"خود بزرگ بيني" صفتی که همیشه در کمین است/ خودشناسی بزرگترین مانع خوپسندی است

به گزارش خبرگزاری مهر، خودبزرگ بيني يكي از بزرگترين بيماري روحي و رواني است كه از خودخواهي و خودبيني نشات مي گيرد، خودبيني محور تمام كژي ها و رذايل اخلاقي است. نه فقط شيطان را با سابقه درخشان چندين هزار سال عبادت در دام كفر و هلاكت ابدي گرفتار ساخت كه ديگران نيز در اين خطر قرار دارند.

خودبيني خطري است كه ممكن است هر انساني در هر مقامي كه باشد گرفتار شود خطري كه حتي انسانهاي بزرگ مردان الهي خود را از آن در امان نمي بينند. امام خميني(ره) در اين خصوص مي فرمايد؛ از آيات شريفه استفاده مي شود كه مبدا سجده ننمودن ابليس، خودبيني و عجب بوده كه گفت؛ من از او بهتر هستم زيرا مرا از آتش آفريدي و او را از خاك. اين خودبيني اسباب خودخواهي و آن اسباب خود راي است. پس مطرود درگاه شد. ما از اوان عمر، شيطان را ملعون و مطرود خداوند مي دانيم، اما خود به اوصاف خبيثه او متصف هستيم و در فكر آن بر نيامديم كه آن سبب موجب مطرود شدن از درگاه قدس است در هر كسي باشد مطرود است، شيطان خصوصيتي ندارد. آنچه او را از درگاه قرب دور كرد ما را نگذارد كه به آن درگاه راهيابيم. مي ترسم لعن هايي را كه به ابليس مي كنيم خود نيز در آن شريك باشيم.

خود بزرگ بيني، خوش بيني انسان است نسبت به اعمال خود و لايق شمردن خود از نظر عمل به وظايف و كسب امتيازات و موفقيت ها. شيخ بهايي در تعريف عجب مي فرمايد؛ عجب بزرگ ديدن عمل صالح و خوشحالي از آن و نشان دادن اعمال و لايق دانستن خود است.

براي هر بيماري راه علاج و درمان و جود دارد و براي اين خصلت زشت و ناپسند كه هم جنبه فردي و اجتماعي دارد مي توان درمانهايي را پيشنهاد داد كه به شرح زير مي باشد:

الف) خود شناسي؛ اگر انسان ضعف هاي خود را بشناسد و بداند از چه ضعفي به اين كمال رسيده است هرگز خود پسند نمي شود. امام باقر(ع)فرمود: ببند راه فخر فروشي را به وسيله خودشناسي.

امام علي(ع) در اين باره فرمودند؛در شگفتم از بني آدم در حالي كه ابتدا نطفه بود و عاقبت مردار مي شود و در طول زندگي حمال نجاست است،چگونه تكبر مي كند.

ب)ناپايداري دنيا؛ توجه به ناپايداري دنيا، يكي ديگر از راههاي علاج بيماري خود پسندي است آنان كه به اولاد و مقام و اموال مغرورند، بايد بدانند كه همين ها به انسان وفايي ندارند گاهي موجب نابودي انسان مي شوند. بعد از مرگ زن و فرزند تا قبرستان، جنازه انسان را همراهي مي كنند. از مال و ثروت به اندازه يك كفن به انسان مي رسد و مقام و موقعيت اجتماعي نيز براي كسي باقي نمي ماند و الا به ديگران نمي رسيد. امام علي(ع)در اين باره مي فرمايد؛ به زينت ها و نعمت هاي دنيا مغرور نشويد و رنج هاي دنيا نبايد شما را بي تاب و توان كند چرا كه عزت و فخر دنيا پايان مي پذيرد و زيور و زينت و نعمت هاي دنيا نابود مي شود و رنج ها و سختي هايش نيز به نهايت مي رسد.

ج)تاريخ گذشتگان؛ توجه به تاريخ پيشينيان كه داراي قدرت و نعمت و عمر طولاني و جمال و مقام بودند و امروز هيچ آثاري از آنها نيست يكي ديگر از راههاي درمان خود پسندي است. امام علي(ع)در اين باره فرمود: آيا در آثار پيشينيان مايه هاي هشدار نيست و در سرگذشت پدرانتان درس هاي عبرت و بصيرت نيست و آيا نمي بينيد كه گذشتگانتان را بازگشت و بازماندگانتان را بقايي نيست؟

--------------
منابع :

- نهج البلاغه، قصار 38

- آيه مباركه 12 سوره اعراف

- جامع السعادت، ج 1، ص 321

- اربعين، شيخ بهايي، ص 35

- بحار الانوار، ج 73 و 78

- نهج البلاغه، صبحي صالح، خطبه 99، ق 5