روايت تاسيس نخستين كتابخانه يزد/ ساختمانی که با عشق به كتاب بنا شد

به گزارش خبرنگار مهر، كتابخانه وزيري كه فعاليت خود را با اتاقي در ضلع شمالي مسجد جامع كبير يزد و با هزار و 100 جلد كتاب آغاز كرد، اكنون به يكي از كتابخانه‌هاي مشهور كشور تبديل شده و از كتابخانه‌هاي مهم استان يزد به شمار مي‌رود تا جايي كه مقام معظم رهبري نيز از زمان تاسيس تاكنون چندين بار از اين كتابخانه بازديد كرده اند.

حجت الاسلام سيد علي وزيري، موسس اين كتابخانه كه طلبه‌اي جوان بود، علاقه بسياري به خريد و جمع آوري كتاب داشت و همين امر سبب گردآوري هزار جلد كتاب در زماني شد كه بسياري از مردم يزد تعداد بسيار محدودي كتاب در خانه هاي خود داشتند.

اين كتابخانه كه فعاليتش از اتاقي كوچك آغاز شد، فراز و نشيب‌هاي بسياري را طي كرد تا به اين مرحله رسيد و اعتقادات و مشكلات و معجزاتي كه وي از سر گذراند نيز سبب شد تا او اين كتابخانه را وقف حرم رضوي كند.

پس از درگذشت حجت الاسلام وزيري، اين كتابخانه با مديريت محمدرضا انتظاري اداره شد و با مديريت وي كه از دوستان حجت‌الاسلام وزيري بود، هر روز بر رونق آن افزوده شد.

اما تاريخچه تاسيس اين كتابخانه در گفتگوي مهر با محمدرضا انتظاري به بهانه هفته كتاب به رشته تحرير درآمده است.

مرحوم وزيري مازاد هزينه روزانه خود را صرف خريد كتاب مي كرد

محمدرضا انتظاري در مورد تاسيس اين كتابخانه به خبرنگار مهر گفت: مرحوم وزيري مازاد هزينه روزانه خود را صرف خريد كتاب مي كرد و علاقه شديدي به تهيه و جمع آوري كتاب داشت و به هر كجا كه سفر مي كرد، سوغات سفرشان كتاب بود.

وي افزود: زماني فرارسيد كه ايشان بيش از هزار جلد كتاب داشتند اما دغدغه ذهن‌شان اين بود كه كتابهاي ايشان در اختيار مردم نيز قرار گيرد.

انتظاري ادامه داد: مرحوم وزيري معتقد بود همانطور كه احتكار رزق جسم مردم حرام است، احتكار رزق جان مردم نيز حرام است از اين روز به فكر تاسيس كتابخانه‌اي افتادند تا مردم نيز بتوانند از كتابهاي ايشان بهره مند شوند.

وي بيان كرد: همين عقيده سبب شد تا نخستين جرقه راه اندازي كتابخانه در سال 1334 بخورد از اين رو در ضلع شمالي مسجد جامع كبير يزد، اتاقي بود كه آنجا را تبديل به كتابخانه كردند. اين كتابخانه كم كم سر و سامان گرفت و حدود دو هزار جلد كتاب كه متعلق به خود مرحوم وزيري بود در اين كتابخانه جاي گرفت و تا آخرين روزهاي عمرشان، هشت هزار جلد كتب متعلق به خود را در اين كتابخانه به مردم عرضه كردند.

بخشي از كتابهاي كتابخانه وزيري توسط علماي بنام تامين شد

انتظاري بيان كرد: به جز كتاب‌هاي شخصي مرحوم وزيري، با درخواست و كارت‌هايي كه براي تمامي علما، دانشمندان، فقها، ناشران، اساتيد دانشگاه در تمام شهرهاي ايران حتي نجف و كربلا مي فرستادند، كتابهاي بسياري به سمت كتابخانه وزيري گسيل شد حتي اكنون در دفتر ثبت، كارتن‌هايي از طرف آيت‌الله بروجردي، آيت الله گلپايگاني، آيت‌الله حكيم از نجف، آيت الله شاهرودي، آيت‌الله خويي كه اقدام به ارسال كتاب كرده بودند، موجود است.

وي خاطرنشان كرد: 10 سال از تاسيس كتابخانه وزيري مي‌گذشت كه بيش از 13 هزار جلد كتاب در اين كتابخانه جمع‌آوري شد تا جايي كه ديگر فضا براي ساماندهي كتب نداشتيم. همين امر سبب شد مرحوم وزيري اقدام به ساخت كتابخانه بزرگتري كند و زمين كتابخانه فعلي را كه يك رنگرزي بود، خريداري كردند و از نماينده مجلس آن زمان، درخواست ساخت اين كتابخانه را كردند.

حكايت انتقال كتابخانه وزيري از ضلع شمالي به ضلع شرقي مسجد جامع

انتظاري عنوان كرد: روزي كه مرحوم وزيري مي‌خواست براي اعلام درخواست خود نزد نماينده مجلس آن زمان، محمد هراتي، برود، با 36 مدير و معلم مدرسه در ميدان اميرچخماق هم وعده شد و همگي با هم نزد نماينده مجلس رفتند و آنجا آقاي هراتي 350 هزار تومان قرارداد امضا كردند و قرار شد كل هزينه ساخت كتابخانه را پرداخت كنند.

وي افزود: روزي هم كتابخانه فعلي ساخته شد و قرار شد كتاب‌ها از اتاق ضلع شمالي به ضلع شرقي منتقل شود، همين 36 معلم در مسير ايستادند و كتاب‌ها را دست به دست كردند و در اولين روز از فروردين سال 1345، تمام كتابها از ساختمان قديمي به ساختمان جديد منتقل شد.

انتظاري در مورد توسعه اين كتابخانه ارزشمند و قديمي نيز عنوان كرد: زمين اوليه ساختمان جديد، 700 متر بود و بعد از آنكه كتابها چيده شد، جا براي نسخ خطي نبود. آن زمان، حياط خلوتي خالي در كنار كتابخانه وجود داشت كه مرحوم وزيري براي ساخت آن به يكي از كارخانه داران معتمد شهر مراجعه كرد و اين فضا نيز به كتابخانه اضافه شد و محلي براي نگهداري 1300 جلد نسخ خطي شد كه هنوز نيز وجود دارد و منابع معتبري براي محققان و پژوهشگران سراسر كشور است.

كتابخانه وزيري؛ گنجينه اي كتب و نسخ خطي و نفيس

كتابخانه وزيري بعدها نيز با خريد چند مغازه و خانه قديمي گسترش يافت و به جايي رسيد كه اكنون 220 هزار جلد كتاب چاپي، شش هزار جلد كتاب چاپ سنگي و پنج هزار جلد كتاب خطي كه بعضي از آنها بسيار منحصر به فرد و نفيس است، در آن جاي گرفته است.

از نفيس ترين كتابهاي خطي موجود در اين كتابخانه مي‌توان به كتاب نزهه الانفس و روضه المجلس كه در سال 590 هجري قمري نوشته شده يا كتاب تفسير تاليف ابوالفتح اجلي يا كتابهايي كه به خط علامه حلي و ملا احمد نراقي نوشته شده يا كتاب قانون ابن سينا از 700 سال پيش و ده‌ها و صدها كتاب نفيس ديگر اشاره كرد.

اما علت اينكه چرا اين كتابخانه وقف حرم رضوي شد نيز شنيدني است.

روايت وقف كتابخانه وزيري به آستان قدس رضوي

انتظاري در اين مورد افزود: مرحوم وزيري در سال 1346 بيمار و به تهران منتقل شدند به طوري كه بدنشان فلج و فك و پلكشان افتاده بود و نمي‌توانستند صحبت كنند. دكترها به اصطلاح ايشان را جواب كردند و پس از آن مراسم هاي دعا و توسل از سوي علماي مختلف براي ايشان در يزد و حتي در نجف برگزار شد.

وي بيان كرد: شبي كه از وخامت حال ايشان خبر دادند و ما براي تشييع جنازه ايشان آماده مي‌شديم، صبح ايشان را سالم يافتيم. مي‌گفتند خواب ديده‌اند كه آيت الله حكيم در نجف، استكان آبي به ايشان داده و پس از نوشيدن شفا گرفته اند.

انتظاري ادامه داد: ايشان پس از بهبودي تصميم داشتند كتابخانه را به جايي وابسته كنند كه بعد از خودشان نيز باقي بماند. پيشنهادات بسياري به ايشان شد، از معاون وزير فرهنگ كه آن موقع كه به يزد آمد و پيشنهاد داد كه كتابخانه را به وزارت فرهنگ بسپارند تا به نحو احسن از آن نگهداري شود اما مرحوم وزيري در جواب او گفت: "در دياري كه هنرمند به مطرب گويند، خاك عالم به سر مردم صاحب هنر است".

وي افزود: اين پيشنهاد چندي بعد از طرف وزير فرهنگ نيز مطرح شد اما مرحوم وزيري باز هم نپذيرفت. شهردار آن زمان يزد، رئيس دانشگاه تهران و ... نيز پيشنهاداتي دادند كه مورد قبول ايشان واقع نشد.

انتظاري بيان كرد: مرحوم وزيري تعريف كردند كه در سفر خود پس از بهبودي كه به عتبات عاليات رفته بودند،‌ در حرم حضرت ابوالفضل (ع) از ايشان خواستند در مورد كتابخانه، راهي جلوي پايشان بگذارند و در اين زمينه به در حرم امام حسين و حرم اميرالمومنين (ع) به ايشان نيز متوسل مي شوند.

وي ادامه داد: مرحوم وزيري گفتند: پس از آن خوابي ديده اند و شخصي در خواب گفته كه سيد محمدعلي كتابخانه ات را به آستان قدس رضوي واگذار كن.

انتظاري افزود: ايشان خوابشان را براي علماي شهر تعريف كردند و تعبير بر واگذاري كتابخانه به آستان قدس رضوي بود اما فردي نيز در اين ميان گفت كه آستان اكنون دست شاه است اما بقيه علما گفتند كه اين دستگاه ها و دولت ها مي روند و مي آيند اما دستگاه امام رضا تا قيام قيامت هرگز تعطيل شدني نيست.

وي ادامه داد: پس از آن شبي ساعت يك نصف شب، وقفنامه تنظيم و ثبت شد و وقتي مرحوم وزيري سند را امضا كردند، سجده شكر به جاي آوردند و به قدري گريه كردند كه زمين خيس شد.

گزارش: نيره شفيعي پور