نگاهي گذرا به فعاليتهاي فرهنگي - ديني خبرگزاريهاي جهان

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر"، اطلاع دقيقي از تأسيس اولين خبرگزاري در دنيا در دسترس نيست، اما مي توان تأسيس اولين خبرگزاري را به قرن نوزدهم نسبت داد كه بنيانگذاران آن نيز فراموش شده اند.

تاريخچه خبرگزاريهاي مطرح در سطح جهان

اوايل دهه 1820 خبرگزاري تحت عنوان انجمن روزنامه هاي صبح در نيويورك در شهر نيويورك تشكيل شد تا گزارشهايي را كه از اروپا مي رسد جمع آوري كند. پس از آن خبرگزاريهاي ديگر محلي در ايالات متحده راه اندازي شدند و اين روند تا سال 1856 كه خبرگزاري " انجمن اخبار عمومي " تشكيل شده كه از همكاري بسياري از روزنامه هاي مهم نيويورك به وجود آمده بود ادامه يافت .

به گزارش "مهر"، آسوشيتدپرس نيويورك در دهه 1870 تأسيس شد، كه يك خبرگزاري مشاركتي از روزنامه هاي نيويورك به شمار مي رفت . در سال 1882 "يونايتدپرس" United Press تأسيس شد كه طي سالهاي بعد همه اين سازمانها در هم ادغام شدند، اما در همان سال يك سازمان رقابت جو، تحت عنوان آسوشيتدپرس ازايالات ايلينويزتأسيس شد.

طي همان سالها در اروپا سه سازمان خبري بين المللي خبرگزاري هاواس از پاريس (1835)، كمپاني رويتر تلگرام از لندن (1851) كه به رويترز شهرت يافت و كانتيننتال تلگراف كمپين از برلين (1849) كه به خبرگزاري ولف شهرت يافت آغاز به كار كرده بودند. اين سازمانها در ابتدا به عنوان سرويسهاي جمع آوري اطلاعات مالي براي بانكدارها فعاليت خود را آغاز كردند اما پس از آن گسترش يافتند تا اخبار جهان را نيز پوشش دهند. تا سال 1866 سازمانهاي ملي در بسياري از كشورهاي اروپايي ظهور كرده و اخبار را پوشش داده و آنها را به فروش مي رساندند.

به گزارش "مهر"، پس از اين كه آسوشيتدپرس ايلينويز قراردادهاي تبادل با شبكه هاي جهاني امضاء كرد، يونايتدپرس در سال 1897 با شكست مواجه شد. در سال 1900 آسوشيتدپرس ايلينويز كه قصد داشت اعضاي خود را در استفاده از خدمات محدود كند به واسطه قانون ايالات متحده در سال 1915 مبني بر ممنوع اعلام كردن اعضاي استفاده كننده از خبرهاي آسوشيتدپرس ايلينويز و حكم يك دادگاه عالي اين سازمان منحل اعلام شد و بار ديگر در ايالت نيويورك به عنوان سازماني با عضويت غير انتفاعي به فعاليت پرداخت و از آن پس به عنوان آسوشيتدپرس(AP) شهرت يافت. در سال 1906، ويليام رادولف هيرست نيوز سرويس اينترنشنال (International News Service (INA) را راه اندازي كرد. اگرچه يونايتدپرس آسوسيشن كه اغلب با عنوان  يونايتد پرس از آن ياد مي شود، ارتباطي با سازمانهاي اوليه نداشت اما به عنوان بخشي از روزنامه هاي اسكريپس- هاوارد فعاليت كرد و اخبار خود را به فروش مي رساند.

گزارش "مهر" مي افزايد : AP ، UP و INS به تدريج رشد كردند تا دهه 1930 كه فعاليت خارجي آنها باعث شد از اتكا به خبرگزاريهاي اروپايي رها شوند، اين امر موجبات انعكاس ديدگاهاي ملي درباره اخبار سياسي را فراهم كرد.

در سال 1985، INS با UP ادغام شده و يونايتدپرس اينترنشنال را تأسيس كردند كه در دهه 1980 با سازمان خبري بخش خاورميانه ادغام شد. پس از جنگ جهاني دوم بسياري از سازمانهاي خبري از جمله رويترز، آسوشيتدپرس، خبرگزاري فرانسه( نام تغيير يافته آژانس هاواس) به صورت مشترك به اعضاي ناشر آنها تعلق گرفت.

در ميان سازمانهاي خبري كه با رويترز همكاري مي كنند مي توان به كنيدين پرس، آسوسيتدپرس استراليا، و پرس تراست هندوستان اشاره كرد.

خبرگزاري هاي دولتي جهان

مالكيت خبرگزاري ها از سوي دولت از اوايل دهه 1900 آغاز شد و در سال 1904 خبرگزاري سن پترزبورگ تلگراف از سوي دولت روسيه پايه گذاري شد. در سال 1918، اتحاد جماهير شوروي سابق سازماني را تحت عنوان "روستا" Rosta را به واسطه ادغام خبرگزاري تلگراف و دفتر مطبوعات دولتي راه اندازي كرد كه  هفت سال بعد در سال 1925 به TASS تبديل شد كه امروزه با نام ITAR-TASS، سازمان خبري رسمي روسيه از آن ياد مي شود.

در سال 1915، آلمان خبرگزاري را تحت عنوان ترنس اوشن پايه گذاري كرد تا تبليغات جنگ را برعهده گيرد. شينهوا، خبرگزاري چين از ديگر خبرگزاي هاي دولتي است كه در سال 1931 به عنوان خبرگزاري مردم چين تأسيس شد كه اخبار اقتصاي و رسمي را منعكس كرده و انتشار چندين مجله و روزنامه را برعهده داشت و دانشكده روزنامه نگاري خود را نيز پايه گذاري كرد. از سال 1990، خبرگزاري هاي مستقل دراروپاي شرقي شكل گرفتند كه در ميان آنها مي توان به اينترفكس روسيه و اي آم پرس ، روماني اشاره كرد.

خبرگزاري چيست؟

"خبرگزاري" (News agency) سازماني است كه جهت  تهيه خبربراي سازمانهاي تجارت خبر : روزنامه ها، مجلات ، راديو و تلويزيون تأسيس مي شود. خبرگزاريها به چند دسته تقسيم مي شود، الف) خبرگزاريهايي كه اخبار خود را بفروش مي رسانند، همانند رويترز؛ ب) خبرگزاريهايي كه به صورت مشترك از روزنامه هايي تشكيل شده اند كه مقالات خبري خود را با يكديگر سهيم مي شود، همانند آسوشيتدپرس؛ ج) خبرگزاري هاي تجاري كه از سازمانهاي خاصي جهت انعكاس اخبار آنها مبالغي دريافت مي كنند كه در اين مورد مي توان  به خبرگزاري RP اشاره كرد.

خبرگزاري ها به طور كلي مقالاتي را تهيه مي كنند كه مي تواند از سوي ديگر سازمانهاي خبري با ، يا بدون تغيير مورد استفاده قرار گيرد. اخبار خبرگزاري ها به وسطه تلكس در اختيار ديگر موسسات خبري قرار مي گيرد ، اما امروزه استفاده از اينترنت رواج يافته است.

خبرگزاري هاي فرهنگي و ديني

به گزارش "مهر"، در ميان خبرگزاري هاي فعال  و برجسته كه درسطح بين المللي فعاليت مي كنند مي توان به خبرگزاري فرانسه، آسوشيتدپرس، بي بي سي، رويترز، بلومبرگ، انگلستان، كويدو، ژاپن؛ شيهوا چين؛ اينترفكس، ايتار تاس، ريانووستي روسيه؛ يونهاپ، كره د پ آ، آلمان؛ اشاره كرد. برخي از خبرگزاري هاي مذكور با پوشش اخبار داخلي و جهاني در زمينه هاي سياسي و اقتصادي برحسب موضوع، به اخبار علمي فرهنگي و در برخي موارد ديني نيز مي پردازند.

بي بي سي با ارائه اخبار خود در بخش هاي گوناگون، سرويسهايي را براي انعكاس اخبار ديني ، در زيرمجموعه اخبارفرهنگي در نظر گرفته و همچنين قسمت مجزايي را به ارائه اخبار علمي و طبيعي اختصاص داده است.

خبرگزاري روسي اينترفكس در ماه ژوئيه سال 2005 اقدام به راه اندازي بخش دين  به زبان انگليسي كرد كه از سوي الكسي دوم رهبر روحاني ارتدكس هاي روسيه، شيخ عين الدين راوي، رئيس شوراي مفتيهاي روسيه و خاخام ارشد برل لازار مورد استقبال قرار گرفت. اين بخش از خبرگزاري اينترفكس به انعكاس اخبار مهم زندگي ديني در روسيه و جمهوريهاي مستقل آن مي پردازد.

 پايگاه خبرپراكني ريانووستي در بخش فارسي خود، سرويسي را به اسلام و مسلمانان در روسيه اختصاص داده است و در بخش زبانهاي ديگر نيز به انعكاس اخبار اديان در روسيه مي پردازد.

خبرگزاي شينهوا نيز برحسب موضوعيت خبر به اخبار آيين بودا، اخبار آموزشي و فرهنگي و دانشگاه ها توجه دارد.

اما در اين ميان خبرگزاريهايي نيز وجود دارند  كه فعاليت خود را منحصراً به انعكاس اخبار ديني اختصاص داده اند.

خبرگزاري بين المللي اسلامي (IINA) اخبار دنياي اسلام، اقليتها و جوامع مسلمانان رادر عرصه هاي گوناگون دين، آموزش اسلامي، فرهنگ، سازمانهاي اسلام، خيريه و دعوي پوشش مي دهد.

خبرگزاري زنيت و خبرگزاري كاتوليك اقدامات خود را تنها در راستاي انعكاس اخبار كليساي كاتوليك محدود كرده اند.

خبرگزاري اكونوميكال نيوز اينترنشنال نيز در سال 1994 براي انعكاس اخباركليساهاي جهاني و ديگر كليساها تأسيس شد و اخبار خود را با ديدگاههاي ديني ارائه مي كند.  اكونوميكال نيوز اينترنشنال اخبار ديني خود را به زبانها فرانسه و انگليسي ارائه مي دهد.

خبرگزاري هاي ايران

به گزارش "مهر"، برخي از خبرگزاريهايي كه در كشورمان ايران در حال فعاليت هستند عبارتنداز خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران ( ايرنا) ، خبرگزاري دانشجويان ايران، خبرگزاري كار ايران، خبرگزاري فارس، خبرگزاري مهر .

در سال 1313 اداره ‌اي به نام " آژانس پارس" در وزارت امور خارجه تشكيل شد تا اخبار كشور را گردآوري و در دسترس مردم و مطبوعات قرار دهد و علاوه بر اين دو نشريه "ًصبح و عصر" به زبانهاي فارسي و فرانسه براي مسوولان و خبرگزاري‌هاي خارجي وروزنامه‌ها منتشر و ارسال مي‌كرد.

به گزارش "مهر"، آژانس پارس به ترتيب با خبرگزاريهاي فرانسه، رويتر، آسوشيتدپرس و يونايتدپرس و آناتولي قرارداد خبري منعقد كرد و از سال 1332 اخبار خبرگزاريها و راديو تلويزون‌ها و مطبوعات را به زبانهاي مختلف ترجمه و منتشر مي‌كرد. در سال 1342 همزمان با تاسيس وزارت اطلاعات، خبرگزاري تحت عنوان "خبرگزاري پارس" به اين وزارت خانه ملحق و به صورت 24 ساعته فعاليت خود را آغاز كرد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1360 نام سازمان خبرگزاري پارس به خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران ( ايرنا) تغيير يافت.

خبرگزاري دانشجويان ايران پس از رياست جمهوري سيد محمد خاتمي در سال 1376 تأسيس شد و اكنون در بخشهاي گوناگوني از جمله فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي، فرهنگ وادب و هنر، فقه و حقوق ، انرژي هسته اي ورزشي و بهداشتي فعاليت مي كند.

گزارش "مهر" مي افزايد : خبرگزاري كار ايران (ايلنا) با عنوان كامل مؤسسه اطلاع رساني و خبرگزاري كار ايران پس از دو ماه فعاليت آزمايشي پنجم اسفند ماه سال 1381 با هدف بسط و گسترش فرهنگ اطلاع رساني به ويژه اعتلاي سطح آگاهي طبقه شريف كارگر فعاليت خود را آغاز كرد . اين خبرگزاري در حوزه هاي اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي ، فرهنگ و انديشه،  كارگري ، مجلس ، ورزشي و بين الملل فعاليت مي كند . خبرگزاري كار ايران  با حمايت خانه كارگر جمهوري اسلامي ايران وارد عرصه رقابت هاي رسانه اي شده است.

خبرگزاري فارس در بهمن‌ ماه سال 1381 همزمان با فرارسيدن سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي راه‌‌اندازي شد. اين خبرگزاري در بخشهاي سياسي ،اجتماعي ، اقتصادي، بين‌الملل ، فرهنگ و ادب، ديدگاه، سياست خارجي، انرژي اتمي فعاليت مي كند.

خبرگزاري "مهر" نيز  ازهجدهم اسفند ماه سال 1381 فعاليت آزمايشي خود را آغازكرده وپس ازآن 29 ارديبهشت ماه سال 82 همزمان با 17 ربيع الاول ، سالروزولادت رسول گرامي اسلام (ص) به صورت آزمايشي برروي شبكه اينترنت قرارگرفت .اين خبرگزاري ، اول تيرماه 82 همزمان با روز" اطلاع رساني ديني " فعاليت رسمي خود را آغاز كرد و اكنون اخبار خود را به چهار زبان فارسي، انگليسي، عربي و اردو ارائه مي دهد. در حال حاضر در تمام حوزه هاي فرهنگي يعني بخش هايي چون هنر ، ادبيات ، دين و انديشه ، دانشگاهي ، تاريخ و مفاخر ، دفاع مقدس و همچنين گروههاي اجتماعي ، اقتصادي ، سياسي ، بين المللي ، ورزشي و عكس فعال است .