«مؤلفه‌های فرهنگی گفتمان مقاومت اسلامی در خاورميانه» چاپ شد

به گزارش خبرگزاری مهر، تالیف این كتاب به‌ عنوان دستاورد پژوهشی پژوهشکده ارتباطات فرهنگی و بین‌الملل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات توسط امیر دبیری‌مهر پژوهشگر و مدرس علوم سیاسی انجام شده است و هدف از انجام دادن اين پژوهش، شناسايی مؤلفه‌های فرهنگی مقاومت اسلامی در خاورميانه و بنيان‌های ديرپای آن و محدوده پژوهش شامل ايران، عراق، لبنان و فلسطين است.

کتاب حاضر در پی واکاوی مؤلفه‌های فرهنگی است که گفتمان مقاومت اسلامی بر پايه آن‌ها شکل گرفته است و حضور خود را به‌عنوان يک گفتمان از گفتمان‌های رقيب متمايز می‌کند. به این ترتیب پرسش اصلی اين است که: مؤلفه‌های فرهنگی مقاومت اسلامی در خاورميانه کدام‌اند؟ روش مورد استفاده در اين پژوهش مبتنی بر تجزيه و تحليل ارتباطی متون است.

مولف کتاب «مولفه‌های فرهنگی گفتمان مقاومت اسلامی در خاورمیانه» گفت: در این اثر کوشیدم بیداری اسلامی و تحولات منطقه را گذار از یک شعار ایدئولوژیک به یک نظریه علمی و عینی معرفی کنم و بگویم بیداری اسلامی حقیقتی انکارناپذیر است  و بین آن با تحقق تمدن نوین اسلامی پیوندهای مستحکمی برقرار است و اگر می‌خواهیم تمدن اسلامی را تحقق ببخشیم باید بیداری اسلامی را زنده نگه داریم و مقاومت اسلامی را توسعه دهیم و از مبانی عقلانی و اسلامی آن دفاع کنیم.

وی افزود: همچنان که در کتاب گفته‌ام، نام این تحولات را هرچه بگذاریم و آن را هرگونه که بنگریم، باید بپذیریم که واقعیتی در منطقه رخ‌داده که حاصل تقابل و تعارض گفتمان اسلامی و گفتمانی دیگر است که تفکر و اندیشه‌ای واداده و غرب‌زده به شمار می‌آید، تفکری که اعتقاد دارد سعادت و خوشبختی خاورمیانه در گرو حذف شدن در پدیده‌ای به نام جهانی‌شدن است!

دبیری مهر در توضیح این مفاهیم گفت: گفتمان مقاومت اسلامی یک شعار نیست، بلکه گفتمانی است که سه گزاره اساسی یاد شده را در بر دارد. اعتقادات دینی یکی از این گزاره‌هاست که بر مسلمان بودن مردم خاورمیانه و سابقه هزار و 400 ساله اسلام در این منطقه تاکید دارد. کشورهای این منطقه هویت ملی دارند و تلاش‌هایی که در سده گذشته برای حذف این هویت در قالب حرکت‌هایی مانند پان‌عربیسم و پان‌ترکیسم انجام شده، همگی شکست خوردند. در پژوهش‌های این کتاب کوشیدم گفتمان مقاومت اسلامی را از سطح یک شعار و ایدئولوژی به یک نظریه علمی که مبتنی بر واقعیت‌های تاریخی و عینی است، ارتقاء بدهم.

این محقق گفت: اعتقاد دارم باید فضای بحث‌ها، فضایی روشمند، منطقی و غیر جانبدارانه در طرح موضوعات باشند؛ از این رو این کتاب به آرای مخالفان مقاومت اسلامی پاسخ می‌دهد و یادآور می‌شود که این مقاومت یک شعار یا ایدئولوژی نیست بلکه این گفتمانی است که بر اساس سه پایه مستحکم شکل گرفته است.

وی یکی از دلایل ناموفق بودن پروژه‌های غرب در خاورمیانه به ویژه پروژه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را  نادیده گرفتن مولفه‌های فرهنگی گفتمان اسلامی دانست و گفت: آن‌ها به این مساله توجه نداشتند که این گفتمان منحصر به یک جنبش و جریان نظیر جنبش حزب‌الله یا تنها منحصر به لبنان و ایران نیست بلکه گفتمانی فراگیر است که بیش از آن که به یک نظام سیاسی مرتبط باشد، به یک اساس یا رویکرد عمیق فرهنگی پیوند خورده است.

در مقدمه این کتاب می‌خوانیم:

انقلاب عربی، بهار عربی، بيداری انسانی و بيداری اسلامی برخی از عناوينی است که برای تحولات اخير خاورميانه به‌ کار رفته است که همگی از عمق و فراگيری آن حکايت می‌کند. تحولاتی که از تونس شروع شد و در مصر به اوج خود رسيد و با استمرار در ليبی، يمن، بحرين و سوريه همچنان در اوج است و به‌ نظر می‌رسد مسيری برگشت‌ناپذير است و چهره خاورميانه را دگرگون خواهد کرد. اين تحولات يک‌شبه حادث نشده و محصول و نتيجه سال‌ها انتظار و کنش توأمان است و در ميان عوامل و علل گوناگون مؤثر در آن می‌توان عنصر مقاومت را به‌ طور برجسته مشاهده کرده آن را از دريچه گفتمان و با تأکيد بر مؤلفه‌های فرهنگی تحليل كرد. گفتمان مقاومت اسلامی را می‌توان گفتمانی دانست که خود را در برابر گفتمان غرب که بر زندگی مسلمانان چیره شده بود مطرح ساخت. سه مفهوم کليدی مورد بحث در اين کتاب يعنی «اسلام سياسی»، «اعتقاد دينی» و «هويت ملی» به‌عنوان عناصر اصلی سازنده گفتمان فرهنگی مقاومت اسلامی در خاورميانه در تحولات اخير به‌طور آشکاری ديده می‌شوند.

كتاب «مؤلفه‌های فرهنگي گفتمان مقاومت اسلامي در خاورميانه» به تازگی توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با همكاری پژوهشكده باقرالعلوم(ع) با 286 صفحه، شمارگان هزار نسخه و قيمت 8 هزار و 400 تومان منتشر شده است.