت وتا بيست ويكم ژوئيه ادامه دارد .
اطلاعيه هايي كه درهمين زمينه برديوارهاي تهران نصب شده به نوبه خود بيانگراهميت اين نمايشگاه است كه درآن هنرمعاصراسلامي عرضه شد وكارشناسان بين المللي آن را يكي ازمهم ترين نمايشگاه هاي مينياتورهاي ايراني دانستند كه تا كنون برپا شده است .
تعداد تابلوهاي اين نمايشگاه بيش ازدويست عدد است وبرخي ازآنها ازمشهورترين تابلوها درنوع خود هستند كه با كپي وچاپ نسخه اصلي درمعرض ديد گذاشته شده است ؛ مانند نقاشي هاي بهزاد ،سلطان محمد مظفرعلي يا ميرزا علي وشيخ زاده كه تحت مراقبت وكنترل شديد برديوارهاي سالن اين موزه نصب شده است .
اهميت اين نمايشگاه تنها به دليل رنگهاي سحرآميزنقاشي هاي آن نيست بلكه ازاين جهت است كه اين تابلوها سالهاي طولاني به دليل جلوگيري ازخرابي پنهان نگه داشته شده بودند، زيرا برخي ازاين تابلوها دراوايل قرن بيستم به همراه چند تخته قاليچه درمزايده هاي عكس وبه هدف سودجويي به فروش گذاشته شد ويكي ازآنها درمزايده اي دراروپا دويست ميليون دلار فروخته شد .
|
|
نويسنده اين مطلب خاطرنشان كرد : موزه تهران ومتروبوليتان براي تحويل نسخه خطي ومصورشاهنامه به ايران ، توافقنامه اي را امضاء كردند مبني براينكه درقبال تحويل برخي صفحات اين نسخه خطي تابلوي مشهورهنرمند آمريكايي دوكونينگ به موزه متروبوليتان تحويل داده شود اين درحالي است كه يك صد وهفتاد صفحه ازنسخه خطي شاهنامه مفقود است.
اين توافقنامه پس ازسالها مذاكره وميانجيگري درسال 1993 منعقد شد زيرا اكثراشيا موجود درموزه متروبوليتان برخلاف سايرموزه هاي جهان عاريتي ويا متعلق به شركتهاي بزرگ خصوصي است .
يكي ازواسطه هاي اين توافقنامه آن را بسيار پيچيده تراز چيزي دانست كه ظاهرش نشان مي دهد. به ويژه اينكه تابلوي دوكونينگ دراندازه هاي معمولي وبي اهميت بود .
بايد خاطرنشان كرد كه بيست كارشناس جهاني براي شركت درهمايش علمي كه همزمان با برپايي اين نمايشگاه برگزارشده بود دعوت شدند كه اغلب آنان ازامريكا وانگليس بودند . همچنين دربين شركت كنندگان مسوولان موزه هاي اسلامي، مسوولان نسخه هاي خطي لندن ونيويورك ونيز4ايراني تبعه ، آمريكا وانگليس كه درخارج ازايران به سرمي برند ودرمراكزتحقيقاتي اروپايي - آمريكايي فعاليت دارند حضورداشتند . دونفرازتركيه ودوعرب ازجمله " ثروت عكاس" وبنده نيزدرليست دعوت شدگان بوديم كه عكاس به دليل كسالت وبيماري نتوانست دراين همايش حضوريابد.
دراين نمايشگاه تابلوهايي مربوط به اشعارحماسي شاهنامه فردوسي ،حافظ ، جامي ونيزسايرشاعران ايراني ديده مي شودونقاشان مي توانستند ازنزديك با مشاهده اين تابلوها آن را آزادانه تفسيروتصريح كنند وبهانه اي براي فرورفتن دردنياي رويا وخيال فراهم شود.
برخي ازمحققان متعصب به دليل نگراني نسبت به اينكه توضيح وتشريح مينياتورهاي ايراني به نوعي بيانگرجدايي وحدت اسلامي است ، ازاين كارخودداري مي كنند وحدتي كه بي شك مستحكم است وبرجسته ترين نقاشان مكتب بغدادي درقرن سيزدهم را دركنارنقاش مكتب هراتي يعني بهزاد قرارمي دهد ؛ كسي كه شيوه ومشي اش را كاملا براين نمايشگاه سيطره داشت .
اما اين وحدت ويژگيهاي متعدد فرهنگي را كه هريك به زمان ومكان خاصي تعلق دارد محو نمي سازد همانطوركه يك ابزارموسيقي ، ويژگي هريك ازتارهاي خود را منكرنمي شود.
|
|
اين اختلاف درتعداد اشخاص وهاله اي كه اطراف سرآنها را فراگرفته نمايان است به اين معني كه درنقاشيهاي عربي اين هاله دايره اي شكل "حواري" است ودرنقاشيهاي ايراني به شكل آتش است كه بيانگرنعمت وعذابي است كه ازسمرقند به ايران آمد . نعمت ازاين جهت كه موجب ورود كاغذ ازچين به ايران شد به اين معني كه درسال 571 با پيروزي زياد بن صالح درجنگ ، وي فديه اسيران را تعليم مسلمانان وآموزش صنعت كاغذ قرارداد به اين ترتيب كتابخانه ها ونشست هاي علم وحكمت درزمان ابن مقفع ، جاهظ ، هارون الرشيد ومامون دربغداد شكوفا شد. چنانچه كاغذ اروپا تا قرن دوازدهم هنوزوارد ايران نشده بود.
اما عذاب وبدبختي اي كه ازسمرقند وارد ايران شد لشكريان مغول بودند كه كتابخانه هاي بغداد را ويران كرده ونسخه هاي خطي آن را دردجله انداختند اين حوادث همزمان با حمله هلاكوخان مغول درسال 1258 رخ داد .
لشكريان مغول ازسال 1220 با حمله چنگيزخان كارگاههاي آسياي مركزي را ويران كردند اين حوادث با اسلام آوردن كاران خان مغول درسال 1295نيزمتوقف نشد ونوادگان تيمورلنگ اين شيوه را ادامه دادند .تا جايي كه شاهرخ پسرتيمورلنگ به دليل خشم ازمردم شيراز چشمان نقاشان اين شهررا با دستان خود كور كرد .
عبدالحي ،نقاش بغدادي پس ازاينكه تابلوهايش درآب انداخته وغرق شد جان سپرد واحمد بن عربش نقاش ونويسنده دمشقي نيزدرنوشته هاي خود تيموريان را تحقيرمي كرد درست مانند موضع ابن خلدون نسبت به تيموريان هنگامي كه درسال 1401 دردمشق با تيمورلنگ ديداركرد.
اين نمايشگاه همچنين به دوره وقوع اين ويرانگري ها كه قبل ازتاسيس دولت ملي شيعه درايران درسال 1501 توسط شاه اسماعيل صفوي صورت گرفته است پرداخته است .
|
|
نبوغ بهزاد وهنرجويان اوونيزمكتب هرات موجب شد ايرانيان زبان رنگ را كشف كنند زباني كه به ويژگيهاي موسيقي آنان كه سرشارازمفاهيم وبزرگي هاي صوفيانه است نزديك مي باشد .
دراين شيوه زبان رنگ برتغييرشعر به حس بينايي وشنوايي تكيه دارد وهمين جا تفاوت هنراسلامي با هنرچيني نمايان مي شود درهنرچيني درقرن دوم اين باورحاكم بود كه هنردرابتدا خط بوده است وبهزاد درپايان قرن پانزدهم درهرات عكس اين فلسفه را ثابت كرد" هنردرابتدا رنگ بود "
پانوشت:
1 - اسعد عرابي ( محقق سوري مقيم پاريس ) دكتراي زيبايي شناسي معاصروعلوم هنري ، سوربن ، پاريس، 1987 استاد دانشكده هنرهاي زيبا ، دانشگاه دمشق ، سوريه 1975- 1966، نقاش ومحقق درزمينه زيبايي شناسي هنرباستاني وجديد عرب واسلامي و عضو هيئت داوران فستيوال هاي مختلف هنري دركشورهاي عربي وفرانسه بوده است.
وي نويسنده كتاب هاي نقاش درآيينه ي نقد ، دوسالانه شارجه ،امارات متحده عربي ، 1977 وصورت هاي مدرنيسم درنقاشي جهان عرب ، انتشارات واحد فرهنگي ، شارجه 1999 وتاليف مقالات متعدد هنري به عربي وفرانسه مي باشد.
وي جايزه نقد هنري عرب ، دوسالانه شارجه ، شارجه 1999را از آن خود كرده است.
نظر شما